Bài giảng Dược lý học - Bài 10: Thuốc hạ sốt, giảm đau, chống viêm

"Bài giảng Dược lý học - Bài 10: Thuốc hạ sốt, giảm đau, chống viêm" tìm hiểu về tác dụng chính và cơ chế tác dụng của thuốc chống viêm phi steroid; đặc điểm tác dụng và áp dụng điều trị của các thuốc aspirin, indomethacin, diclofenac; đặc điểm tác dụng và áp dụng điều trị của các thuốc, dẫn xuất Oxicam, dẫn xuất acid propionic, paracetamol và thuốc ức chế COX-2.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Dược lý học - Bài 10: Thuốc hạ sốt, giảm đau, chống viêm Dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa) Bµi 10: Thuèc h¹ sèt - gi¶m ®au - chèng viªmMôc tiªu häc tËp: Sau khi häc xong bµi nµy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: 1. Ph©n tÝch ®îc nh÷ng t¸c dông chÝnh vµ c¬ chÕ t¸c dông cña thuèc chèng viªm phi steroid (CVKS) 2. Tr×nh bµy ®îc ®Æc ®iÓm t¸c dông vµ ¸p dông ®iÒu trÞ cña c¸c thuèc: aspirin, indomethacin, diclofenac. 3. Tr×nh bµy ®îc ®Æc ®iÓm t¸c dông vµ ¸p dông ®iÒu trÞ cña c¸c thuèc: dÉn xuÊt Oxicam, dÉn xuÊt acid propionic, paracetamol vµ thuèc øc chÕ COX - 2 4. Nªu ®îc 7 nguyªn t¾c khi sö dông thuèc CVKS.C¸c thuèc trong nhãm nµy rÊt kh¸c nhau vÒ cÊu tróc hãa häc, gåm c¸c dÉn xuÊt cña salicylat,pyrazolon, anilin, indol vµ mét sè thuèc kh¸c. TÊt c¶ c¸c thuèc, ë møc ®é kh¸c nhau, ®Òu cã t¸cdông h¹ sèt, gi¶m ®au, vµ - trõ dÉn xuÊt anilin - cßn cã t¸c dông chèng viªm , chèng thÊp khíp,chèng ®«ng vãn tiÓu cÇu. V× vËy cßn ®îc gäi chung lµ thuèc chèng viªm kh«ng (mang nh©n)steroid (CVKS) ®Ó ph©n biÖt víi c¸c glucocorticoid, mang nh©n sterol, ®îc gäi lµ thuèc chèngviªm steroid.1. T¸c dông chÝnh vµ c¬ chÕC¬ chÕ chung cña thuèc CVKS: øc chÕ sinh tæng hîp prostagladinVane 1971 cho r»ng c¬ chÕ t¸c dông chÝnh cña c¸c thuèc CVKS lµ øc chÕ enzymcyclooxygenase, lµm gi¶m tæng hîp c¸c prostaglandin lµ nh÷ng chÊt trung gian hãa häc cã vai trßquan träng trong viÖc lµm t¨ng v µ kÐo dµi ®¸p øng viªm ë m« sau tæn th¬ng.Khi tæn th¬ng, mµng tÕ bµo gi¶i phãng phospholipid mµng. Díi t¸c dông cña phospholipase A 2(lµ enzym bÞ corticoid øc chÕ), chÊt nµy chuyÓn thµnh acid arAChidonic. Sau ®ã, mét mÆt, díit¸c dông cña lipooxygenas e (LOX), acid arAChidonic cho c¸c leucotrien cã t¸c dông co khÝqu¶n; mÆt kh¸c, díi t¸c dông cña cyclooxygenase, acid arAChidonic cho PGE 2 (g©y viªm, ®au),prostacyclin (PGI 2) vµ thromboxan A 2 (TXA2) t¸c ®éng ®Õn sù l¾ng ®äng tiÓu cÇu. C¸c CVKS øcchÕ COX nªn øc chÕ ®îc c¸c ph¶n øng viªm (s¬ ®å) corticoid Phospholipid mµng (tÕ bµo tæn th¬ng) Lipocortin (+) (-) Phospholipase A 2 Acid arachidonic ( -) CVKS LOX COX Dîc lý häc 2007 - ®¹i häc Y Hµ néi (s¸ch dïng cho sinh viªn hÖ b¸c sÜ ®a khoa) C¸c leucotrien (co khÝ qu¶n) PGE 2 PGI2 TXA 2 (viªm ®au) (l¾ng ®äng tiÓu cÇu...) H×nh 10.1: VÞ trÝ t¸c dông cña CVKS vµ corticoid trong tæng hîp PGTuy nhiªn, c¬ chÕ trªn cha gi¶i thÝch ®îc ®Çy ®ñ nh÷ng nhËn xÐt l©m sµng trong qu¸ tr×nh södông CVKS, nh:- HiÖu qu¶ vµ tÝnh an toµn cña c¸c thu èc CVKS kh«ng gièng nhau.- HiÖu qu¶ øc chÕ tæng hîp PG vµ TX cña c¸c thuèc rÊt thay ®æi. NhiÒu thuèc øc chÕ m¹nh tænghîp PG h¬n TX vµ ngîc l¹i. Aspirin øc chÕ m¹nh vµ kh«ng håi phôc sù kÕt tô tiÓu cÇu víi liÒuthÊp, nhng ph¶i liÒu rÊt cao míi cã t¸c dô ng chèng viªm.Tõ m¬i n¨m gÇn ®©y, c¸c nghiªn cøu ®· cho thÊy cã 2 lo¹i COX, ®îc gäi lµ COX - 1 vµ COX-2 cã chøc phËn kh¸c nhau vµ c¸c thuèc chèng viªm t¸c dông víi møc ®é kh¸c nhau trªn COX - 1vµ COX-2 (s¬ ®å )- COX-1: hay PGG/ H synthetase - 1 cã t¸c dông duy tr× c¸c ho¹t ®éng sinh lý b×nh thêng cña tÕbµo lµ mét enzym cÊu t¹o. Enzym cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c m«, thËn, d¹ dµy, néi m¹c m¹ch, tiÓucÇu, tö cung, tinh hoµn ... Tham gia trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¸c PG cã t¸c dông b¶o vÖ, do ®ãcßn gäi lµ enzym gi÷ nhµ (house keeping enzyme) : . Thromboxan A 2 cña tiÓu cÇu . Prostacyclin (PGI2) trong néi m¹c m¹ch, niªm m¹c d¹ dµy . Prostaglandin E 2 t¹i d¹ dµy b¶o vÖ niªm m¹c . Prostaglandin E 2 t¹i thËn, ®¶m b¶o chøc phËn sinh lý.- COX- 2: hay PGG/ H synthetase 2 cã chøc phËn thóc ®Èy qu¸ tr×nh viªm. ThÊy ë hÇu hÕt c¸cm« víi nång ®é rÊt thÊp, ë c¸c tÕ bµo tham gia vµo ph¶n øng viªm (b¹ch cÇu 1 nh©n, ®¹i thùc bµo,bao ho¹t dÞch khíp, tÕ bµo sôn). Trong c¸c m« viªm, nång ®é COX - 2 cã thÓ t¨ng cao tíi 80 lÇndo c¸c kÝch thÝch viªm g©y c¶m øng vµ ho¹t hãa m¹nh COX - 2. V× vËy COX- 2 cßn ®îc gäi lµenzym c¶m øngNh vËy, thuèc øc thÝch KÝch chÕ COX - 1 nhiÒu sÏ g©y nhiÒu t¸c dông kh«ng mong muèn, thuèc øc chÕ ...