Bài giảng Kinh tế chính trị Mác-Lênin - Chương 5: Chủ nghĩa tư bản độc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước

Nội dung của bài giảng trình bày sự chuyển biến từ chủ nghĩa tư bản cạnh tranh tự do thành chủ nghĩa tư bản độc quyền, những đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyền, nguyên nhân ra đời và phát triển của chủ nghĩa tư bản độc quyền - nhà nước, bản chất và những biểu hiện chủ yếu của độc quyền - nhà nước, vai trò lịch sử của độc quyền - nhà nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Kinh tế chính trị Mác-Lênin - Chương 5: Chủ nghĩa tư bản độc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước Chương5CHỦNGHĨATƯBẢNĐỘCQUYỀN &CHỦNGHĨATƯBẢNĐỘCQUYỀN NHÀNƯỚC10/12/17 1 NÔIDUNGI.CHỦNGHĨATƯBẢNĐỘCQUYỀNII.CHỦNGHĨATƯBẢNĐỘCQUYỀN NHÀNƯỚC 10/12/17 2 I.CHỦNGHĨATƯBẢNĐỘCQUYỀN1.SựchuyểnbiếntừCNTBCạnhtranhTựdo thànhCNTBĐộcQuyền PTSX.TBCNpháttriểnqua2giaiđoạn: (1)CNTBCạnhtranhTựdo; (2)CNTBĐộcquyền Giữa2giaiđoạncósựkhácbiệtvềchất 10/12/17 3 I.CHỦNGHĨATƯBẢNĐỘCQUYỀN NghiêncứuCNTBtronggiaiđoạnCTTD, MarxvàEngelsđãcódựkiếnthiêntài:CNTBtấtyếusẽchuyểnsangmộtgiaiđoạnmới –GiaiđoạnĐộcquyền Theotiếntrình: CạnhtranhTựdo TíchtụTậptrungTB TậptrungSảnxuất ĐộcQuyền 10/12/17 4 I.CHỦNGHĨATƯBẢNĐỘCQUYỀN LêninlàngườitrựctiếpnghiêncứuvềCNTBĐQ, chỉra5đặcđiểmkinhtếcơbảncủaCNTBĐQ: (1).Tậptrungs.xvàsựhìnhthànhcáctổchức độcquyền; (2). Sự hình thành và thống trị của tư bản tài chính; (3).Xuấtkhẩutưbảntrởthànhmộthiệntượng phổbiếnvàvôcùngquantrọng; (4)Sựhìnhthànhcáctậpđoàntưbảnđộcquyền quốctếvàsựphânchiathếgiớivềmặtkinhtế; (5)Cáccườngquốcđếquốcphânchiathếgiới vềmặtlãnhthổ 10/12/17 52.Nhữngđặcđiểmkinhtếcơbảncủa CNTBĐộcquyền10/12/17 6 (1)Tậptrungsảnxuấtvàsựhìnhthành TổchứcĐQ a)NguyênnhânhìnhthànhcácTCĐQ Vào 30 năm cuối thế kỷ XIX, quá trình tập trung s.x ở các nước TB có sự phát triển nhảyvọt,do:  Sự phát triển mạnh mẽ của LLSX và KHKT buộc DN phải có qui mô lớn, cấu tạohữucơcao  Các cuộc khủng hoảng KT xảy ra trong toànbộthếgiớitưbản(1873,1900) 10/12/17 7 (1)Tậptrungsảnxuấtvàsựhìnhthành TổchứcĐQ Trongđiềukiệnđó: Các QLKT của CNTB tác động mạnh, quá trình tíchtụvàtậptrungTBđượcđẩymạnh,dẫntớitập trungsảnxuấtcaođộ Lênin: Trong những năm cuối TK19, đầu TK20, ở các nước TB phát triển như Anh, Pháp, Đức… đều có hiện tượng: 1% tổng số xí nghiệp mà chiếm tới hơn ¾ tổng số năng lượng điện, gần ½ tổng số công nhân, s.x gần ½ tổng số sản phẩm của tòan ngành…10/12/17 8 (1)Tậptrungsảnxuấtvàsựhìnhthành TổchứcĐQ Quátrìnhtậptrungs.xkhipháttriểntớimứcđộcao, tấtyếudẫntớikhuynhhướngliênminh,thỏahiệp Do:  Một số ít DN lớn sẽ dễ dàng đi đến thỏa hiệp vớinhau(hơnlàhàngngàn,vạnDNnhỏ)  QuimôtolớncủacácDNkhiếnchocạnhtranh trởnêngaygắt,gâytổnthấtlớnchocảhaibên 10/12/17 9 (1)Tậptrungsảnxuấtvàsựhìnhthành TổchứcĐQ b)ThựcchấtvàcáchìnhthứccủaTCĐQ Tổ chức Độc quyền là tổ chức liên minh giữa nhữngnhàTBnắmphầnlớnviệcs.xhoặctiêuthụ mộtloạihànghoá,nhằmmụcđíchkhốngchếviệc s.xvàtiêuthụđểthulợinhuậnđộcquyềncao. TCĐQ thường xuất hiện và tồn tại dưới các hình thứcphổbiếnnhư: Cartel,Syndicat,Trust,Consortium,Congloméra 10/12/17 10 (1)Tậptrungsảnxuấtvàsựhìnhthành TổchứcĐQ Các hình thức của tư bản độc quyền phản ánh mộtbướcpháttriểnvềchấtcủaQHSXTBCN: Từ“Sởhữutưbảntưnhânthuầntúy” chuyểnthành“Sởhữutưbảntậpthể” (Vớicácmứcđộkhácnhau) 10/12/17 11 (1)Tậptrungsảnxuấtvàsựhìnhthành Tổ ...