bút nghiên - chu thiên

Đọc "bút nghiên" để biết ngày xưa học như thế nào. không phải chỉ thuộc làu kinh sử, mà còn cần hiểu qui luật thi phú, cần óc sáng tạo để trau chuốt vần thơ, để cho thơ có hồn, có nghĩa mà không phạm qui luật của thơ. Đọc bút nghiên để biết có bao nhiêu lần khảo hạch từ lớp vỡ lòng đến kỳ thi tiến sĩ; thi cử ở đâu và chấm thi như thế nào. vô hình trung, đọc tiểu thuyết lại thành học sử, qua những lời viết nhẹ nhàng của nhà văn chu thiên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
bút nghiên - chu thiênChu Thieân1942Nguyễn Thu Hoa (sao chép)Nguyễn Khắc Phụng (layout)Do Nguyễn Thu Hoa sưu tầmvà biếu cho Quán Ven ĐườngPhaàn 10- Tâm ơi, về Thầy bảo kia kìa!Đương ở trên cây ổi, nghe có tiếng gọi, Tâm vội tụt xuống gốc cây, chị Tâm đãdọa:- Chết a. Thầy đang tìm đấy a! Cho chết, về mau! Có thầy đồ sắp sửa mổbụng mày!Tâm khép nép về đến cửa. Thầy Tâm bảo:- Con về chào thầy đồ đi, mai sang thầy dạy học. Mau ngoan.Tâm chắp tay vái chào, rồi đứng tựa vào tường và giương mắt nhìn ông khách.Khách là một ông đồ đến ngồi dạy học ở làng, bạn với ông lý Tưởng, thầy Tâm.Mỗi bận ông đồ đến chơi, ngồi nói chuyện hàng giờ, Tâm phải đứng hầu điếu đómvà việc vặt. Tâm cho là thường.Nhưng hôm nay, Tâm thấy khác, ai cũng đều chăm chú đến mình, như đã bàn nhaucái gì ấy. Làm cho Tâm bẽn lẽn đứng lùi dần nép vào xó cửa. Chị Tâm bưng nướclên, nhìn thấy vội hỏi:- Sao không đứng ra ngoài kia nào?Tâm lẩm bẩm:- Thèn thẹn bỏ bố đi ấy!Rồi Tâm cứ đứng yên lắng tai nghe hai người nói chuyện với nhau.Thầy Tâm nói trước:- Tôi định mai làm lễ “vỡ lòng” cho cháu, rồi sang nhờ bác dạy hộ. Cháunó nghịch lắm. Bác cứ đánh cho.Ông đồ hỏi:- Cháu năm nay lên mấy?1- Nó lên sáu, đẻ tháng hai, nên hồi Tết định “vỡ lòng” cho cháu, nhưng sợtháng bào thai (tháng còn ở trong thai), mà để đến sang năm lên bảy thìlại kiêng tuổi thần đồng.- Được bác ạ, cho nó học sớm ngày nào hay ngày ấy. Nó cũng đã cứng rồi.Để chơi rong lêu lỏng nó nghịch ngợm hư thân đi, sau này khó bảo.- Vâng, bác dạy phải lắm, thế mai chúng tôi sửa lễ rồi mời bác sang tácthành cho cháu.- Vâng, mai tôi xin sang.Ông đồ đứng dậy ra về. Ông lý Tưởng tiễn chân ra đến cổng, lúc giở về, thấy Tâmcòn đứng dựa tường ông cười bảo:- Cho đi chơi hết ngày hôm nay, mai phải đi học.Tâm chạy ra vườn, nhưng không thiết gì chơi nữa, trong bụng vừa buồn vừa lo.Buồn sẽ không được mỗi ngày nô đùa chạy nhảy, leo cây này, trèo cây nọ, tìm hoakiếm quả về tế đình và chia phần. Lo không biết đi học rồi ra thế nào; học là mộtviệc rất khó, bài không thuộc, ông đồ cứ lấy roi mây mà vụt cho thì chết!Tâm rất bối rối, thẫn thờ, Tâm chạy ra thăm cái đình của Tâm làm ở sau nhà. Cáiđình bằng hai hòn gạch dựng và lợp một hòn gạch nằm