Bài giảng Dược lý học: Thuốc giảm đau

Bài giảng trình bày những nội dung chính như: Đại cương về đau và thuốc giảm đau, phân loại thuốc giảm đau, thuốc giảm đau loại opiat: Morphin, tương tác thuốc, các thuốc có tác dụng đối lập (Antagonist) với opiat, vấn đề quen thuốc - nghiện thuốc - hội chứng cai thuốc, thuốc giảm đau trung ương thứ yếu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Dược lý học: Thuốc giảm đau Thuốc Giảm đauI. Đại cương :1.1. Đau : là một cảm giác đặc biệt, đauthường liên quan đến sự tổn thương thựcthể và làm tăng sự tiến triển của quá trìnhbệnh lý.* Nguyên nhân gây đau là do các ngọn dâythần kinh cảm giác bị kích thích quá độ bởicác tác nhân vật lý hay hoá học ( nhiệt, cơ,điện, acid, base ). Dưới ảnh hưởng của các kích thích đau,trong cơ thể sẽ giải phóng ra một hoặcnhiều chất gây đau như Histamin, chất p (Pain ), các Kinin huyết tương ( Bradykinin,Kallidin ). Một trong các tác dụng của cácchất này là gây đau. * Thuốc giảm đau là gì ?Thuốc giảm đau là những thuốc làm giảmcảm giác đau, nhưng không làm rối loạn ýthức, không làm các cảm giác khác thayđổi.1.2. Phân loại thuốc giảm đau.1.2.1. Thuốc giảm đau trung ương : Thuốc giảm đau rất mạnh, tác dụng vớimọi chứng đau . Đặc điểm : gây ngủ và đặc biệt gây nghiện.Gồm có :- Thuốc phiện và dẫn chất Morphin( Opiat ) …- Thuốc tổng hợp tương tự Morphin( Opioid )1.2.2. Thuốc giảm đau ngoại biên : - Giảm đau trung bình, không gâynghiện.Các thuốc giảm đau - hạ nhiệt chống viêm (chống viêm không Steroid ).Thuốc giảm đau đơn thuần :Idarac, Floctafenin, Stakan, Pravadol,Antrafenin, Cometacine, Glafenin (Glifanan, hiện không dùng do độc tính cao)1.2.3. Thuốc giảm đau do chống viêm: điều trị đau do viêm.- Thuốc kháng viêm Steroid : các loạiCorticoid- Thuốc kháng viêm không Steroid : Diflunisal, Diclofenac,Indomethacin, Sulindac,Phenylbutazon, Piroxicam, Naproxen, cácFenamat…1.2.4. Thuốc giảm đau do chống cothắt : giảm đau do làm giãn cơ trơn.- Loại chống tiết Cholin : Atropiin,BuscoPan, Cinidium, Tiemonium…- Loại giãn cơ trơn : Papaverin,Drotaverin, Alvirin, Spamaverin,Nospa…1.2.5. Thuốc giảm đau tâm thần : Được dùng như thuốc bổ trợ trongđiều trị lo âu và trầm cảm dính liền vớisự đau mãn tính ( ung thư ).* Loại chống co giật :Carbamazepin, Phenytoin…* Loại chống trầm cảm 3 vòng :Amitriptilin, Imipramin, Clomipramin* Loại an thần :Diazepam. Hydroxyzin…1.2.6. Thuốc trị đau thắt ngực :Trinitroglycerin, Isosorbusdinitrat1.2.7. Thuốc trị đau nữa đầu( Migraine )Ergotamin, Dihydroegotamin.1.2.8. Thuốc giảm đau Vitamin( antalgiques vitaminiques ) :Làm giảm đau do viêm thần kinh, đau cơ .Các Vitamin hướng thần kinh : B1+ B6 +B121.3. Các thuốc giảm đau có thể có cáccơ chế sau :+ Làm giảm nhận cảm với kích thíchđau : chườm lạnh, xoa.+ Làm giảm dẫn truyền cảm giác đau :Thuốc tê+ Làm giảm hoặc đối lập với các chấttrung gian hoá học của đau :Các thuốc giảm đau, chống viêm.+ Tác động lên các receptor đặc hiệucủa đau : Các Opiat.+ Kích thích giải phóng Morphin nộisinh Endorphin : châm cứu.Về mặt điều trị, mỗi receptor được coi nhưcó chức phận riêng;Receptor muy : giảm đau, giảm hô hấp, cođồng tử, thay đổi cảm xúc, ảo thị.Receptor kappa : giảm đau, xúc cảm , anthần.Receptor delta : gắn chọn lọc vớiEnkephalin và cũng có thể có tham gia vào tác dụng giảm đau của Opioid. Receptor sigma : còn biết ít liên quanđến điều trị. Có quan hệ gián tiếp đến nhận thức và tâm thần vậnđộng. Tác dụng giảm đau của Opioid là tácdụng kích thích trên receptor muy và kappa. Trong bài này chỉ đề cập đến thuốcgiảm đau loại Opiat ( hoặc Opioid )II. Thuốc giảm đau loại opiat:MorphinThuốc giảm đau loại Morphin còn gọilà thuốc giảm đau gây ngủ ( Narcotic analgesics ) đều có chungmột đặc tính là gây nghiện, và vì vậyđều thuộc thuốc độc bảng A gâynghiện. Không kê đơn quá 7 ngày.Ngoài ra còn cần phân biệt 2 từ :Opioat : là các dẫn xuất của thuốcphiện ( opium ), có tính chất giốngnhư Morphin ( Morphine - like, Opium- like ).Opioid : là các chất có thể là tổng hợp,bán tổng hợp, có tác dụnggiống Morphin hoặc gắn được vào cácreceptor của Morphin.2.1. Tác dụng giảm đau trên thầnkinh trung ương :Morphin tác dụng chọn lọc và trực tiếpvới tế bào thần kinh trung ương, nhất làvỏ não. Nhiều trung tâm ức chế ( trungtâm đau, trung tâm hô hấp, trung tâmgây ho). Nhưng có những trung tâm bị kíchthích, gây ra : nôn, co đồng tử, chậmnhịp tim.2.1.1. Tác dụng giảm đau :Morphin ức chế vỏ não và những trungtâm ở gian não, ức chế cảm giác đau rấtđặc hiệu. Tác dụng giảm đau này được tăngcường bởi thuốc an thần kinh. Morphinlàm tăng tác dụng của thuốc tê.2.1.2. Tác dụng gây ngủ :Morphin còn gây ngủ và làm giảm hoạtđộng tinh thần. Liều cao có thể gây mê,làm mất tri giác. Đặc biệt, liều thấp cóthể gây hưng phấn : 1 - 3 mg làm chomất ngủ, nôn, phản xạ tuỷ tăng, ý nghĩđến nhanh, nhưng lộn xộn.2.1.3. Tác dụng gây sảng khoái :Với liều điều trị, làm tăng trí tưởngtượng.Mất hết các cảm giác âm tính : mấtbuồn rầu, mất sợ hãi, lo âu, bi quan,mất cảm giác đói …Tăng cường cảm giác dương tính :trạng thái lạc quan, nhìn màu sắc thấyđẹp, nghe tiếng động thấy dễ chịu.2.1.4. Tác dụng trên hô hấp : Liều thấp kích thích hô hấp, liềucao hơn thì ức chế trung tâm này. Ngay ...