Bài giảng Vật lý đại cương 3 - Chương 8: Bán dẫn và máy phát lượng tử

Bài giảng Vật lý đại cương 3 - Chương 8: Bán dẫn và máy phát lượng tử cung cấp cho học viên các kiến thức về dẫn điện của tinh thể bán dẫn; bán dẫn tạp chất; chuyển tiếp p-n; transitor; hiệu ứng nhiệt điện; Laser (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation); các tính chất ưu việt của Laser;... Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Vật lý đại cương 3 - Chương 8: Bán dẫn và máy phát lượng tử Bμi gi¶ng VËt lý ®¹i c−¬ng T¸c gi¶: PGS. TS §ç Ngäc UÊn ViÖn VËt lý kü thuËt Tr−êng §H B¸ch khoa Hμ néi b¸n dÉn & M¸y ph¸t l−îng tö 1. DÉn ®iÖn cña tinh thÓ b¸n dÉn Vïng n¨ng l−îng: Vïng DÉn Si 4 ®iÖn tö ho¸ trÞ E g Eg Vïng Ho¸ trÞ − n i = pi ~ e 2 kT T=0K kBT > Eg Lç: Tr¹ng th¸i trèng trong vïng ho¸ trÞ ®iÒn ®Çy gÇn hÕt: r r εk m h = −m e ; v h = v e ; r r Eg ε h = −ε e ; k h = − k e ; e h > 0 k 2. B¸n dÉn t¹p chÊt Ed Liªn kÕt ®ång ho¸ trÞ 1 / 2 − 2 kT 1 nguyªn tö dïng chung 8 ®iÖn n = N d e tö ho¸ trÞ víi 4 nguyªn tö kh¸c: Si, Ge, C m¹ng kim c−¬ng T¹p thuéc nhãm 5: V DÉn E d As -+ P, as, Sb møc donor V Ho¸ trÞ T¹p thuéc nhãm 3: V dÉn B- + B, Al, Ga, In møc Acceptor Ea Ea 1 / 2 − 2 kT V Ho¸ trÞ p = Na e 3. ChuyÓn Dßng ph¸t sinh cã Jng cña ®iÖn tiÕp p-n e tö tõ n -> p t¸i hîp víi lç p εF2 → Dßng t¸i hîp cã J nr εF1 h n V - + ΔV= (ε F2 - ε F1 )/e J ng + J nr =0 - + Jnr(Vngh)=Jnr(0).exp(-e|V|/kBT) - + Jng (V ngh )=Jng (0). Jng+ Jnr≠0 eV ThÕ nghÞch: p(-) n(+) I = I 0 .[exp( ) − 1] ThÕ thuËn: p(+) n(-) kT Jnr(Vth)=Jnr(0).exp(e|V|/kBT) Jng(Vth)=Jng(0). V Jng+ Jnr≠0 HiÖu øng chØnh l−u Pin mÆt trêi e p n h- + ΔV= (εF2 - εF1)/e - + - + ChiÕu ¸nh s¸ng phï hîp lªn chuyÓn tiÕp p-n Lç (h) vμ ®iÖn tö (e) sinh ra. Lç bÞ ®Èy vÒ bªn tr¸i (thÕ ©m) §iÖn tö bÞ ®Èy vÒ bªn ph¶i (thÕ d−¬ng) => Dßng quang ®iÖn => Pin mÆt trêi §Ìn ®iÖn tö 3 cùc K L−íi A ~ §iÖn ¸p trªn l−íi thay ®æi Ýt -> sè ®iÖn tö tõ K->A thay ®æi m¹nh -> dßng qua ®iÖn trë thay ®æi m¹nh 4. Transitor E l−íi dßng ®iÖn tö + - - + C n p n + - - + IC + ΔIC dßng lç dßng dß ΔUBE==> ΔIB IE + ΔIE B ==> ΔIE -->ΔIC IB + ΔIB - + - + IE = IB + IC víi IB 5. HiÖu øng nhiÖt ®iÖn - p e T1 < T2 -- T1 T2 e vμ h khuÕch t¸n + ++ n h sang phÝa bªn kia phô thuéc vμo nhiÖt ®é Sù xuÊt hiÖn SuÊt ®iÖn ®éng do chªnh lÖch nhiÖt ®é gäi lμ hiÖn t−îng nhiÖt ®iÖn 6. LASER (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) 6.1. Ph¸t x¹ tù nhiªn: §éc E2 hν=E -E 2 1 lËp víi nhau, kh«ng cã kÕt E1 hîp vÒ pha, ®Þnh h−íng vμ ®é kÝch thÝch ph¸t x¹ ph©n cùc Thêi gian hÖ ë tr¹ng th¸i kÝch thÝch Δt~h/ ΔE ~ 10-8 -10-9s E2 6.2. Ph¸t x¹ c¶m øng: Khi cã hν=E -E 2 1 kÝch thÝch tõ bªn ngoμi bøc kÝch thÝch E1 x¹ c¶m øng cã cïng h−íng, ph¸t x¹ cïng tÇn sè, ®é ph©n cùc, kÕt hîp triÖt ®Ó gi÷a ph¸t x¹ vμ kÝch thÝch 6.3. Tr¹ng th¸i hÖ E E 2 − E1 N2 − Nguyªn tö = h¹t; Møc n¨ng ~e kT N1 l−îng E2>E1. N-tæng sè h¹t cña E2 E1 hÖ E1 − E2 − 0 N2 N1 N kT N ~ e kT N1 ~ e 2 E1 − X¸c suÊt hÊp thô P1 ~ N 1 ~ e kT E2 − X¸c suÊt ph¸t x¹ tõ møc E2 P2 ~ N 2 ~ e kT T¹i T=300K, ν =3.1014Hz tøc λ=10-6m th× P2/P1=e-48 6.4. Tr¹ng th¸i ®¶o mËt ®é h¹t, ph©n bè Bolztman më réng §Ó cã ph¸t x¹ c¶m øng th× P2 >P1 hay N2 >N1 E 2 − E1 P2 N 2 − N2 E 2 − E1 = =e kT ln =− >0 P1 N 1 N1 kT Nªn T0 c©n b»ng nhiÖt ®éng lùc Boltzman TM«i tr−êng ®¶o mËt ®é h¹t lμ m«i tr−êng kÝch ho¹t E2 hν=E2-E1 hÊp thô: bøc x¹ E1 truyÒn qua suy gi¶m E2 Ph¸t x¹ c¶m øng: bøc x¹ hν=E2-E1 truyÒn qua m¹nh lªn kÝch thÝch E1 ph¸t x¹ HÊp thô ¸nh s¸ng bëi m«i tr−êng α’>0 hÊp thô ¸nh s¸ng − α 'x I0 I I = I 0 .e α’ M«i tr−êng kÝch ho¹t cã tr¹ng th¸i ®¶o mËt ®é h¹t N2>>N1 I0 I ...