Bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới: Thực tiễn và kiến nghị hoàn thiện pháp luật Việt Nam

Bài viết Bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới: Thực tiễn và kiến nghị hoàn thiện pháp luật Việt Nam trình bày bối cảnh hợp tác kinh tế và những vấn đề pháp lý của quốc gia về dữ liệu cá nhân xuyên biên giới; Kinh nghiệm quốc tế về thiết lập khung pháp luật điều chỉnh việc bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới; Thực trạng khung pháp luật của Việt Nam liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới: Thực tiễn và kiến nghị hoàn thiện pháp luật Việt Nam Tạp chí Quản lý và Kinh tế quốc tế Trang chủ: http://tapchi.ftu.edu.vn BẢO VỆ DỮ LIỆU CÁ NHÂN XUYÊN BIÊN GIỚI: THỰC TIỄN VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VIỆT NAM Nguyễn Lan Phương1 Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông, Hội Truyền thông số Việt Nam Nguyễn Quang Đồng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông, Hội Truyền thông số Việt Nam Ngày nhận: 01/04/2022; Ngày hoàn thành biên tập: 30/08/2022; Ngày duyệt đăng: 06/09/2022 Tóm tắt: Dữ liệu cá nhân xuyên biên giới đã trở thành một vấn đề chính trị-pháp lý có ý nghĩa quan trọng trong xã hội số. Chính sách và pháp luật về bảo vệ loại dữ liệu này vừa phải đáp ứng mục tiêu an toàn thông tin, an ninh quốc gia vừa phải đảm bảo nhu cầu giao thương để phát triển kinh tế-xã hội, không nhu cầu nào triệt tiêu nhu cầu nào. Dựa trên phương pháp tổng hợp và so sánh, nhóm tác giả nghiên cứu thực trạng xây dựng pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới của các quốc gia, khu vực khác nhau trên thế giới gồm Liên minh Châu Âu (EU), Trung Quốc, Singapore và Việt Nam. Trên cơ sở đó, nhóm tác giả khuyến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới của Việt Nam dựa trên trách nhiệm giải trình thay vì cách tiếp cận cấp phép như Dự thảo Nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân (bản công bố ngày 09/02/2021). Từ khóa: Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới, Quyền riêng tư, Thương mại và kinh doanh quốc tế CROSS-BORDER PERSONAL DATA PROTECTION: CURRENT SITUATION AND LEGAL RECOMMENDATIONS FOR VIETNAM Abstract: Cross-border personal data have become a political-legal issue of great significance in digital society. Policies and laws on data protection need to meet on the one hand the goal of information security which is a part of national security, and the other hand the trading activities for socio-economic development. Applying the comparative method, we study the approaches of legislation and regulations in cross-border personal data protection in different countries/ regions around the world including the European Union (EU), China, Singapore and Vietnam. As a 1 Tác giả liên hệ, Email: phuongnl@ips.org.vn Tạp chí Quản lý và Kinh tế quốc tế, số 149 (09/2022) 77 result, we recommend that the accountability approach is appropriate for Vietnam in cross-border personal data protection legislation instead of licensing like the Draft Decree on personal data protection (published on February 9, 2021). Keywords: Personal Data Protection, Cross-Border Personal Data Protection, Privacy Rights, International Trade And Business 1. Đặt vấn đề Ngày nay, khi các thông tin được số hóa dưới dạng dữ liệu thì dữ liệu cá nhân (DLCN) xuyên biên giới trở thành vấn đề chính trị - pháp lý có ý nghĩa quan trọng. Nó hoàn toàn có thể trở thành một vấn đề pháp lý về thương mại theo một cách khá đơn giản như một công ty đa quốc gia mở chi nhánh địa phương tại Việt Nam, nơi yêu cầu công ty nước ngoài duy trì một máy chủ lưu trữ trên lãnh thổ Việt Nam với dữ liệu của khách hàng Việt Nam. Hay phức tạp hơn là yêu cầu sửa đổi pháp luật trong nước để phù hợp với hiệp định thương mại tự do. Hiệp định Thương mại Tự do Hoa Kỳ-Hàn Quốc, tại chương 13 (Tài chính)-phụ lục 13-B, hai bên cam kết rằng “Bên này sẽ cho phép một tổ chức tài chính của Bên kia chuyển thông tin dưới dạng điện tử hoặc hình thức khác vào và ra lãnh thổ của mình để xử lý dữ liệu mà nơi xử lý đó là bắt buộc trong quá trình kinh doanh thông thường của tổ chức” (Office of the United States of Trade Representative, 2022). Mặc dù Hoa Kỳ đã cho phép các tổ chức dịch vụ tài chính thực hiện điều này từ trước nhưng Hàn Quốc yêu cầu tổ chức nêu trên phải đặt máy chủ dữ liệu ở Hàn Quốc và cấm chuyển dữ liệu ra bên ngoài lãnh thổ để xử lý. Tuy nhiên với thiện chí thực hiện cam kết quốc tế, năm 2020, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua Bản sửa đổi của Luật Bảo vệ thông tin cá nhân (Personal Information Protection Act), Luật Thông tin tín dụng (Credit Information Act) và Luật về Mạng (Network Act) vào tháng 01/2020 (có hiệu lực vào tháng 08/2020) cho phép chủ thể xử lý DLCN bao gồm cả tổ chức dịch vụ tài chính được chuyển dữ liệu ra bên ngoài lãnh thổ Hàn Quốc và kèm theo một số điều kiện nhất định (Romanosky & Acquisti, 2009; Garrie & cộng sự, 2010). Có thể nói, vấn đề DLCN xuyên biên giới ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình thực hiện các giao dịch kinh doanh quốc tế, nhất là các giao dịch trên môi trường số xuyên quốc gia hiện nay. Thực tế này cho phép các quốc gia thu nhận được các lợi ích kinh tế nhưng cũng phải đối mặt với nguy cơ bị xâm phạm dữ liệu. Do đó, bảo vệ DLCN xuyên biên giới đòi hỏi phải đáp ứng yêu cầu an toàn thông tin nhưng không nên triệt tiêu nhu cầu giao thương để phát triển kinh tế - xã hội. Với Việt Nam, một quốc gia nằm trong nhóm mười quốc gia có lượng trao đổi dữ liệu xuyên biên giới hàng đầu (Nikkei Asia, 2022), việc hoàn thiện những quy định pháp luật phù hợp điều chỉnh về bảo vệ DLCN xuyên biên giới là yêu cầu cấp thiết. Vậy Việt Nam cần hoàn thiện những quy định pháp luật về bảo vệ DLCN xuyên biên giới như thế nào? Việt Nam có thể học hỏi được kinh nghiệm gì từ một số quốc gia đi trước? Để tìm được câu trả lời cho những câu hỏi trên, bằng 78 Tạp chí Quản lý và Kinh tế qu ...