Bài giảng Siêu âm: Chỉ định – Giải thích kết quả do BS. Nguyễn Thị Bích Ngọc biên soạn sẽ trang bị cho các bạn những kiến thức về ưu và nhược điểm của một số phương pháp trong chẩn đoán hình ảnh; khả năng phát hiện của siêu âm và những giới hạn của nó; một số kết quả siêu âm thường gặp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Siêu âm: Chỉ định – Giải thích kết quả - BS. Nguyễn Thị Bích Ngọc (ĐH Y dược TP.HCM) ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINHTRUNG TÂM ĐÀO TẠO BÁC SĨ GIA ĐÌNH Siêu âm chỉ định – giải thích kết quả Bs. Nguyễn Thị Bích Ngọc 1CÂU CHUYỆNHTTP://VIETBAO.VN/SUC-KHOE/NEN-LAM-SIEU-AM-MAU-HAY-TRANG-DEN/20542586/248/ Nên làm siêu âm màu hay trắng đen? Một ngày nọ, đưa con tới phòng siêu âm tại một cơ sở tư nhân trên đườngNguyễn Kiệm để kiểm tra tổng quát. Tại đây, cô nhân viên tiếp nhận khi biết tôi chỉsiêu âm trắng đen đã gợi ý: ”Sao chị không siêu âm màu cho hình ảnh rõ, trắngđen có thấy gì đâu?”. Cũng vì những lời thuyết phục ấy mà hầu hết số bệnh nhânban đầu chỉ tính làm trắng đen nhưng sau đó đã chuyển sang làm màu mặc dù giácao gấp 3 lần! Vấn đề này đã được TS.BS Nguyễn Quang Thái Dương - trường Đại học Y dượcTP.HCM giải thích: Tình hình siêu âm Doppler tại TP.HCM hiện đang rất lộn xộn. Nhiều cơ sở siêuâm đã lạm dụng kỹ thuật mới để thương mại hoá gây lãng phí vô ích cho ngườibệnh. Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người bệnh nên nhiều cơ sở siêu âm vẫngợi ý bệnh nhân làm mặc dù loại bệnh đó không cần làm Doppler. Siêu âm Doppler là loại siêu âm đòi hỏi kỹ thuật cao nhưng không phải cứ hiệnđại là làm mà phải do sự chỉ định của bác sĩ điều trị. Vì là loại siêu âm kỹ thuật cao nên đòi hỏi bác sĩ siêu âm phải được đào tạochính qui. Hiện nay, ở TP.HCM số bác sĩ đựơc đào tạo bài bản về siêu âm Dopplerchỉ có vài người. Ngay như BV Đại học Y dược TP.HCM có đội ngũ 20 bác sĩ siêuâm nhưng cũng chỉ có 3 người được đào tạo bài bản về siêu âm Doppler mà thôi. 23MỤC TIÊU Hiểu được ưu và nhược điểm của một số phương pháp trong chẩn đoán hình ảnh Hiểu được khả năng phát hiện của siêu âm và những giới hạn của nó Lý giải một số kết quả siêu âm thường gặp 4ĐẠI CƯƠNG Chẩn đoán hình ảnh (Diagnostic imaging) bao gồm những kỹ thuật cận lâm sàng hỗ trợ cho lâm sàng. Hình ảnh là cái bóng của sự thật chứ chưa hẳn là sự thật. Vấn đề quan trọng là phải hiểu được ý nghĩa của các hình ảnh này và biện luận cho tốt dựa vào lâm sàng. 5NGUYÊN LÝ VÀ GIÁ TRỊ Cộng Cắt lớp Y họcX quang Siêu hưởng điện hạt quy âm: từ: Từ toán CT nhân:ước: Tia Sóng trường scan: Tia X siêu âm & Sóng Tia X Gamma cao tần 6P.PHÁP ƯU ĐiỂM NHƯỢC ĐiỂM HÌNH ẢnhNGUYÊN LÝ VÀ GIÁ TRỊX quang •Tốt với chất khí , •Kém với mô mềm, dịch. xương. •Hình ảnh hai chiều. •±các chất cquang- •Tia X có hại cho thai nhi >chẩn đoánCT Scan •Gấp 100 lần X q qui •Hạn chế: hố sau(sọ ước. não). •Độ sâu tổn thương •Tái tạo ->hình cắt dọc. •Tia X có hại cho thai nhiMRI •Tốt: Não, tủy sống, •Hạn chế: khí, xương,dị trung thất, bụng, gân- vật kim loại khớp-cơ. •H/a nhiều chiềuYHHN •Tốt: CN cơ quan. •Hạn chế: hình thể và •Phát hiện sớm di căn cấu trúc. xương.Siêu âm •Tốt: tạng đặc và Hạn chế: tạng chứa khí, chứa dịch. xương •Vô hại với thai nhi 7LỊCH SỬ SIÊU ÂM Dơi: bay trong đêm tối, bịt mắt (1973)→ bay → dơi phát ra sóng siêu âm (1920)? Âm < 16Hz (tai không nghe được: hạ âm-sóng địa chấn). 16Hz-20KHz: tai nghe >20KHz: siêu âm, SA chẩn đoán: 2MHz-30MHz Thế giới: Ludwig & Struthers, 1949 tìm sỏi mật và vật lạ của chó Việt Nam: ? 8NHỮNG LỢI ÍCH Không xâm lấn Sử dụng rộng rãi, dễ dàng và ít tốn kém Không dùng tia xạ ion hóa Hình ảnh mô mềm rõ ràng >< Xquang. Lập đi lập lại ở mức độ cần thiết. Chẩn đoán và theo dõi: thai phụ và thai nhi. Hướng dẫn cho các thủ thuật 9NGUY CƠ CỦA SIÊU ÂM Đối với siêu âm chẩn đoán cơ bản thì vẫn chưa tìm thấy những tác dụng có hại của nó trên con người. 10KHẢ NĂNG PHÁT HIỆN , Tạng , đặc: , Khả năng Tạng phát hiện chứa dịch: Mô mềm 11NHỮNG GIỚI HẠN CỦA SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN Bị cản trở: hơi hoặc không khí → barium, CT Scan và MRI Giới hạn: dạ dày, ruột non, và đại tràng. Khí ở ruột non → hạn chế khảo sát : tụy và động mạch chủ. Thành bụng dầy → suy giảm sóng âm khi đi sâu hơn vào cơ thể. có thể nhìn thấy được mặt ngoài xương → Cấu trúc bên trong của xương và một số khớp → MRI 12SIÊU ÂM 2D, 3D, 4D D: dimention: chiều 2d: dài / rộng 3d: dài / rộng/ sâu 4d: dài / rộng/ sâu + thời gian 13CHỈ ĐỊNH Tim và các mạch máu: bao gồm động mạch chủ bụng và những nhánh chính của nó. Bụng: Gan, Đường mật, Túi mật, Lách, Tụy, ...
