Báo cáo nghiên cứu khoa học CON NGƯỜI ĐÀO TẤN QUA ĐẠI NAM THỰC LỤC CHÍNH BIÊN, ĐỆ LỤC KỶ PHỤ BIÊN

Trong bài giới thiệu Đại Nam thực lục chính biên Đệ lục kỷ phụ biên (trở xuống viết tắt là Chính biên Đệ lục kỷ phụ biên) trên tạp chí Xưa và Nay so^ 345, tháng 4/2010 chúng tôi có nói bộ sử này chứa đựng một số thông tin hay lạ.(**) Dĩ nhiên thông tin trong những bộ sử loại này không phải lúc nào cũng đầy đủ và xác thực, tuy nhiên trong phạm vi tiểu sử, hành trạng của các nhân vật lịch sử thì trong tuyệt đại đa số trường hợp chúng đều là những...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " CON NGƯỜI ĐÀO TẤN QUA ĐẠI NAM THỰC LỤC CHÍNH BIÊN, ĐỆ LỤC KỶ PHỤ BIÊN " 125Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 CON NGÖÔØI ÑAØO TAÁNQUA ÑAÏI NAM THÖÏC LUÏC CHÍNH BIEÂN, ÑEÄ LUÏC KYÛ PHUÏ BIEÂN Cao Tự Thanh* Trong baøi giôùi thieäu Ñaïi Nam thöïc luïc chính bieân Ñeä luïc kyû phuï bieân(trôû xuoáng vieát taét laø Chính bieân Ñeä luïc kyû phuï bieân) treân taïp chí Xöa vaøNay số 345, thaùng 4/2010 chuùng toâi coù noùi boä söû naøy chöùa ñöïng moät soá thoângtin hay laï.(**) Dó nhieân thoâng tin trong nhöõng boä söû loaïi naøy khoâng phaûi luùcnaøo cuõng ñaày ñuû vaø xaùc thöïc, tuy nhieân trong phaïm vi tieåu söû, haønh traïngcuûa caùc nhaân vaät lòch söû thì trong tuyeät ñaïi ña soá tröôøng hôïp chuùng ñeàu laønhöõng chi tieát coù theå tin caäy. Cho neân, ñeå minh hoïa cho nhaän ñònh noùi treân,xin giôùi thieäu ôû ñaây moät soá thoâng tin thuoäc loaïi “hay laï” ít thaáy nhaéc tôùitrong caùc coâng trình, baøi vieát ñaõ xuaát baûn tröôùc nay veà Ñaøo Taán, moät nhaânvaät ñeå laïi daáu aán caù nhaân khaù ñaäm neùt trong lòch söû ngheä thuaät tuoàng haynoùi roäng ra laø lòch söû vaên hoùa Vieät Nam thôøi caän ñaïi ít nhaát laø treân ñòa baønmieàn Trung. Veà maët theå taøi, Chính bieân Ñeä luïc kyû phuï bieân thuoäc heä thoáng caùc taùcphaåm söû hoïc bieân nieân truyeàn thoáng, ôû ñoù caùc söï kieän vaø quaù trình lòch söûñöôïc giôùi thieäu döôùi hình thöùc caùc ñôn vò ghi cheùp rieâng bieät (taïm goïi laøñieàu) vaø saép xeáp theo thöù töï thôøi gian. Chính bieân Ñeä luïc kyû phuï bieân hieäncoù hôn 2.000 ñieàu trong ñoù 18 ñieàu nhaéc tôùi Ñaøo Taán, coù theå coi nhö moätbaûn ghi cheùp sô löôïc tieåu söû cuûa oâng trong 19 naêm cuoái ñôøi, ñaùng tieác laø vìsöï caét goït cuûa nhoùm Phaïm Quyønh(1) neân khoâng ñöôïc lieân tuïc nhö leõ ra phaûicoù. Sau ñaây laø baûn dòch cuûa chuùng toâi veà 18 ñieàu aáy (taïm ñaùnh soá thöù töï töø01 trôû ñi ñeå tieän trích daãn). * * * 01. Naêm Kyû Söûu, Thaønh Thaùi thöù 1 (1889 Taây lòch)… Thaùng 10… Trieäulaõnh Toång ñoác An Tónh Nguyeãn Chaùnh veà kinh chôø leänh, laáy Taû Tham triBoä Hoä sung Thöông taù Cô Maät Vieän Ñaøo Taán thay giöõ chöùc. 