Bài giảng Đo lường thể thao

Bài giảng Đo lường thể thao có nội dung trình bày cơ sở lý thuyết của đo lường thể thao, phương pháp toán thống kê xử lý các kết quả đo lường, cơ sở lý luận của test, lý thuyết đánh giá, đo lường đánh giá vận động, kiểm tra thể chất nhân dân và tuyển chọn tài năng thể thao.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Đo lường thể thao Bài 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐO LƯỜNG THỂ THAO1. Đo lường Đo lường có nguồn gốc từ khoảng 2.500 năm trước Công nguyên. Thờiấy, tại Hy Lạp, Ai Cập, Ấn Độ... đã nghiên cứu về nhân trắc . Từ những năm1960 - 1990, đo lường thể thao phát triển mạnh mẽ, với nhiều loại thiết bị ghilực, đo chuyển động trong thể thao, đo chức năng cơ thể... Trong thời gian này,hình thành sự hợp tác quốc tế về đo lường thể thao . Tổ chức đo lường thể lựcquốc tế được thành lập vào năm 1964 . Ở nước ta, đo lường thể thao cũng đượchình thành và phát triển từ những năm 1960 - 1970 với những công trình nghiêncứu ban đầu về tiêu chuẩn rèn luyện thân thể, tiêu chuẩn thể chất học sinh .2. Phép đo, phương pháp đo và phương tiện đo Phép đo: Là việc tìm ra giá trị vật lý hoặc phi vật lý bằng cách thựcnghiệm, quan sát thống kê với sự trợ giúp của các phương tiện đo lường . XKết quả đo được biểu diễn dưới dạng: A  ; và ta có X = A.X0 ; X- đại lượng X0đo; X0- đơn vị đo; A- con số kết quả đoVí dụ: HRmax= 187CK/min HRmax- đại lượng tần số tim tối đa cần đo 187- con số kết quả đo; CK/min- đơn vị đo Phương pháp đo có nhiều, ta có thể tổng hợp lại các phương pháp cơ bản củakỹ thuật đo lường như sau: Đo trực tiếp là phương pháp dùng các thiết bị đo hay các mẫu đo (cácchuẩn) để đánh giá số lượng của đại lượng cần đo . Ví dụ, đo trực tiếp chiều caothân thể, lực bóp tay, tần số tim, thời gian chạy 100m, bật xa tại chỗ ... Phép đotrực tiếp có ưu thế nhanh, loại trừ được các sai số tính toán . Đo gián tiếp là phương pháp đo mà kết quả đo đư ợc không phải là trị sốcủa đại lượng cần đo, mà chỉ là các số liệu cơ sở để tính ra trị số của đại lượng . Ví dụ, ta đo trực tiếp được lực đấm (đỉnh lực F) của vận động viên vàotấm đo lực, đo trực tiếp được thời gian va chạm của tay vận động viên vào tấmđo lực (t), nhưng không đo được xung lực của quả đấm (P) . Muốn có trị số củađại lượng P, ta phải tính qua công thức: P = F .T (kg.ms). Đo tương quan là phương pháp cần đo các quá trình phức tạp, mà ở đâykhông thể thiết lập một quan hệ hàm số nào giữa các đại lượng là các thông sốcủa một quá trình nghiên cứu . Độ chính xác của phép đo tương quan được xác 1định bởi độ dài khoảng thời gian của quá trình xem xét . Khi đo trực tiếp, thật rangười ta phải giả thiết hệ số tương quan giữa đại lượng đo và kết quả rấ t gần 1,mặc dù có sai số do quy luật ngẫu nhiên của quá trình biến đổi gây nên . Ví dụ, thời gian chạy 100m đầu và thành tích chạy 800m . Giữa hai đạilượng này có thể có tương quan với nhau ở mức độ nào đó, nhưng không phảihàm số vì còn phụ thuộc vào nhi ều yếu tố phức tạp khác