Bàn luận về phương pháp kế toán đối với các chương trình phát hành cổ phiếu cho người lao động (ESOP)

Bài viết này bàn luận về phương pháp kế toán đối với các chương trình phát hành cổ phiếu cho người lao động, so sánh phương pháp kế toán phổ biến mà các DN Việt Nam đang áp dụng với hướng dẫn kế toán tại Chuẩn mực BCTC quốc tế (IFRS 02) – Thanh toán trên cơ sở cổ phiếu, để từ đó phân tích, bàn luận và góp ý.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bàn luận về phương pháp kế toán đối với các chương trình phát hành cổ phiếu cho người lao động (ESOP)19. BÀN LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN ĐỐI VỚI CÁC CHƯƠNGTRÌNH PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG (ESOP)DISCUSSION ON ACCOUNTING METHODS FOR EMPLOYEE STOCKOWNERSHIP PLANS (ESOP)TS. Nguyễn Trọng Hiếu - ThS. Phạm Quang Trung - ThS. Nguyễn Mạnh Cường**Ecovis AFA VietnamTóm tắtCác chuẩn mực kế toán Việt Nam, cùng với Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày22/12/2014 hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp (DN), từ khi ban hành đã đónggóp tích cực vào công tác quản lý, điều hành và ra quyết định của các DN. Tuy nhiên,cùng với sự hội nhập quốc tế và thực tế đã có nhiều giao dịch kinh tế mới phát sinhmà chưa có hướng dẫn, dẫn đến khó khăn trong quá trình hạch toán kế toán của DN.Bài viết này bàn luận về phương pháp kế toán đối với các chương trình phát hành cổphiếu cho người lao động, so sánh phương pháp kế toán phổ biến mà các DN ViệtNam đang áp dụng với hướng dẫn kế toán tại Chuẩn mực BCTC quốc tế (IFRS 02) –Thanh toán trên cơ sở cổ phiếu, để từ đó phân tích, bàn luận và góp ý.Từ khóa: phát hành cổ phiếu cho người lao động, thanh toán dựa trên cơ sở cổphiếu, quyền chọn mua cổ phiếu, chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán doanh nghiệp.AbstractThe Vietnam Accounting Standards, along with Circular No. 200/2014/TT-BTC datedDecember 22, 2014, which guides the accounting regime for enterCprises, havepositively contributed to the management, administration, and decision-makingprocesses of businesses since their issuance. However, with international integrationand the emergence of many new economic transactions that lack guidance, companiesface difficulties in their accounting practices. This article discusses the accountingmethods for employee stock ownership plans, comparing the common accountingmethods currently applied by Vietnamese enterprises with the guidance provided inthe International Financial Reporting Standard IFRS 02 – Share-based Payment, inorder to analyze, discuss, and provide recommendations.Keywords: employee stock issuance, share-based payment, stock options, accountingstandards, enterprise accounting regime.JEL Classifications: M40, M41, M49. 1. Giới thiệu 1 Trong nền kinh tế hiện nay, vai trò của yếu tố con người ngày càng trở nênquan trọng đối với sự phát triển bền vững của mỗi DN. Con người không chỉ là nguồnlực chính tạo ra giá trị mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới và sáng tạo. Để giữ chânvà thu hút nhân lực chất lượng cao, các DN đưa ra chính sách đãi ngộ hợp lý, trong đónhững chương trình phát hành cổ phiếu cho người lao động (employee stockownership plan – ESOP) ngày càng được nhiều DN sử dụng. Các chương trình nàykhông chỉ khuyến khích người lao động cống hiến hết mình cho sự phát triển củacông ty, mà còn giúp họ gắn bó và có trách nhiệm hơn với DN, khi người lao động trởthành cổ đông và họ sẽ có động lực lớn hơn để đóng góp vào sự phát triển của DN, từđó tạo ra một môi trường làm việc tích cực và hiệu quả. Ở Việt Nam, trong những năm gần đây, có nhiều DN đã phát hành cổ phiếutheo các chương trình phát hành cổ phiếu cho người lao động. Tuy nhiên, các chuẩnmực kế toán và chế độ kế toán DN Việt Nam, cũng như các quy định pháp lý liênquan đến lập và trình bày BCTC tại Việt Nam hiện nay đang thiếu những hướng dẫnliên quan phương pháp kế toán đối với các chương trình phát hành cổ phiếu cho ngườilao động. Do thiếu những hướng dẫn hạch toán kế toán liên quan các chương trìnhphát hành cổ phiếu cho người lao động dẫn đến khó khăn cho các DN trong hạch toáncác nghiệp vụ phát sinh, cũng như việc ghi nhận, trình bày cho giao dịch này có thểkhông thống nhất giữa các DN, vì cách hiểu khác nhau. Bài viết này bàn luận về cách hạch toán kế toán đối với chương trình phát hànhcổ phiếu cho người lao động, so sánh phương pháp kế toán phổ biến mà các DN ViệtNam đang áp dụng với hướng dẫn kế toán tại chuẩn mực BCTC quốc tế, cụ thể làIFRS 02 – Share based payment (thanh toán dựa trên cơ sở cổ phiếu). Để từ đó, phântích và bàn luận về những điểm chưa phù hợp. 2. Đặc điểm phát hành ESOPs ở Việt Nam và minh hoạ một số trường hợp Đặc điểm phát hành ESOPs ở Việt Nam ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệttrong các DN lớn và công ty niêm yết. Việc phát hành cổ phiếu cho người lao động(ESOP) tại Việt Nam có nhiều đặc điểm nổi bật. Mục đích chính của việc phát hànhnày là nhằm tạo động lực giữ chân nhân tài và gắn kết lợi ích của người lao động vớiDN, đồng thời huy động vốn từ nội bộ. Đối tượng được phát hành ESOP chủ yếu tậptrung vào cán bộ quản lý cấp cao và nhân viên chủ chốt, tuy nhiên một số DN đã mởrộng đối tượng này cho toàn bộ nhân viên. Điều kiện phát hành ESOP thường gắn liền với thời gian làm việc tại DN,thông thường là từ 3 đến 5 năm và có thể kết hợp với các chỉ tiêu hiệu suất cá nhânhoặc công ty. Giá phát hành ESOP thường thấp hơn giá thị trường, có thể bằng mệnh 2giá hoặc có chiết khấu. Một số DN còn kết hợp với các khoản vay ưu đãi để hỗ trợnhân viên mua cổ phiếu. Để đảm bảo sự gắn kết lâu dài của nhân viên, các DNthường áp dụng hạn chế chuyển nhượng từ 01 đến 03 năm đối với cổ phiếu ESOP. Quy mô phát hành ESOP thường chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số cổ phiếu củaDN, khoảng 1-5% và có thể được thực hiện qua nhiều đợt trong nhiều năm. Về khungpháp lý, việc phát hành ESOP phải tuân thủ Luật DN, Luật Chứng khoán và các quyđịnh liên quan. Đồng thời, cần được thông qua bởi đại hội đồng cổ đông. Những đặcđiểm này tạo nên bức tranh tổng thể về việc phát hành ESOP tại Việt Nam, phản ánhxu hướng ngày càng phổ biến của hình thức này trong việc quản trị nhân sự và huyđộng vốn của các DN. Minh hoạ một số trường hợp phát hành ESOP Để hiểu rõ hơn về cách thức phát hành ESOP ở Việt ...