Dưới đây là bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin: Chương 6, mời các bạn tham khảo bài giảng để bổ sung thêm kiến thức về học thuyết kinh tế về chủ nghĩa tư bản độc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước. Bài giảng dành cho các bạn chuyên ngành Triết học và những ngành có liên quan.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin: Chương 6 - Phạm Thị Ly CHƯƠNG 6: HỌC THUYẾT KINH TẾ VỀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN VÀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC 1 Chương 6 gồm 2 phần: 1.Chủ nghĩa tư bản độc quyền. 2.Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước 2 CNTB phát triển qua 2 giai đoạn: CNTB tự do cạnh tranh(giai đoạn thấp) CNTB độc quyền( giai đoạn cao) Hai giai đoạn cùng nằm trong 1 phương thức SX: + Bản chất giống nhau + Khác nhau về hình thức biểu hiện 3 I. Chủ nghĩa tư bản độc quyền 1. nguyên nhân hình thành CNTBĐQ: Theo Lênin : cạnh tranh tự do> tập trung SX> độc quyền, quá trình mang tính quy luật 4 Hình thành LLSX Tích tụ và XN quy tập trung sx mô lớn Tác động của Biến đổi Tập trung các quy luật KT cơ cấu KT sx quy mô Tích luỹ Tích tụ, tập ĐỘC QUYỀN Cạnh tranh phát triển trung TB XN vừa và nhỏ phá sản XN lớn tồn tại Khủng hoảng và phát Phân hoá KT XN lớn càng triển lớn thêm Tín dụng Tích tụ, tập Tập trung sx phát triển trung TB 5 Cạnh tranh tự do: + Buộc các nhà TB phải cải tiến kỹ thuật ,tăng quy mô + Các nhà TB nhỏ bị phá sản, hoặc phải liên kết nhau để đứng vững trong cạnh tranh + Các xí nghiệp lớn cạnh tranh khốc liệt khó phân thắng bại nảy sinh xu hướng thỏa hiệp 6 Khủng hoảng kinh tế:1873 và1898 + Phá sản hàng loạt các tư bản vừa và nhỏ + Các xí nghiệp khác muốn tồn tại phải đổi mới kỹ thuật, thúc đẩy quá trình tập trungTB + Các công ty cổ phần trở thành phổ biến 7 2 đặc điểm kinh tế cơ bản của CNTBĐQ a. Tập trung sx và các tổ chức độc quyền Tập trung sx đến 1 trình độ nhất định sẽ dẫn đến độc quyền vì + Quy mô lớn làm cho cạnh tranh gay gắt hơn > khuynh hướng thỏa hiệp ,liên minh với nhau + Trong một ngành còn 1 số ít xí nghiệp > dễ dàng thỏa hiệp với nhau 8 Thực chất của ĐQ : Tổ chức ĐQ là những xí nghiệp lớn hoặc liên minh giữa các xí nghiệp lớnTBCN nắm trong tay phần lớn việc SX và tiêu thụ một số loại hàng hóa, định ra giá cả ĐQ và thu lợi nhuân ĐQ cao 9 Các hình thức của ĐQ các ten(Cartel): là một liên minh độc quyền về: >giá cả > phân chia thị trường > sản lượng hàng hóa… các ten là một liên minh độc quyền không vững chắc Các ten phát triển nhất ở đức 10 Xanhđica(Cyndicate): là tổ chức độc quyền về lưu thông; mọi việc mua bán do 1 ban quản trị đảm nhiệm họ vẫn độc lập về SX mục đích của họ là thống nhất đầu mối mua ,bán để bán hàng hóa với giá đắt và mua nguyên liệu với giá rẻ phát triển nhất ở pháp 11 Tơrớt(Trust) Là một hình thức độc quyền, thống nhất cả việc SX và lưu thông dưới sự quản lý của hội đồng quản trị Các nhà tư bản tham gia tơrớt trở thành các cổ đông thu lợi nhuận theo cổ phần đánh dấu bước ngoặt về hình thức vận động mới của QHSX TBCN 12 Côngxoocxiom Là hình thức độc quyền đa ngành,tồn tại dươi dạng một hiệp nghị ký kết giữa ngân hàng và công nghiệp để cùng nhau tiến hành các nghiệp vụ tài chính lớn như: > phát hành chứng khoán có giá >Phân phối công trái > đầu cơ chứng khoán có giá ở sở giao dịch > hợp tác để thực hiện các dự án lớn Thông thường đứng đầu một côngxoocxiom là một ngân hàng độc quyền lớn. Ví dụ ở Mỹ các ngân hàng MOÓCGAN 13 Quan hệ giữa ĐQ và canh tranh Khi hình thành độc quyền, cạnh tranh gay gắt hơn phức tạp hơn. Thời kỳ ĐQ có các loại cạnh tranh sau: + canh tranh giữa các tổ chức độc quyền vơi các xí nghiệp ngoài độc quyền + canh tranh giữa các tổ chức độc quyền vơi nhau + canh tranh nội bộ các tổ chức độc quyền 14 Lợi nhuận độc quyền và giá cả ĐQ …độc quyền đem lại lợi nhuận siêu ngạch,nghĩa là một món lợi nhuận dư ra ngo ...
