Bài giảng Đau đầu và đau lưng - PGS. TS Nguyễn Hữu Công

Những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm trong chứng bệnh đau đầu; đau đầu Migrain: lâm sàng và điều trị; mô tả biểu hiện của đau đầu do căng thẳng;… là những nội dung chính mà "Bài giảng Đau đầu và đau lưng" hướng đến trình bày.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Đau đầu và đau lưng - PGS. TS Nguyễn Hữu Công ÑAU ÑAÀU VAØ ÑAU LÖNG PGS. TS. Nguyeãn Höõu Coâng TROÏNG TAÂM DAØNH CHO SINH VIEÂN 1. Nhöõng daáu hieäu caûnh baùo nguy hieåm trong chöùng beänh ñau ñaàu. 2. Ñau ñaàu Migrain: laâm saøng vaø ñieàu trò. 3. Moâ taû bieåu hieän cuûa: a. Ñau ñaàu do caêng thaúng (caêng cô). b. Ñau vuøng ñaàu maët do daây V. 4. Ñau daây thaàn kinh toïa do thoaùt vò ñóa ñeäm thaét löng: laâm saøng vaø ñieàu trò. 5. Laâm saøng cuûa heïp oáng soáng thaét löng. Phaàn 1: ÑAU ÑAÀU I. CÔ SÔÛ: Ñau ñaàu laø moät trieäu chöùng thaàn kinh raát thöôøng gaëp vaø coù theå xuaát phaùt töø: - Caùc caáu truùc thaàn kinh: caùc sôïi thaàn kinh soï V, IX, X vaø reã coå C1 vaø C2. - Caùc caáu truùc khaùc cuûa soï nhö: caùc ñoäng maïch trong vaø ngoaøi soï, maøng naõo, caùc xoang, maøng xöông vaø caùc cô vuøng ñaàu vaø coå, phaàn treân cuûa coät soáng coå. 1. Phaân loaïi ñau ñaàu: Hoäi Ñau ñaàu Quoác teá (International Headache Society) naêm 2004 phaân loaïi ñau ñaàu thaønh 3 nhoùm chính laø: - Ñau ñaàu nguyeân phaùt: quan troïng nhaát laø ñau ñaàu Migraine, ngoaøi ra coøn coù ñau ñaàu nguyeân phaùt khoâng do Migraine (Ñau ñaàu caêng thaúng, ñau ñaàu thaønh chuoãi…) - Ñau ñaàu thöù phaùt: ñau ñaàu sau chaán thöông, ñau ñaàu do caên nguyeân maïch maùu vaø do caùc caáu truùc khaùc ôû vuøng ñaàu maët (vieâm xoang, khoái u…). - Ñau caùc daây thaàn kinh soï, cuøng vôùi ñau vuøng maët nguyeân phaùt vaø caùc ñau ñaàu khaùc. 2. Caùc daáu hieäu caûnh baùo: ~1~ Noùi chung ña soá caùc ñau ñaàu coù nguyeân nhaân laønh tính. Trong ña soá caùc tröôøng hôïp, chæ caàn hoûi beänh söû kyõ, thaêm khaùm laâm saøng noäi chung vaø thaàn kinh, laø ñuû chaån ñoaùn caên nguyeân ñau ñaàu. Tuy nhieân, neáu coù nhöõng bieåu hieän caûnh baùo sau ñaây thì phaûi löu yù khaû naêng beänh nguy hieåm tính maïng: 1) Caùc chaán thöông vuøng coå vaø ñaàu, caàn hoûi kyõ væ coù theå chính beänh nhaân cuõng khoâng ñeå yù. 2) Yeáu toá thôøi gian cuûa ñau ñaàu: môùi bò laàn ñaàu, hoaëc ñau ñaàu cuõ ñoät ngoät taêng leân, hoaëc ñau ñaàu raát döõ doäi xuaát hieän ñoät ngoät. 3) Ñau ñaàu taêng tieán khoâng ngöng. 