Bài giảng Tài chính công: Chương 2

Bài giảng Tài chính công: Chương 2 Các thất bại do tính phi hiệu quả của thị trường và sự can thiệp của chính phủ, gồm các nội dung chính sau: độc quyền; ngoại ứng (ngoại tác); hàng hóa công cộng; thông tin không đối xứng. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Tài chính công: Chương 2 CHƢƠNG 2: CÁC THẤT BẠI DO TÍNH PHI HIỆU QUẢ CỦA THỊ TRƢỜNG VÀ SỰ CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ1 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 2.1. ĐỘC QUYỀN 2.2. NGOẠI ỨNG (NGOẠI TÁC) 2.3. HÀNG HÓA CÔNG CỘNG 2.4. THÔNG TIN KHÔNG ĐỐI XỨNG22.1. ĐỘC QUYỀN2.1.1. ĐỘC QUYỀN THƢỜNG2.1.2. ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊN32.1.1. ĐỘC QUYỀN THƯỜNGa. Khái niệmLà trạng thái thị trường chỉ có duy nhất có một hoặcmột ít người bán và sản xuất ra sản phẩm không cóloại hàng hóa nào thay thế gần gũi.b. Nguyên nhân xuất hiện Là kết quả của quá trình cạnh tranh. Được Chính phủ nhượng quyền khai thác thị trường. Chế độ bản quyền về phát minh, sáng chế và sở hữu trí tuệ. Điều kiện địa lý (sở hữu được nguồn lực đặc biệt). Đặc điểm sản xuất kinh doanh và khả năng giảm giá thành khi mở rộng quy mô sản xuất. 42.1.1. ĐỘC QUYỀN THƯỜNGc. Tổn thất PLXH do độc quyền thường P MC I AC P1 B P0 A J C D = MB MR 0 Q1 Q0 Q Độc quyền thườngTổn thất PLXH: ABC  Cần có Chính phủ can thiệp 52.1.1. ĐỘC QUYỀN THƯỜNGd. Các giải pháp can thiệp của Chính phủ Mục tiêu can thiệp: Tăng sản lượng sản xuất về mức đạt lợi ích xã hội. Làm cho giá cả bằng chi phí biên. Làm giảm bớt lợi nhuận độc quyền. Các giải pháp: Khuyến khích cạnh tranh, và ban hành Luật chống độc quyền. Chính phủ kiểm soát giá cả và sản lượng cung ứng. Đánh thuế để làm giảm lợi nhuận độc quyền. Sở hữu Nhà nước đối với độc quyền. 62.1.2. ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊNa. Khái niệm Là trường hợp của các ngành dịch vụ công như điện, nước, đường sắt… Là tình trạng trong đó các yếu tố hàm chứa trong quá trình sản xuất cho phép doanh nghiệp có thể liên tục giảm chi phí sản xuất khi mở rộng quy mô sản xuất, do đó cách tổ chức sản xuất hiệu quả nhất là chỉ thông qua một doanh nghiệp duy nhất. 72.1.2. ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊNb. Sự phi hiệu quả của độc quyền tự nhiên $ E P1 F G B M AC P2 N H A MC P 0 MR D 0 Q Q Q Q 1 2 0Tại Q1: lợi nhuận siêu ngạch FGEP1, Tổn thất PLXH là EHATaị Q0: tổng mức lỗ của doanh nghiệp P0AMN 82.1.2. ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊNc. Các giải pháp can thiệp của Chính phủ(1) Định giá bằng chi phí trung bình AC Ƣu điểm: Loại bỏ được hoàn toàn lợi nhuận siêu ngạch Nhược điểm: - Khó xác định chi phí trung bình - Chưa đạt được mức sản lượng hiệu quả và gây tổnthất PLXH. Mức tổn thất là: 92.1.2. ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊNc. Các giải pháp can thiệp của Chính phủ(2) Định giá bằng chi phí biên MC cộng với mộtkhoản thuế khoán nhằm bù đắp thiếu hụt cho doanhnghiệp độc quyền Thuế khoán là thuế đánh đại trà vào tất cả mọi người(kể cả người không tiêu dùng hàng hóa độc quyền). Ƣu điểm: đạt mục tiêu sản lượng tại Q0 Nhược điểm: khó áp dụng thuế khoán vì không công bằng 102.1.2. ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊNc. Các giải pháp can thiệp của Chính phủ(3) Định giá hai phầnPhần cố định: NP0Phần biến đổi: MC (thay đổi theo mức độ sử dụng)Ví dụ: Thuê bao điện thoại cố định Ƣu điểm: Đạt mục tiêu loại bỏ lợi nhuận ĐQ, và người tiêu dùng mua hàng đúng giá Nhược điểm: Có thể làm một số người ngần ngại tiêu dùng, làm mức sản lượng thấp hơn mức hiệu quả. 112.2. NGOẠI ỨNG2.2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, PHÂN LOẠI2.2.2. NGOẠI ỨNG TIÊU CỰC2.2.3. NGOẠI ỨNG TÍCH CỰC122.2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, PHÂN LOẠIa. Khái niệmKhi hành động của một đối tượng (cá nhân hoặc doanhnghiệp) có ảnh hưởng đến phúc lợi của một đối tượngkhác, nhưng những ảnh hưởng đó (tổn thất hoặc lợiích) không được phản ánh trong giá cả thị trường thìảnh hưởng đó được gọi là ngoại ứng. 132.2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, PHÂN LOẠIb. Phân loại Ngoại ứng tiêu cực: là loại ảnh hưởng mang lại chi phí cho đối tượng bị tác động.Ví dụ: Các nhà máy sản xuất xả thải bừa bãi; Ngườihút thuốc lá… Ngoại ứng tích cực: là loại ảnh hưởng mang lại lợi ích cho đối tượng bị tác động.Ví dụ: Một người chăm sóc vườn cây cảnh gia đình;Tiến bộ của công nghệ thông tin; tiêm vacxin phòngbệnh… 142.2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, PHÂN LOẠIc. Đặc điểm Ngoại ứng có thể do cả hoạt động sản xuất và tiêu dùng gây ra. Sự phân biệt giữa tính chất tiêu cực và tích cực của ngoại ứng chỉ mang tính chất tương đối, phụ thuộc vào đối tượng bị tác động. Tất cả các ngoại ứng đều phi hiệu quả nếu xét dưới quan điểm của xã hội. 152.2.2. NGOẠI ỨNG TIÊU CỰCa. Sự phi hiệu quả của ngoại ứng tiêu cựcVí dụ: Một nhà máy hóa chất và một HTX đánh cáđang sử dụng chung một cái hồ. Nhà máy xả thảixuống hồ, gây ảnh hưởng đến hoạt động đánh bắt thủysản của HTX. 162.2.2. NGOẠI ỨNG TIÊU CỰCa. Sự phi hiệu quả của ngoại ứng tiêu cực MB, MC MSC = MPC + MEC C MPC A Lợi nhuận B nhà máy được thêm MEC E b a Thiệt hại HTX phải ...