trong quá trình chạy800m. Thời gian chạy 100m đầu nhanh, chưa chắc thành tích chạy 800m là tốt,nhưng giữa hai đại lượng này chắc chắn có quan hệ với nhau . Vì vậy, đo thờigian chạy 100m thay vì đo thời gian chạy 800m là đo tương q uan (nếu thay vìđo thời gian chạy 1500m sẽ mất chính xác hơn) . Phương tiện đo trong đo lường thể thao rất nhiều để đáp ứng các yêucầu đo lường các đại lượng vật lý và các đại lượng phi vật lý . Ta có thể kháiquát các loại phương tiện sau đây:- Các thiết bị đo lường, các dụng cụ đo lường: hệ thống thiết bị Cosmed K 4b2 đo chức năng hô hấp và tim mạch, dụng cụ đo huyết áp, cân, thước đo chiều cao thân thể...- Các dụng cụ, biểu mẫu trắc nghiệm: các dụng cụ để trắc nghiệm sự tập trung chú ý, trí thông minh.- Các test (các bài thử): các test đánh giá về tố chất thể lực, test PWC 170... Ngoài ra, người ta còn dùng nhiều phương tiện khác để quan sát mốiquan hệ của các hiện tượng, các đại lượng trong xã hội học, kinh tế học, tâm lýhọc thể thao, lý thuyết huấn luyện thể thao (phỏng vấn, theo dõi thống kê các sốliệu sư phạm ...).3. Đơn vị đo lường và chuẩna.Khái niệm chung Đơn vị đo là giá trị đơn vị tiêu chuẩn về một đại lượng đo nào đó đượcquốc tế qui định mà mỗi quốc gia đều phải tuân thủ . Ví dụ: Chuẩn “Ôm quốc tế” là điện trở của cột thuỷ ngân thiết diện 1mm 2dài 106,300cm, ở 0 oC, có khối lượng 14,4521gam.b. Hệ thống đơn vị bao gồm hai nhóm - Đơn vị cơ bản: được thể hiện bằng các đơn vị chuẩn với độ chính xác caonhất mà khoa học kỹ thuật hiện đại có thể thực hiện được. - Đơn vị dẫn xuất: là đơn vị có liên quan đến các đơn vị đo cơ bản thể hiện quacác biểu thức . 2 Ngày nay các nước thường sử dụng hệ thống đơn vị thống nhất đó là hệthống đơn vị quốc tế SI, hệ thống đã được thông qua ở Hội nghị quốc tế năm1960. Trong đó có bảy đơn vị cơ bản là: m, kg, s, A, K, mol, Cd.4. Sai số của phép đo Phép đo nào cũng có sai số . Sai số càng nhỏ thì phương pháp đo và thiếtbị đo càng chính xác.a. Sai số tuyệt đối và sai số tương đối . - Sai số tuyệt đối: Là hiệu giữa đại lư ợng đo X và giá trị thực X t, X = X - Xt - Sai số tương đối x: là tỷ lệ % giữa sai số tuyệt đối và giá trị thực .b. Sai số cơ bản và sai số bổ sung - Sai số cơ bản : là sai số của phương pháp đo hoặc thiết bị đo lường tiếnhành trong các điều kiện ứng dụng tiêu chuẩn . Ví dụ: Đo thành tích chạy của các VĐV ở điều kiện tiêu chuẩn (sức khoẻ,ĐKTN...) mà mắc sai số, gọi là sai số cơ bản - Sai số bổ sung : Là sai số của các phương pháp đo và thiết bị đo gâynên ở các điều kiện hoạt động chênh lệch so với điều kiện tiêu chuẩn . Ví dụ: Đo thành tích chạy của các VĐV ở điều kiện chênh lệch với điều kiệntiêu chuẩn (sức khoẻ, ĐKTN ...) mà mắc sai số, gọi là sai số bổ sung .c. Sai số hệ thống và sai số ngẫu nhiên - Sai số hệ thống: Là thành phần sai số của phép đo luôn không đổi haylà thay đổi có quy luật khi đo nhiều lần một đại lượng đo. Ví dụ: Đồng hồ đo thành tích của VĐV vì một lý do nào đấy mà mỗi lần đokhác nhau đều chậm 1 ’’  mắc sai ...