Bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế ở Việt Nam

Bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) là trụ cột trong bảo đảm an sinh xã hội ở Việt Nam, góp phần đảm bảo quyền được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh và thân thiện. Bài viết phân tích thực trạng BHXH và BHYT ở Việt Nam; trên cơ sở đó đưa ra một số định hướng phát triển ngành Bảo hiểm xã hội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế ở Việt Nam Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 3(88) - 2015<br /> <br /> <br /> BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ BẢO HIỂM Y TẾ Ở VIỆT NAM<br /> <br /> NGUYỄN MINH PHONG *<br /> NGUYỄN TRẦN MINH TRÍ **<br /> <br /> <br /> Tóm tắt: Bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) là trụ cột<br /> trong bảo đảm an sinh xã hội (BĐASXH) ở Việt Nam, góp phần đảm bảo<br /> quyền được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh và thân thiện. Bài viết<br /> phân tích thực trạng BHXH và BHYT ở Việt Nam; trên cơ sở đó đưa ra một số<br /> định hướng phát triển ngành bảo hiểm xã hội.<br /> Từ khóa: Bảo hiểm xã hội; bảo hiểm y tế; an sinh xã hội; Việt Nam.<br /> <br /> 1. Mở đầu hội, ưu đãi xã hội; nổi bật hơn cả là bảo<br /> Trong quá trình Đổi mới và hội nhập hiểm xã hội và cứu trợ xã hội.(*)<br /> quốc tế, Việt Nam nhận thức về BĐASXH Hệ thống BHXH, BHYT là nòng cốt<br /> nói chung, về BHXH và BHYT nói của BĐASXH ở Việt Nam trên cơ sở<br /> riêng ngày càng đầy đủ, sâu sắc hơn. nguyên tắc ba bên cùng tham gia (người<br /> Đường lối, chủ trương và quan điểm của lao động, người sử dụng lao động và<br /> Việt Nam về BĐASXH và các chính Nhà nước) để giảm bớt gánh nặng của<br /> sách liên quan có tính nhất quán cao, ngân sách nhà nước và hướng đến xã<br /> không ngừng được phối hợp bổ sung, hội hóa các hoạt động BĐASXH, phù<br /> toàn diện, hệ thống và hoàn thiện hơn; hợp với quá trình chuyển đổi từ mô hình<br /> các nội dung, phạm vi, mức hỗ trợ và kinh tế kế hoạch hóa, tập trung, bao cấp,<br /> các đối tượng BĐASXH cũng từng bước phân phối bình quân, hoàn toàn do Nhà<br /> mở rộng, cải thiện và được thể chế hóa nước đảm nhiệm, sang mô hình kinh tế<br /> trong các văn bản pháp luật (Luật Lao thị trường định hướng XHCN. Cũng vì<br /> động, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Bảo giai đoạn quá độ chuyển đổi này, hệ<br /> hiểm y tế, Luật Bình đẳng giới, Luật thống BHXH hiện có hai loại là BHXH<br /> Dạy nghề...), được hoạch định và triển bắt buộc (được áp dụng cho khu vực<br /> khai cụ thể liên quan đến các đối tượng chính thức, gồm người lao động trong<br /> khác nhau. các tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp<br /> Được cải cách mạnh mẽ từ đầu những thuộc mọi thành phần kinh tế, có hợp<br /> năm 90 thế kỷ XX, hệ thống BĐASXH<br /> hiện nay của Việt Nam gồm có nhiều bộ (*)<br /> Tiến sĩ, Báo Nhân dân.<br /> phận cấu thành khác nhau, với các trụ (**)<br /> Viện Kinh tế và Chính trị thế giới, Viện Hàn<br /> cột chính là BHXH, BHYT, cứu trợ xã lâm Khoa học xã hội Việt Nam.<br /> <br /> 40<br />  Bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế ở Việt Nam<br /> <br /> <br /> đồng lao động từ 3 tháng trở lên) và sách BHXH, BHYT. Đến nay, Việt Nam<br /> BHXH tự nguyện (do người lao động tự đã ban hành hơn 222 văn bản các loại<br /> nguyện, có mức đóng góp thấp, phù hợp chỉ đạo, lãnh đạo, tổ chức thực hiện<br /> với khả năng thu nhập nên mức hưởng chính sách BHXH, BHYT trên cả nước.<br /> thụ cũng thấp). Đồng thời, cũng có hai Có thể khẳng định, cùng với hệ thống<br /> loại BHYT, gồm BHYT bắt buộc (áp chính sách, chương trình trợ giúp xã hội<br /> dụng cho người lao động trong khu vực giáo dục, học nghề, tạo việc làm, thụ<br /> chính thức); BHYT tự nguyện (áp dụng hưởng các phúc lợi văn hóa - xã hội và<br /> cho các đối tượng học sinh, sinh viên và các quyền khác, thì BHXH và BHYT đã,<br /> mọi người dân). Ngoài ra, BHYT người đang và sẽ ngày càng là trụ cột trong<br /> nghèo (người nghèo được Nhà nước cấp BĐASXH ở Việt Nam, góp phần đảm<br /> thẻ BHYT) cũng là minh chứng tiêu bảo quyền được sống trong môi trường an<br /> biểu cho tính đặc thù của ngành bảo toàn, lành mạnh và thân thiện, giảm thiểu<br /> hiểm Việt Nam và thể hiện tính ưu việt bất bình đẳng về mức sống, về cơ hội phát<br /> chế độ ta. triển giữa các nhóm xã hội khác nhau...<br /> Sứ mệnh và mục tiêu phát triển 2. Thành tựu<br /> BHXH, BHYT được thể hiện ngày càng Trên thực tế, việc thực hiện các chính<br /> đậm nét trong các chủ trương và thể chế sách về tiền lương, BHXH, BHYT, bảo<br /> hóa ngày càng đầy đủ trong các luật hiểm thất nghiệp (BHTN) và thực hiện<br /> định, văn bản pháp lý liên quan. Năm pháp luật về lao động được triển khai<br /> 2012, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị ngày càng đồng bộ và tốt hơn. Hội đồng<br /> quyết số 21-NQ/TW về tăng cường sự tiền lương quốc gia đã được thành lập.<br /> lãnh đạo của Đảng đối với công tác Các mức lương tối thiểu và ngưỡng<br /> BHXH, BHYT giai đoạn 2012 - 2020. phân loại nghèo quốc gia, tỷ lệ người<br /> Các cơ quan chức năng đã xây dựng Đề tham gia và được nhận BHXH, BHYT,<br /> án “Thực hiện lộ trình bảo hiểm y tế BHTN, thời gian nghỉ ốm đ ...