Bước đầu đánh giá biến động diện tích và suy thoái các hệ sinh thái tại Đầm Nại, tỉnh Ninh Thuận

Bài viết Bước đầu đánh giá biến động diện tích và suy thoái các hệ sinh thái tại Đầm Nại, tỉnh Ninh Thuận trình bày diễn thế sinh thái tại đầm Nại đã được nghiên cứu định lượng bằng phương pháp xử lý dữ liệu ảnh vệ tinh trong các giai đoạn từ năm 1975 đến năm 2014 và phân tích đồng vị phóng xạ 210Pb, 226Ra, mô hình tính tuổi CRS trong cột khoan trầm tích,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bước đầu đánh giá biến động diện tích và suy thoái các hệ sinh thái tại Đầm Nại, tỉnh Ninh Thuận J. Sci. & Devel. 2015, Vol. 13, No. 7: 1109-1118 Tạp chí Khoa học và Phát triển 2015, tập 13, số 7: 1109-1118 www.vnua.edu.vn BƯỚC ĐẦU ĐÁNH GIÁ BIẾN ĐỘNG DIỆN TÍCH VÀ SUY THOÁI CÁC HỆ SINH THÁI TẠI ĐẦM NẠI, TỈNH NINH THUẬN Nguyễn Văn Quân1*, Nguyễn Đắc Vệ1, Đặng Hoài Nhơn1 Chu Thế Cường1, Nguyễn Thu Huyền2 1 Viện Tài nguyên và Môi trường biển, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam 2 Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội Email*: quannv@imer.ac.vn Ngày gửi bài: 12.04.2015 Ngày chấp nhận: 20.10.2015 TÓM TẮT Diễn thế sinh thái tại đầm Nại đã được nghiên cứu định lượng bằng phương pháp xử lý dữ liệu ảnh vệ tinh 210 226 trong các giai đoạn từ năm 1975 đến năm 2014 và phân tích đồng vị phóng xạ Pb, Ra, mô hình tính tuổi CRS trong cột khoan trầm tích. Kết quả nghiên cứu đã cho thấy, đầm Nại đã có sự biến động rõ rệt về diện tích các hệ sinh thái, đặc biệt là sự suy giảm của hệ sinh thái rừng ngập mặn, thảm cỏ biển và sự tăng nhanh diện tích đầm nuôi thủy sản, ruộng muối và khu dân cư. Cùng với sự thay đổi trên là sự nông hóa đáy đầm với tốc độ lắng đọng trầm tích cao hơn so với các đầm phá khác tại miền Trung. Sự nông hóa mạnh này vừa là hậu quả của sự chuyển đổi mục đích sử dụng đất, đồng thời là một trong những nguyên nhân gây suy thoái đa dạng sinh học và nguồn lợi trong đầm Nại. Từ khóa: Diễn thế sinh thái, biến động, lắng đọng trầm tích, đầm Nại. Preliminary Evaluation of Area Change and Degradation of Ecosystems in Nai Lagoon in Ninh Thuan Province ABSTRACT The degradation process in Nai lagoon was studied by analyses of the satellite images during 1975 to 2014 210 226 period and radioactive isotopes of Pb and Ra and the use of CRS model. Our results showed that, there was a dramatical decrease in areas of mangrove ecosystem and wetland ecosystem and increase in areas for aquaculture, saltmaking pans and settlement. Along with these changes there was a strong sedimentation of the lagoon, the rate being higher than that of other lagoons in the central region. This great sedimentation is a consequence of the land use transformation and this is one of the causes of degradation in biodiversity and natural resources in Nai lagoon. Keywords: Ecosystem, degradation, sedimentation, Nai lagoon. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Đầm Nại là đầm phá kiểu nhiệt đới khô hạn ven biển điển hình, nằm ở phía đông của thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, thuộc địa phận huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận. Đây là một trong 12 đầm phá tiêu biểu tại Việt Nam, diện tích lòng đầm gần 700ha và có một con lạch dài khoảng 2km, rộng 150 - 300m nối cửa đầm với vịnh Phan Rang (Bùi Lai và cs., 1998). Theo thống kê từ những nghiên cứu trước đây, đầm Nại đã từng có tài nguyên sinh vật tương đối phong phú, gồm 150 loài thực vật nổi, 22 loài động vật nổi, 40 loài rong biển, 61 loài động vật đáy và 42 loài cá biển. Đặc biệt vào những năm 80, diện tích rừng ngập mặn xung quanh đầm tăng đến 300ha, gồm nhiều loài cây ngập mặn điển hình như: Đước Vòi, Đưng (Đước Bộp), Mắm Biển, Mắm Trắng, Mắm Quăn (Bùi Lai và cs., 1998). Bên cạnh đó, hệ sinh thái Đầm Nại còn là nơi sinh sống của hơn 4.000 hộ/30.000 nhân khẩu của các xã Phương Hải, Tri Hải, Tân 1109 Bước đầu đánh giá biến động diện tích và suy thoái các hệ sinh thái tại Đầm Nại, tỉnh Ninh Thuận Hải, Hộ Hải và thị trấn Khánh Hải, huyện Ninh Hải (Schmidt et al., 2007). Có thể nói, hệ sinh thái Đầm Nại cùng với nguồn tài nguyên thiên nhiên sẵn có của nó chiếm một vị trí quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện Ninh Hải và của tỉnh Ninh Thuận. phương án phục hồi các hệ sinh thái và tài nguyên sinh vật cho đầm Nại. Tuy nhiên, từ những năm 90 của thế kỷ trước đến gần đây, các khu dân cư, ngành nghề kinh tế dựa vào nguồn tài nguyên thiên nhiên của đầm không ngừng phát triển; các hoạt động dịch vụ, khai thác thủy sản, sản xuất muối, nuôi trồng thủy sản… có giai đoạn gặp điều kiện thuận lợi đã phát triển tự phát một cách quá nhanh, phá vỡ quy hoạch phát triển chung của huyện cũng như của các ngành, thiếu sự kiểm soát chặt chẽ về bảo vệ môi trường dẫn đến tình trạng hệ sinh thái của đầm Nại bị mất cân bằng, suy thoái nghiêm trọng nguồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường bị ô nhiễm. Nguyên nhân chính được đánh giá gây ra sự suy thoái các hệ sinh thái này là: 1) Mở rộng diện tích nuôi trồng thủy sản không theo quy hoạch, chưa xử lý triệt để nước thải là nguyên nhân chính gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và làm suy yếu chức năng của đầm; 2) Nước thải từ hoạt động sản xuất nông nghiệp và sản xuất muối chứa nhiều dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, độ muối cao; 3) Rác thải từ các hoạt động dân sinh, công nghiệp, dịch vụ của hàng vạn cư dân sống quanh đầm làm mất cân bằng sinh hóa môi trường nước của đầm; 4) Hoạt động chặt phá, khai thác, lấn chiếm trái phép rừng ngập mặn để nuôi tôm và làm muối làm mất nơi cư trú của nhiều loài động vật trê ...