Beri beri

Beri beri là bệnh gây ra bởi sự thiếu hụt thiamine (vitamin B1) gây ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm cơ, tim, dây thần kinh và hệ tiêu hóa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Beri beri Beri beriBeri beri là bệnh gây ra bởi sự thiếu hụt thiamine (vitamin B1) gây ảnh hưởng đến nhiềucơ quan trong cơ thể, bao gồm cơ, tim, dây thần kinh và hệ tiêu hóa. Chữ Beriberi nghĩađen theo tiếng của người Sinhala có nghĩa là I cant, I cant (Tôi không thể, tôi khôngthể), diễn tả tình trạng tàn tật của người bệnh. Bệnh này gặp phổ biến ở khu vực ĐôngNam Á, những nơi mà lương thực chính được sử dụng là gạo. Ở Hoa Kỳ, Beriberi thườnggặp ở người bị nghiện rượu mãn.M ô tảBệnh beriberi đã thách đố các chuyên gia y học trong một thời gian dài vì những tác hạicủa nó trên mọi độ tuổi ở châu Á. Các bác sĩ cho rằng nó được gây ra bởi một chất gì đócó trong thức ăn. Cho đến những năm đầu của thế kỷ 20, các nhà khoa học mới phát hiệnra rằng cám, phần vỏ ngoài cùng của hạt gạo thường bị dân châu Á loại bỏ đi để tạo ramột hạt gạo trắng bóng có chứa một chất gì đó có thể bảo vệ chống lại căn bệnh này.Thiamine là loại vitamin đầu tiên được xác nhận ra.Ở người lớn, có nhiều thể beriberi được chia ra theo hệ cơ quan bị ảnh hưởng nhiều nhất.Beriberi khô ảnh hưởng nhiều đến hệ thần kinh; beriberi ướt ảnh hưởng đến timmạch. Cả hai thể thường có thể xảy ra trên cùng một bệnh nhân nhưng có một thể sẽchiếm ưu thế hơn.Một thể ít gặp hơn có ảnh hưởng trên tim mạch, hay beriberi khô, được gọi là shoshincó đặc điểm là diễn tiến nhanh và có thể gây suy tim cấp. Thường gây tử vong cao vàđược xem như là nguyên nhân gây ra đột tử có những lao động trẻ Châu Á có ăn kiêngbằng gạo trắng.Beriberi thể não, được biết đến với tên gọi là hội chứng Wernicke-Korsakoff, thường xảyra ở những người nghiện rượu mãn và ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương (não vàtủy sống). Nó xảy ra trong những t ình trạng làm nặng thêm sự thiếu hụt thiamine, chẳnghạn như những cuộc nhậu nhẹt say sưa hoặc nôn ói nặng nề.Thể beriberi sơ sinh thường gặp ở những trẻ được nuôi bằng sữa mẹ nhưng mẹ lại thiếuthiamine, thường thấy ở những quốc gia đang phát triển.Nguyên nhân và triệu chứngThiamine là một trong những loại vitamin nhóm B và đóng vai trò quan trọng trong sựtrao đổi chất cho năng lượng và quá trình xây dựng mô. Nó kết hợp với phosphat để tạothành coenzyme thiamine pyrophosphate (TPP), được xem là yếu tố cơ bản trong phảnứng tạo ra năng lượng từ glucose hoặc chuyển glucose thành chất béo dự trữ trong mô.Nếu như thiamine không được cung cấp đủ cho cơ thể do ăn kiêng, chức năng chuyểnhóa năng lượng cơ bản này sẽ bị gặp trục trặc dẫn đến sự trục trặc của toàn bộ cơ thể.