BÌNH GIẢNG BỨC TRANH TỨ BÌNH TRONG BÀI THƠ VIỆT BẮC

Tham khảo tài liệu bình giảng bức tranh tứ bình trong bài thơ việt bắc, tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BÌNH GIẢNG BỨC TRANH TỨ BÌNH TRONG BÀI THƠ VIỆT BẮC BÌNH GIẢNG BỨC TRANH TỨ BÌNH TRONG BÀI THƠ VIỆT BẮC Nhắc đến Việt Bắc là nhắc đến cội nguồn của cách mạng, nhắc đến mảnh đấttrung du nghèo khó mà nặng nghĩa nặng tình - nơi đã in sâu bao kỉ niệm của một thờikì cách mạng gian khổ nhưng hào hùng sôi nổi khiến khi chia xa, lòng ta sao khỏixuyến xao bồi hồi. Và cứ thế sợi nhớ, sợi thương cứ thế mà đan cài xoắn xuýt nhưtiếng gọi Ta - mình của đôi lứa yêu nhau. Đúng như lời thơ Chế Lan Viên từng viết Khi ta ở đất chỉ là nơi ở Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn Vâng! Việt Bắc đã hóa tâm hồn dào dạt nghĩa yêu thương trong thơ Tố Hữu vớinhững lời thơ như tiếng nhạc ngân nga, với cảnh với người ăm ắp những kỉ niệm ântình có bao giờ quên được. Ta về mình có nhớ ta Ta về, ta nhớ những hoa cùng người Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng Ngày xuân mơ nở trắng rừng Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang Ve keo rừng phách đổ vàng Nhớ cô em gái hái măng một mình Rừng thu trăng rọi hòa bình Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung Tố Hữu là nhà thơ trữ tình chính trị, thơ ông diễn tả những tình cảm cách mạngthật nhẹ nhàng mà cũng thật đậm sâu. Việt Bắc là đỉnh cao của thơ Tố Hữu nói riêng,của thơ ca kháng chiến chống Pháp nói chung. Bài thơ được viết vào tháng 10/1954,khi Trung ương Đảng và Chính phủ, Bác Hồ và cán bộ kháng chiến từ giã Thủ đô gióngàn về với Thủ đô Hoa vàng nắng Ba Đình. Cả bài thơ là một niềm hoài niệm nhớthương tuôn chảy về những năm tháng ở chiến khu Việt Bắc rất gian khổ nhưng vuitươi hào hùng. Nhưng có lẽ để lại ấn tượng sâu đậm nhất trong bài ca Việt Bắc có lẽ làđoạn thơ về bức tranh tứ bình với bốn mùa xuân - hạ - thu - đông. Mở đầu đoạn thơ là hai câu thơ giới thiệu nội dung bao quát cảm xúc chungcủa đoạn thơ: Ta về mình có nhớ ta Ta về ta nhớ những hoa cùng người Câu thơ đầu tiên sử dụng câu hỏi tu từ mình có nhớ ta, câu thơ thứ hai là tựtrả lời, điệp từ ta lặp lại bốn lần cùng với âm a là âm mở khiến câu thơ mang âmhưởng ngân xa, tha thiết nồng nàn. Với Tố Hữu, người cán bộ ra đi không chỉ nhớ đếnnhững ngày tháng gian khổ bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng, mà còn nhớ đến vẻđẹp đáng yêu của Hoa cùng Người. Ở đây, hoa tượng trưng cho vẻ đẹp thiên nhiênViệt Bắc. Còn con người là con người Việt Bắc với tấm áo chàm nghèo khổ nhưngđậm đà lòng son. Hoa và Người quấn quýt với nhau trong vẻ đẹp hài hòa đằm thắm đểtạo nên cái nét riêng biệt, độc đáo của vùng đất này.Chính điều ấy đã tạo nên cái cấutrúc đặc sắc cho đoạn thơ.Trong bốn cặp lục bát còn lại câu sáu dành cho nhớ hoa,nhớ cảnh, câu tám dành cho nhớ người.Cảnh và Người trong mỗi câu lại có những sắcthái đặc điểm riêng thật hấp dẫn. Nhắc đến mùa đông ta thường nhớ đến