Bài giảng Đại cương về thuốc đông y

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Y dược có thêm tài liệu tham khảo trong quá trình học tập và nghiên cứu, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài giảng "Đại cương về thuốc đông y" dưới đây. Nội dung bài giảng giới thiệu đến các bạn những nội dung về định nghĩa, nguồn gốc, thu hái, sơ chế, bảo quản, cách phân loại thuốc, cách đặt tên vị thuốc,... Hy vọng đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Đại cương về thuốc đông y §¹i c­¬ng vÒ thuèc §«ng y I­ §Þnh ng hÜa:  • Mét vÞ thuèc sèng, chÝn • Mét chÕ phÈm thuèc ®­îc phèi ngò, bµo chÕ theo ph­ ¬ng ph¸p cña YHCT • Cã nguån gèc thùc, ®éng, kho¸ng vËt • Cã t¸c dông ch÷a bÖnh hoÆc cã lîi cho søc kháe con ng­êi. II. Ng uån g è c : • Thùc, ®éng, kho¸ng vËt hoÆc chÕ phÈm hãa häc. • Ngµy cµng nhiÒu do ph­¬ng tiÖn nghiªn cøu hiÖn ®¹i. • CÇn tiÕp tôc N/C ®Ó bæ sung nguån tµi nguyªn 2/08 1 III. Thu h¸i, s ¬ c hÕ, b¶o  qu¶n Thu h¸i: LÝ do: • Mçi lo¹i c©y cã thêi gian sinh tr­ëng nhÊt ®Þnh • Thêi gian thu h¸i thÝch hîp míi ®¶m b¶o chÊt l­îng thuèc. • Thêi gian thÝch hîp: +Th©n rÔ, rÔ cñ, vá rÔ: cuèi thu ®Çu ®«ng (c©y tµn lôi ) +L¸, cµnh, mÇm: c©y ®ang ph¸t triÓn tèt (mïa hÌ) +Hoa: s¾p në hoÆc chím në. +Qu¶: b¾t ®Çu chÝn +H¹t, nh©n: qu¶ giµ chÝn. +Toµn c©y: b¾t ®Çu ra hoa. • Thuèc ®éng vËt còng cã thêi gian thÝch hîp • Khi thu h¸i chó ý ®Õn khÝ hËu, thêi tiÕt, p/ph¸p. S ¬ c hÕ: – Lo¹i t¹p lµm s¹ch – Lµm kh« ®Ó b¶o qu¶n, vËn chuyÓn. B¶o  qu¶n: Kh«, tr¸nh: Èm, nãng qu¸, ¸nh s¸ng, s©u, mät, mèc, gi÷kÝn. 2/08 2 IV. C¸c h ®Æt tªn vÞ thuè c : Th­êng c¨n cø vµo c¸c yÕu tè sau: YÕu tè VÝ dô 1-H×nh d¹ng cña vÞ thuèc Ng­u tÊt, c©u ®»ng 2-Theo mµu s¾c: § an s©m, xÝch, b¹ch th­îc 3-Theo mïi vÞ: Ho¾c h­¬ng, méc h­¬ng, khæ qua 4-Theo ®Þa danh Xuyªn khung(tø xuyªn) 5-Theo ®Æc ®iÓm sinh tr­ Tang kÝ sÝn, nhÉn ®«ng ®»ng ëng 6-Tªn bé phËn lµm thuèc: C¸t c¨n, quÕ chi 7-Theo t¸c dông: Ých mÉu, h­¬ng phô 8-Tªn ng­êi t×m ra vÞ thuèc § ç träng, Hµ thñ « 9-Theo c¸ch chÕ: Kh­¬ng b¸n h¹, tiªu kh­¬ng 2/08C¸c c¸ch kh¸c: 10- 3 kiÖn, m· b¶o; Quý:Thiªn niªn V­C¸c h ph©n lo ¹i thuè c :  A­ The o  y v¨n  c æ VÝ dô 1-T¸c dông, ®é ®éc