Ở những trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như khi phản ứng chuyển hóa tăng hoạt độngquá mức, sốt kéo dài, mang thai và cho con bú, có thể làm tăng nhu cầu thiamine của cơthể dẫn đến t ình trạng thếu thiamine. Tiêu chảy kéo dài hoặc bệnh gan mãn có thể dẫnđến kết quả cơ thể không còn khả năng điều hòa nồng độ bình thường của các chất dinhdưỡng, trong đó có thiamine. Ngoài ra còn có những người nằm trong nhóm nguy cơ bịberiberi khác là những bệnh nhân bị suy thận đang thẩm phân phúc mạc và những ngườigặp vấn đề trầm trọng về đường tiêu hóa dẫn đến việc không thể hấp thu được các chấtdinh dưỡng. Những người nghiện rượu cũng dễ mắc bệnh vì họ dùng rượu thay cơm vàviệc uống rượu thường xuyên sẽ làm giảm khả năng hấp thu thiamine của cơ thể.Những hệ cơ quan sau bị ảnh hưởng bởi beriberi nhiều nhất: Hệ tiêu hóa: khi những tế bào cơ trơn ở hệ tiêu hóa và các tuyến không được  cung cấp đủ năng lượng lấy từ glucose thì chúng sẽ không đủ khả năng sinh ra nhiều glucose hơn từ quá trình tiêu hóa thức ăn bình thường dẫn đến các biểu hiện như ăn không ngon miệng, khó tiêu, táo bón nặng và thiếu acid hydrochloric ở dạ dày. Hệ thần kinh: Glucose là yếu tố cơ bản để hệ thần kinh trung ương hoạt động  được bình thường. Triệu chứng ở giai đoạn sớm là mệt mỏi, dễ bị kích thích, và trí nhớ kém. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến tổn thương các dây thần kinh ngoại biên là mất cảm giác và yếu cơ. Hai chi dưới bị ảnh hưởng nhiều nhất: tê ngón chân và bàn chân có cảm giác bỏng rát; cơ chân đau và chuột rút ở bắp chân, đi không vững và khó đứng dậy khi đang ngồi chồm hổm. Kết quả cuối cùng là cơ sẽ co lại (teo cơ) và mất phản xạ ở đầu gối và bàn chân, bệnh nhân sẽ phải đi khập khiễng. Hệ tim mạch: tim đập nhanh và vã mồ hôi. Kết quả cuối cùng là cơ tim sẽ yếu đi.  Do cơ trơn ở các mạch máu bị ảnh hưởng nên những động mạch và tĩnh mạch giãn ra dẫn đến phù chân. Cơ xương khớp: đau cơ lan rộng do thiếu TPP trong mô cơ. Trẻ được nuôi bằng sữa mẹ có mẹ bị thiếu thiamine thường sẽ có triệu chứng vào khoảnggiữa hai tháng tuối đến bốn tháng tuổi. Trẻ sẽ nhợt nhạt, không ngủ được, tiêu chảy, teocơ và phù ở cánh tay và cẳng chân. Bé sẽ có những tính chất như: đôi khi im lặng, khócvà có thể bị suy tim và tổn thương thần kinh.Chẩn đoánKhám lâm sàng có thể phát hiện ra được nhiều triệu chứng sớm của beriberi như mệtmỏi, kích thích, buồn nôn, táo bón, kém trí nhớ, nhưng có thể khó xác định sự thiếu hụtnày. Cũng cần thiết phải hỏi thêm thông tin về chế độ ăn kiêng và tình trạng sức khỏechung của bệnh nhân.Có nhiều xét nghiệm sinh hóa dựa trên phản ứng chuyển hóa thiamine hoặc chức năngcủa TPP có thể phát hiện ra được sự thiếu hụt thiamine. Nồng độ thiamine có thể được đotrong máu và nước tiểu và những giá trị này sẽ thấp nếu có sự thiếu hụt thiamine. Nướctiểu 24 giờ có thể được dùng để đo nồng độ thiamine thải ra ngo ài. Một xét nghiệm kháccũng đáng tin cậy là đo tác dụng của TPP trên hoạt động của hồng cầu do tất cả thểberiberi đều ảnh hưởng lên chuyển hóa của hồng cầu.Điện não đồ (EEG), dùng để đo hoạt động điện trong não, có thể được dùng để loại trừnhững nguyên nhân do sự thay đổi về thần kinh khác. Quan sát được sự cải thiện củabệnh nhân sau khi được cung cấp thiamine cũng là một cách để xác nhận chẩn đoán.Điều trịĐiều trị bằng thiamine sẽ làm lật ng ...