Báo cáo nghiên cứu khoa học: 'Quan hệ giữa cấu trúc và ngữ nghĩa câu văn trong tập truyện ngắn 'Đêm tái sinh' của tác giả Trần Thuỳ Mai'

Tuyển tập những báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh tác giả: 11. Nguyễn Thị Hải Yến, Quan hệ giữa cấu trúc và ngữ nghĩa câu văn trong tập truyện ngắn “Đêm tái sinh” của tác giả Trần Thuỳ Mai... Trong truyền thống học thuật của nhiều quốc gia, ý nghĩa rộng của Văn hiến học là việc nghiên cứu một ngôn ngữ cùng với văn hiến và bối cảnh lịch sử cũng như văn hoá - những điều không thể thiếu cho việc thông hiểu các tác phẩm văn chương và những văn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Quan hệ giữa cấu trúc và ngữ nghĩa câu văn trong tập truyện ngắn “Đêm tái sinh” của tác giả Trần Thuỳ Mai" §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 Quan hÖ gi÷a cÊu tróc vµ ng÷ nghÜa c©u v¨n trong tËp truyÖn ng¾n “§ªm t¸i sinh” cña t¸c gi¶ TrÇn Thuú Mai NguyÔn ThÞ H¶i YÕn (a) Tãm t¾t. CÊu tróc c©u ë d¹ng m« h×nh kh«ng cã mèi liªn hÖ nµo víi ng÷ nghÜa, nh−ng khi tham gia hµnh chøc, cÊu tróc c©u v¨n sÏ cã t− c¸ch lµ mét tÝn hiÖu nghÖ thuËt, bëi nã biÓu ®¹t ng÷ nghÜa mang tÝnh m· ho¸ cña ng«n ng÷ nghÖ thuËt. Th«ng qua viÖc kh¶o s¸t cÊu tróc vµ ng÷ nghÜa c©u v¨n tËp truyÖn “§ªm t¸i sinh” chóng t«i nhËn thÊy cÊu tróc c©u héi tho¹i trong truyÖn ng¾n TrÇn Thuú Mai cã vai trß biÓu ®¹t ng÷ nghÜa, thÓ hiÖn tÝnh h×nh t−îng nh©n vËt, tÝnh thÈm mÜ, tÝnh s¸ng t¹o mang phong c¸ch t¸c gi¶. héi tho¹i. Qua ng«n ng÷ héi tho¹i cña 1. §Æt vÊn ®Ò tõng nh©n vËt, ta nhËn ra tÝnh c¸ch, c¸ CÊu tróc c©u v¨n vµ viÖc biÓu ®¹t tÝnh, tr×nh ®é v¨n ho¸, c¸c mèi quan hÖ ng÷ nghÜa lu«n cã quan hÖ biÖn chøng. x· héi... cña nh©n vËt, còng nh− c¶ Tuy kh«ng qui ®Þnh ®−îc sù t−¬ng øng dông ý nghÖ thuËt mµ nhµ v¨n göi g¾m mét c¸ch cè ®Þnh bÊt biÕn, tÊt yÕu gi÷a qua nh©n vËt. ë bµi b¸o nµy, chóng t«i c©u tróc c©u vµ néi dung ng÷ nghÜa cña ®Ò cËp ®Õn kiÓu c©u héi tho¹i, ®Ó nãi nã, nh−ng xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña ®Õn sù chi phèi gi÷a cÊu tróc c©u vµ ý mçi loaÞ cÊu tróc vµ tõ thùc tiÔn ho¹t nghÜa. ®éng cã thÓ thÓ suy ra nh÷ng néi dung Chóng t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t ng÷ nghÜa mµ cÊu tróc nµo ®ã cã thÓ c©u héi tho¹i cña nh©n vËt qua 6 truyÖn biÓu ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt. Bµi viÕt cña ng¾n trong tËp §ªm t¸i sinh vµ so s¸nh chóng t«i ®i s©u ph©n tÝch mèi quan hÖ víi mét mét sè truyÖn ng¾n cña hai t¸c gi÷a cÊu tróc vµ ý nghÜa do ®¬n vÞ c©u gi¶ cïng thêi NguyÔn Huy ThiÖp vµ biÓu ®¹t trong truyÖn ng¾n TrÇn Thuú NguyÔn ThÞ Thu HuÖ (sè trang viÕt Mai, ®Ó tõ ®ã chóng ta thÊy ®−îc phÇn t−¬ng ®−¬ng), kÕt qu¶ kh¶o s¸t nh− nµo phong c¸ch ng«n ng÷ riªng cña n÷ t¸c gi¶ nµy. B¶ng 1. Qua b¶ng thèng kª, ta thÊy c©u 2. Quan hÖ gi÷a cÊu tróc vµ ng÷ ®¬n b×nh th−êng chØ cã mét kÕt cÊu Chñ nghÜa c©u trong truyÖn ng¾n “§ªm – VÞ lµm nßng cèt c©u xuÊt hiÖn nhiÒu t¸i sinh” cña TrÇn Thuú Mai (xÐt nhÊt (tõ 37,7% trë lªn) vµ cã tØ lÖ ®ång trªn c©u héi tho¹i) ®Òu gi÷a 3 t¸c gi¶. Sù kh¸c biÖt vÒ c¸c Gi÷a cÊu tróc vµ ý nghÜa cã mèi kiÓu c©u thÓ hiÖn chñ yÕu ë c©u ®¬n quan hÖ chi phèi lÉn nhau, ®−îc thÓ ®Æc biÖt, c©u ®¬n më réng thµnh hiÖn ë c©u t−êng thuËt (hay cßn gäi lµ phÇn vµ c©u ghÐp. V× vËy chóng t«i c©u kÓ) cña nhµ v¨n vµ c©u héi tho¹i dõng l¹i ph©n tÝch ë ba nhãm nµy. thÓ hiÖn lêi cña nh©n vËt khi tham gia NhËn bµi ngµy 04/12/2006. Söa ch÷a xong 20/12/2006. 93 §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 B¶ng 1. Thèng kª cÊu tróc c©u héi tho¹i ë mét sè truyÖn ng¾n cña c¸c t¸c gi¶ NguyÔn Huy ThiÖp, NguyÔn ThÞ Thu HuÖ vµ TrÇn Thuú Mai CÊu tróc c©u C©u ®¬n Tæng T C©u sè c©u B×nh th−êng T ghÐp héi §Æc 1 KÕt cÊu Më réng tho¹i biÖt chñ - vÞ thµnh T¸c gi¶, t¸c phÈm phÇn TrÇn Thuú Mai 40 54 9 17 120 1 §ªm t¸i sinh 33,3% 45% 7,5% 14,1% 27 72 15 39 153 2 ThÓ Cóc 17,7% 47% 9,8% 25,4% 48 79 14 19 160 3 Giã thiªn ®−êng 29,9% 45,3% 8,8% 11,9% 47 56 4 25 132 4 Lªn phè 35,7% 42,4% 3,0% 18,9% HuyÒn tho¹i vÒ chim 48 98 7 11 ...