cái lạnh thấuxương da, cái ảm đạm của những ngày mưa phùn gió bấc, cái buồn bã của khí trời uuất. Nhưng đến với Việt Bắc trong thơ Tố Hữu thì thật lạ. Mùa đông bỗng ấm áp lạthường: “Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng” Điểm xuyết trên cái nền màu xanh bát ngát bao la của cánh rừng, là màu hoachuối đỏ tươi đang nở rộ lung linh dưới ánh nắng mặt trời. Từ xa trông tới, bông hoanhư những bó đuốc thắp sáng rực tạo nên một bức tranh với đường nét, màu sắc vừađối lập, vừa hài hòa,vừa cổ điển vừa hiện đại.Cái màu đỏ tươi - gam màu nóng củabông chuối nổi lên giữa màu xanh bát ngát của núi rừng, làm cho thiên nhiên Việt Bắctrở nên tươi sáng, ấm áp và như tiềm ẩn một sức sống, xua đi cái hoang sơ lạnh giá hiuhắt vốn có của núi rừng. Câu thơ làm ta liên tưởng đến màu đỏ của hoa lựu trong thơNguyễn Trãi: “ Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ Hồng liên trì đã tiễn mùi hương” Từ liên tưởng ấy ta thấy, mùa đông trong thơ Tố Hữu cũng lan tỏa hơi ấm củamùa hè chứ không lạnh lẽo hoang sơ bởi màu đỏ của hoa chuối cũng như đang phuntrào từ giữa màu xanh của núi rừng. Cùng hiện lên với cái lung linh của hoa chuối ấylà con người của vùng chiến khu lên núi làm nương, phát rẫy sản xuất ra nhiều lúakhoai cung cấp cho kháng chiến Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng .Trước thiênnhiên bao la, con người dường như càng trở nên kỳ vĩ, hùng tráng hơn.Ở đây nhà thơkhông khắc họa gương mặt mà chớp lấy một nét thần tình rực sáng nhất. Đó là ánhmặt trời chớp lóe trên lưỡi dao rừng ở ngang lưng. Ở đây câu thơ vừa mang ngôn ngữthơ nhưng lại vừa mang ngôn ngữ của nghệ thuật nhiếp ảnh. Con người như một tụđiểm của ánh sáng. Con người ấy cũng đã xuất hiện ở một vị trí, một tư thế đẹp nhất - đèo cao. Con người đang chiếm lĩnh đỉnh cao, chiếm lĩnh núi rừng, tự do Núirừng đây là của chúng ta/ Trời xanh đây là của chúng ta. Đấy là cái tư thế làm chủđầy kiêu hãnh và vững chãi: Giữa núi và nắng, giữa trời cao bao la và rừng xanh mênhmang. Con người ấy đã trở thành linh hồn của bức tranh mùa đông Việt Bắc. Đông qua, xuân lại tới. Nhắc đến mùa xuân ta liên tưởng ngay đến sức sốngmới của cỏ cây, hoa lá, của trăm loài đang cựa mình thức dậy sau mùa đông dài. Mùaxuân Việt bắc cũng vậy: “Ngày xuân mơ nở trắng rừng Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang” Bao trùm lên cảnh vật mùa xuân là màu trắng dịu dàng, trong trẻo, tinh khiếtcủa hoa mơ nở khắp rừng: Ngày xuân mơ nở trắng rừng. trắng rừng được viết theophép đảo ngữ và từ trắng được dùng như động từ có tác dụng nhấn mạnh vào màusắc, màu trắng dường như lấn át tất cả mọi màu xanh của lá, và làm bừng sáng cả khurừng bởi sắc trắng mơ màng, bâng khuâng, dịu mát của hoa mơ . Động từ nở làmsức sống mùa xuân lan tỏa và tràn trề nhựa sống. Đây không phải là lần đầu tiên TốHữu viết về màu trắng ấy, năm 1941 Việt Bắc cũng đón bác Hồ trong màu sắc hoamơ: “ Ôi sáng xuân nay xuân bốn mốt Trắng rừng biên giới nở hoa mơ Bác về im lặ ...