02. Naêm Taân Maõo, Thaønh Thaùi thöù 3 (1891 Taây lòch)… Thaùng 4… Quantænh Ngheä An Ñaøo Taán taâu xin mieãn toäi cho nhöõng giaëc cöôùp ra thuù (töø Suaátñoäi giaëc trôû leân tröø ai xeùt ra hung haõn, ngaøy thöôøng coù tang tích gieát ngöôøiñoát nhaø phaûi giam giöõ tra xeùt cuøng nhöõng ngöôøi daâng naïp khí giôùi vaø baétgiaûi ñaàu ñaûng giaëc ra thuù neân mieãn toäi, thì nhöõng ngöôøi ra thuù khoâng naïpkhí giôùi neân ñònh leä naïp phaït, Suaát ñoäi giaëc moãi ngöôøi 10 ñoàng, Hieäp quaûn,Ñoác binh, Ñoác chieán, Thöông bang, phuû huyeän giaëc moãi ngöôøi 15 ñoàng, vaãngiao cho phuû huyeän giam giöõ khoå sai 3 thaùng, maõn haïn giao cho xaõ thoâncuøng toäc tröôûng nhaän veà nghieâm quaûn, moãi thaùng do haøo lyù ñieåm danh moät* Thaønh phoá Hoà Chí Minh.** Xem theâm: Cao Töï Thanh, “Ñaïi Nam thöïc luïc chính bieân, Ñeä luïc kyû phuï bieân, quyeån 19”, taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2(85). 2011. BBT.126 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011laàn. Trôû ñi neáu coù ai ra thuù cuõng chieåu theo ñoù maø laøm), Cô Maät Vieän taâuleân, chuaån cho thi haønh. 03. Naêm Nhaâm Thìn, Thaønh Thaùi thöù 4 (1892 Taây lòch)… Thaùng 3.Chuaån cho Toång ñoác Thanh Hoùa Nguyeãn Thuaät thaêng Hieäp bieän Ñaïi hoïc só(Thuaät daâng sôù töø choái, khoâng cho), Hoä Toång ñoác An Tónh Ñaøo Taán thaêngThöï Toång ñoác, Boá chaùnh Traàn Khaùnh Toàn gia haøm Tuaàn phuû, ñeàu laõnh chöùcnhö cuõ, Tuaàn phuû Ninh Bình Traàn Giaûn thöôûng gia hai caáp, Boá chaùnh, AÙnsaùt, Ñeà hoïc, Laõnh binh vaø phuû huyeän ba tænh aáy ñeàu ñöôïc thöôûng theâm kyûluïc nhieàu ít khaùc nhau, Thò lang Boä Hoä Traàn Chæ Tín thöôûng gia hai caáp vaømoät taám kim khaùnh haïng hai. Luùc baáy giôø Toaøn quyeàn ñaïi thaàn tôùi kinh,caàu ñoø dòch traïm caùc tænh qua ngang ñöôïc söûa chöõa vaø söùc cho tieáp ñoùn ñeàulaøm oån thoûa, neân ban thöôûng cho. 04. Naêm Quyù Tî, Thaønh Thaùi thöù 5 (1893 Taây lòch)… Thaùng 9. Ban caápcho Toân nhaân, Phuï chính, Chính khanh vaø ñaïi thaàn queá khe Ngoïc Ba (do quantænh Ngheä An Ñaøo Taán cung tieán) moãi ngöôøi moät phieán, laø vaâng theo yù chæ. 05. Naêm Giaùp Ngoï, Thaønh Thaùi thöù 6 (1894 Taây lòch)… Thaùng 6… LaáyThöôïng thö Boä Hoä sung Kinh dieân giaûng quan kieâm quaûn Vaên thaàn Phoø maõTröông Nhö Cöông sung Cô Maät Vieän ñaïi thaàn, Thöï Thöôïng thö Boä CoângÑaøo Taán thì chuaån cho thöïc thuï. 06. Naêm Bính Thaân, Thaønh Thaùi thöù 8 (1896 Taây lòch)… Thaùng 9…Chuaån cho Toång ñoác Nam Ngaõi Nguyeãn Höõu Thaûng thaêng thuï Hieäp bieänÑaïi hoïc só laõnh Thöôïng thö Boä Binh (keá chuaån sung Cô Maät Vieän ñaïi thaàn),Hoä Toång ñoác Thanh Hoùa Vöông Duy Trinh ñoåi laøm Hoä Toång ñoác Nam Ngaõi,Thöôïng thö Boä Hình Toân Thaát Vònh ñoåi laøm Toång ñoác Thanh Hoùa, Thöôïngthö Boä Binh Ñaøo Taán ñoåi laøm Thöôïng thö Boä Hình, Quang loäc töï khanhlaõnh Boá chaùnh söù Haø Tónh Toân Thaát Haân Hoä lyù Tuaàn phuû quan phoøng tænhaáy (thay nguyeân Tuaàn phuû Ñaøo Höõu Ích xin nghæ veà queâ), Hoàng loâ töï khanhnguyeân Hoä Tuaàn phuû Haø Tónh Phan Huy Quaùn quyeàn Hoä Tuaàn phuû TròBình, Boá chaùnh Quaûng Bình Huyønh Coân ñoåi laõnh Boá chaùnh Haø Tónh, Taùnlyù ñaïo Khaâm meänh Leâ Vaên Trung ñoåi laõnh Boá chaùnh Quaûng Bình, laõnh AÙnsaùt Quaûng Trò Traàn Ñình Phaùc ñoåi laõnh Phuû thöøa Thöøa Thieân (thay TraànXaùn ñang taïi ngoaïi chôø tra xeùt), Vieân ngoaïi Phuû Toân Nhaân Toân Thaát Leänhñoåi laõnh ...