4) Ñau ñaàu môùi coù ôû nhöõng ngöôøi treân 50 tuoåi. 5) Coù daáu hieäu thaàn kinh keøm theo nhö: co giaät, luù laãn, nguû gaø, yeáu baïi chi theå vaø khaùm ñaùy maét coù phuø gai thò. 6) Coù daáu hieäu nhieãm truøng, cöùng gaùy. 7) Coù saün beänh heä thoáng (nhö beänh söû ung thö). Khi coù moät trong vaøi bieåu hieän nhö vaäy, tuøy tröôøng hôïp, caàn khaån tröông hoaøn thaønh caùc xeùt nghieäm boå sung chaån ñoaùn. (1) Neáu bò chaûy maùu trong soï, beänh nhaân thöôøng ñau ñaàu ñoät ngoät vaø döõ doäi, noân oùi, thay ñoåi yù thöùc (söõng sôû hoaëc hoân meâ), vaø coù theå coù hoäi chöùng maøng naõo neáu chaûy maùu ôû khoang döôùi nheän. (2) Vieâm maøng naõo thì ñau ñaàu coù theå taêng daàn trong vaøi ngaøy keøm soát hoaëc hoäi chöùng maøng naõo, coù theå co giaät luù laãn. (3) Khoaûng 2/3 beänh nhaân u naõo coù ñau ñaàu, u naõo treân leàu hay ñau ra phía tröôùc (traùn), u naõo döôùi leàu hay ñau ra phía sau hay vuøng treân oå maét. Ñau ñaàu ôû moät beân hoaëc caû hai beân, beänh taêng töø töø, trong moät ngaøy thì saùng sôùm hay bò ñau naëng hôn. Khaùm ñaùy maét thaáy coù phuø gai thò. Khaùm thaàn kinh coù theå thaáy coù trieäu chöùng thaàn kinh khu truù nhö yeáu baïi hay teâ bì nöûa ngöôøi, thaát ñieàu (ataxia)… Treân moät ngöôøi lôùn, neáu ñau ñaàu vaø laàn ñaàu tieân xuaát hieän côn ñoäng kinh, thì bao giôø cuõng nghi ngôø coù u naõo hoaëc nhieãm kyù sinh truøng, caàn chuïp CT scan naõo, hoaëc toát nhaát laø chuïp MRI naõo. U naõo ñe doïa tính maïng, ñieàu trò taïm thôøi baèng Corticosteroid vaø Mannitol, ñieàu trò trieät ñeå baèng phaãu thuaät, Gamma knife hoaëc hoùa chaát. 3. Caùc xeùt nghieäm: Caùc xeùt nghieäm cho beänh nhaân bò ñau ñaàu: a. Hình aûnh hoïc: Thöôøng chæ thöïc hieän khi beänh nhaân coù moät hoaëc vaøi daáu hieäu caûnh baùo neâu treân. Trong tröôøng hôïp ñau ñaàu khoâng caáp tính thì MRI cho thoâng tin toát hôn nhieàu so vôùi CT scan. Trong tröôøng hôïp ñau ñaàu caáp tính (caàn xöû trí trong voøng vaøi giôø) thì CT scan giuùp phaùt hieän chaûy maùu khoang döôùi nheân, chaûy maùu trong naõo, vaø nöùt vôõ xöông soï. Maët khaùc, CT scan phoå thoâng hôn so vôùi MRI. Chuïp Xquang thöôøng cho xöông soï vaø coät soáng coå khi beänh nhaân coù chaán thöông, nhaèm phaùt hieän nöùt soï, sai khôùp C1-C2… b. Xeùt nghieäm dòch naõo tuûy: ~2~ Caàn laøm khi nghi ngôø do vieâm maøng naõo hoaëc vieâm naõo, nghi do ung thö maøng naõo. Ñoâi khi nghi ñau ñaàu do chaûy maùu khoang döôùi nh ...