Ba Vì và 'sự tích một ngày đẹp trời'

Ba Vì là một nỗi ám ảnh trong cuộc sống cá nhân tôi. Rất nhiều năm qua, biểu tượng lớn trong tâm thức Việt này luôn thôi thúc tôi tìm đến để học cách nhìn sông, ngắm núi, đi trong sương mù, ngửi mùi lá mục hay nghe tiếng một dòng nước nhỏ…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ba Vì và “sự tích một ngày đẹp trời” Ba Vì và “sự tích một ngày đẹp trời”Ba Vì là một nỗi ám ảnh trong cuộc sống cá nhân tôi. Rất nhiều năm qua, biểutượng lớn trong tâm thức Việt này luôn thôi thúc tôi tìm đến để học cách nhìn sông,ngắm núi, đi trong sương mù, ngửi mùi lá mục hay nghe tiếng một dòng nước nhỏ…Ba VìĐó không phải một thú massage hay trò tiêu khiển tinh thần. Cũng chẳng bao giờ là đủ cơvận để thành bậc cao nhân có thể ẩn náu, nương nhờ núi thiêng, mưu sự nghiệp.Lờ mờ hy vọng đạt tới một cảnh giới khác trong nhận thức và cảm xúc. Cũng chỉ mongđời thanh thản hơn và bớt nhạt hơn một chút thôi…Huyền thoạiBa VìBất cứ kênh thông tin nào cũng nói rằng Tản Viên sơn thần là đệ nhất tứ bất tử. Huyềnthoại Sơn Tinh – Thủy Tinh trở thành câu chuyện cửa miệng của mọi đứa trẻ.Người Cao Lan (còn gọi là Sán Chay, một dân tộc thiểu số) thì truyền cho con cháurằng Ba Vì là nỗ lực của một chàng trai muốn kéo rừng núi về gần với đồng bằng. Saucuộc quyết đấu sống còn với quái thú, chàng trai vội quảy mấy trái núi về quê. Và khidũng sĩ ngấm độc ngã xuống, hai dãy núi trên vai văng ra thành Ba Vì và Tam Đảo.Câu chuyện của người Mường hay nông dân xứ Đoài thì tin rằng Tản Viên được sinh ra ởven sông Đà. Tản Viên là con thần đá, thụ thai ở núi, đẻ ra bên sông nên tụ hội được sứcmạnh, khí thiêng của sông núi.Trong sách Dư địa chí Nguyễn Trãi viết: “Núi ấy là núi tổ của nước ta đó”. Khắp vùng cóđến hàng trăm đền thờ Sơn thần. Nhiều nơi thờ thần như thành hoàng làng. Tại Đền Và(Đông Cung) thờ Thánh Tản Viên có đôi câu đối:Dáng hình sừng sừng ngang trời rộngHạo khí mênh mang vạn thuở còn.Hàng nghìn năm qua, chưa có vùng đất nào trên đất nước này mà hiện thực và huyễntưởng, cổ tích, thần tích và kỳ tích lại dung hợp thành một huyễn thể văn hóa kỳ lạnhường vậy.Và hiện thựcBa VìNhưng sẽ bất hạnh cho những ai có ý định tìm một sự kết nối, tiếp nối quá khứ và hiệntại, cái nhìn thấy và vô thể, tinh thần và vật chất, tiền bạc và cảm xúc…Trong hàng loạt phát hiện tuyệt vời trên các núi cao như Sa Pa, Mẫu Sơn, Bà Nà, BạchMã, Đà Lạt, sai lầm nhất của người Pháp là đuổi người địa phương ra khỏi Tam Đảo vàthô tục hóa Ba Vì. Có vẻ như đã có một hành vi cưỡng bức văn hóa buồn thảm.Người Pháp quên rằng Ba Vì là bàn thờ của xứ sở này, dân tộc này. Chiến tranh, đồn binhcó thể đóng chiếm trên các vị trí yếu lược. Nhưng xây trại gái, nhà tù ở nơi linh thiêng làmột sự thật trần trụi hoàn toàn trái ngược với tinh thần mà người ta thường nói về… khaihóa.Có tác nhân nào của thế lực siêu nhiên khiến người Pháp hơn một lần thất bại ở ĐôngDương? Gần đây, có vẻ như những sai lầm trong quá khứ của người Pháp lại được táihiện ở hình thái khác, dưới bàn tay của chính con cháu Sơn thần?Trong hoàn cảnh phải gấp gáp tích tụ tài sản thông qua chiếm hữu đất đai, bất động sản,hàng trăm dự án rùng rùng đội đất trỗi dậy. Kẻ chiếm mặt hồ, bám bờ suối, người lấn đấtđồi, cắt rừng.Các cơ quan đại diện cho Nhà nước chưa chứng tỏ được là đủ sức làm… văn hóa. Doanhnghiệp thì chạy đua chiếm cứ, cát cứ đất giàu chất sinh thái. Du lịch – văn hóa – tâm linhtrở thành bánh vẽ hay tấm áo mỹ miều của các ảo thuật gia bất động sản.Bởi thế, Làng văn hóa mười mấy năm vẫn là một công trường ngổn ngang với nhữnghình nộm kiến trúc cẩu thả. Đầm Long phơi đầy tiên cá nhào, rồng lộn, khỉ đung đưa.Ao Vua trơ trơ nhóm hình nộm xi măng mô tả đoàn sính lễ của Sơn Tinh. Bể bơi ở cốt400 chỉ chứng tỏ rằng chủ đầu tư đang thí nghiệm nuôi tảo ở quy mô xa xỉ.Hằng ngày, mỗi điểm du lịch trở thành chốn hoằng dương, phô bày cái sai, xấu. Nhữngdịp nghỉ lễ, mùa hè nơi đây thành chốn chợ hỗn độn về chất lượng dịch vụ và giá cả hiệnra hình hài của máy chém thời trung cổ…Lên đến một độ cao khác, cả chính quyền và chủ đầu tư đều… án binh bất động? Cónhững rào cản cứng về bảo vệ môi sinh của rừng quốc gia? Có những ngáng trở giữa bảotồn và phát triển? Có những lợi ích chưa đạt thỏa thuận.Nhiều du kích cỡ bự cũng núp kín hay phủ phục chờ thời cơ. Và thế là sân bay, trại tù,nhà thờ, khu biệt thự cũ, nhà ông tá… tất cả dấu tích của người Pháp thì tàn hoang… vàtiếp tục hoang tàn… Hạ quá thực và thượng rất hư?Cổ tích mới hay ngụ ngôn hiện đạiHiện thực Ba Vì hôm nay luôn nhắc đi nhắc lại với tôi một câu hỏi: vì sao, vì sao và vìsao?Nhiều năm qua, sơ đồ, lộ trình khảo cứu núi thiêng của tôi không dừng lại ở cốt 100, 400,600, 800 hay một kích thước vật lý cụ thể nào. Những giao thoa văn hóa Việt – Mường –Thái – H’mong có thể đưa ra bao nhiêu gợi ý thiết kế kiến trúc thích ứng với cái ẩm đángsợ?Thử nghiệm nhọc nhằn của Sungroup trên Bà Nà đã phải trả giá nào? Người Trung Quốcứng xử ra sao với Thái Sơn? Người Nhật tìm gì từ Phú Sĩ? Vì đâu mà ngọn đồi Sinai,Jerrusalem trở thành tâm điểm của mối quan tâm từ nhiều dân tộc, nhiều tôn giáo?Tây Tạng, Everest, Hymalaya, Hoàng Liên Sơn, Yên Phụ, Yên Tử, Tam Đảo có quan hệthế nào với Ba Vì ...