Th­îng, trung, h¹ phÈm 2-T¸c dông ThËp tÔ: Tuyªn, th«ng bæ, tiÕt ..v(12) 3- Thuéc tÝnh Thñy, háa, thæ, th¶o, cèc(16bé, 62loµi) 4- Theo h×nh th¸i thùc vËt D©y leo, ngò cèc, rau, qu¶.. (23lo¹i) 5- Theo bÖnh KhÝ, huyÕt, phô, nhi, ngo¹i..v (10) B­ Ng µy nay 1- T¸c dông d­îc lÝ ®«ng y Gi¶i biÓu, thanh nhiÖt .. (18) 2- Theo bÖnh Cao huyÕt ¸p, Øa ch¶y, ho..v (60) - Mang tÝnh t­¬ng ®èi v× mét vÞ thuèc cã nhiÒu t¸c dông cã thÓ xÕp theo t¸c dông(lo¹i) nµy hoÆc t¸c dông kh¸c còng ®­îc. 2/08 4 VI­ TÝnh n¨ng  c ña thuè c  ®«ng  y Tø khÝ, ngò vÞ, th¨ng, gi¸ng, phï trÇm, qui kinh, ®éc tÝnh cña thuèc. A­Tø  khÝ(tø tÝnh) ®Þnh nghÜa Hµn(l¹nh); NhiÖt(nãng); ¤n(Êm); L­¬ng(m¸t). Tø Møc ®é lµm nãng, l¹nh kh¸c nhau cña thuèc kh C¸ch x¸c Tæng kÕt thùc tÕ l©m sµng qua nhiÒu thÕ Ý ®Þnh hÖ T¸c dông Thuèc «n nhiÖt: Th«ng kinh m¹ch, håi d­¬ng, bæ háa, t¸n hµn chØ thèng, lîi niÖu th¨ng phï; d­¬ng d­îc Thuèc hµn l­¬ng: Thanh nhiÖt, t¶ háa, l­¬ng huyÕt, gi¶i ®éc, nhuËn trµng; trÇm gi¸ng; ©m d­îc Møc ®é tÝnh kh¸c nhau t¸c dông kh¸c nhau Hµn gi¶ nhiÖt chi, nhiÖt gi¶ hµn chi 2/08 5 B­ Ng ò  vÞ: 1­  ®Þnh ng hÜa: Lµ 5 vÞ: ®¾ng, cay, ngät, chua, mÆn (nh¹t, ch¸t), ®Þnh h­ íng chän thuèc ch÷a bÖnh theo ngò hµnh 2­ C¸c h x¸c  ®Þnh: - B»ng c¸ch nÕm vµ tæng kÕt kinh nghiÖm thùc tÕ l©m sµng - Cã sù kh¸c nhau theo t¸c gi¶ 3­ T¸c  d ô ng Tãm t¾t t¸c  dô ng  c ña ng ò  vÞ Vi T¸c dông Cay T©n n »ng  t¸n, n »ng  hµnh: (t©n) - T¸n: t¸n hµn( biÓu, lÝ) - Hµnh: Hµnh khÝ häat huyÕt, tiªu ø trÖ - G©y t¸o, tæn th­¬ng t©n dÞch; thËn trong ©m h­, biÓu h­, må h«i nhiÒu - Ch÷a: BiÓu,khÝ, huyÕt, ®µm Èm tÝch trÖ, ®au do 2/08 hµn 6 Khæ Khæ  n¨ng  t¶, n¨ng  t¸o , n¨ng  kiÖn (®¾ng - T¶: T¶ h¹ vµ gi¸ng nghÞch ) (®¹i hoµng, hËu ph¸c) - T¸o: R¸o thÊp: ®¾ng hµn (hoµng liªn), thuèc ®¾ng «n (th­¬ng truËt) - KiÖn: KiÖn ©m(t­ ©m): T¶ háa ®Ó tån ©m(®¹i hoµng); thanh h­ nhiÖt ®Ó tån ©m (Hßang b¸). - LiÒu nhá khai vÞ; liÒu cao kÐo dµi tæn th­¬ng tú vÞ. - Tæn ©m, t©n dÞch, thËn träng ©m h­ t©n dÞch hao tæn. Ng ät  Cam  n¨ng  b æ , n¨ng  hß a ho ∙n (cam) - Bæ: Lµ bæ h­: cam «n bæ khÝ, huyÕt, d­¬ng (kú, s©m, qui); cam hµn bæ ©m - Hßa: ®iÒu hßa tÝnh vÞ c¸c vÞ thuèc kh¸c trong ®¬n. - Ho·n: Lµ hßa ho·n t¸c d ...