ngang. Ở trong, trên hòngạch để làm bệ, một cái chén con đựng tro lổng chổng mấy que hương, là nơi thờthánh. Bên ngoài bát hương nhỏ ấy bày một củ khoai lang nướng. Tất cả lễ vật tếbuổi trưa mà làng chưa chia phần. Tâm ngồi xuống cúi đầu nhìn vào đình với mộtvẻ thành kính rõ rệt. Tâm băn khoăn nghĩ mà lo rồi đây mình đi học, con Vân, conTẹo bên hàng xóm có quét tước cúng tế ở đình cho được chu đáo không, không thìthánh giận cho chết! Tâm chán ngán, lững thững ra đứng ở gốc cây bưởi tay vịncành mà chân không muốn trèo lên như mọi bận! Vừa lúc ấy chị Tâm đang hái chèliền đấy trông thấy Tâm vội reo lên:- A! A! A! Tình tính tang! Mai có đứa bị mổ bụng nhét chữ vào! Vỡ lònglà mổ bụng nhét chữ vào!Tâm càng thêm lo sợ cứ vẩn vơ chỉ chực khóc, vội chạy sang hỏi thím ở nhà bêncạnh. Bà thím lại cười nói oang oang:- Thôi chết, thế là hết nô đùa! Ngày mai ông đồ đến, ông ấy mổ bụng ranhư mổ bụng con gà ấy, rồi ông ấy nhét cả quyển sách vào.2Làm cho Tâm sợ hết hồn, không biết làm thế nào mà tránh được. cứ quẩn vào vớiMẹ. Chúng nó cười, chúng nó chế, chúng nó nói xấu. Tâm không nhịn được òa lênkhóc. Mẹ Tâm chửi toáng lên rồi thì dỗ mãi Tâm mới nín, nhưng Tâm vẫn nắc nõmlo hoài.Đến lúc Thầy về khuyên giải và đánh những đứa nói láo, Tâm hơi yên bụng, rồiTâm thiếp ngủ đi lúc nào không biết.Sáng hôm sau, Tâm không ngủ trưa nữa. Tâm dậy sớm để mà lo. Ở dưới nhà,người ta đồ xôi và làm thịt gà. Trên nhà trần thiết sang trọng như một ngày có giỗvậy. Thầy Tâm đã đặt một cái án thư ở giữa nhà, trên bầy hai cái ống hương, ba cáidài sơn và một cây đèn dầu nam, Thấy bảo đấy là thiết lập bàn thờ Đức Thánh.Biết vậy! Mâm xôi trắng muốt với con gà béo vàng, ngẩng mỏ ngậm chiếc hoahồng đã đặt trên bàn coi rất ngon.Nhưng Tâm không dám nghĩ đến ăn. Vì ông đồ đã đến, Tâm còn mải sợ lưỡi daocủa ông. Người thế mà ác! Sao lại hay mổ bụng trẻ con. Tâm tấm tức nghĩ vậy.Trông trên bàn khói hương nghi ngút, cứ cuồn cuộn lên rồi lại toả lan ra, Tâm thấytrong lòng càng thêm nao núng, lại cả đĩa muối và con dao sáng loáng kia nữa.Thôi chính họ mổ bụng thật rồi. Càng nghĩ Tâm càng bối rối hãi hùng, biết cầu cứuvào đâu bây giờ. Mọi khi có việc gì là chạy ngay đến với Mẹ hay làm nũng vớiCha. Nhưng chuyến này chính Cha Mẹ chủ tâm làm thế thì đành chịu, chứ biết kêuai? Thôi cũng liều, có đau rồi cũng phải khỏi, đã chết đâu mà sợ!Tâm chăm chăm nhìn ông đồ từng ly từng tí. Ông lễ bốn lễ trước bàn thờ, vái rồiquỳ, chắp tay giơ lên ngang trán miệng lâm râm khấn. Đoạn ông cầm bút vẽ ngoằnngoèo bốn cái bùa trên tờ giấy trắng, để lên bàn thờ, quỳ khấn nữa, sau rốt, ông lạilễ bốn lễ. Rồi ông đem đốt tờ giấy, lấy than hòa với nước lã đưa cho Tâm uống.Như một bệnh nhân mong chóng khỏi bệnh uống thu ...