Các họ virus gây bệnh cho người (Kỳ 1)

VIRUS RNA — Picornaviridae: bao gồm virus polio (gây bệnh sốt bại liệt), virus coxsackie, virus echo, enterovirus, rhinovirus, virus viêm gan A. — Caliciviridae: tác nhân Norwalk, virus viêm gan E. — Togaviridae: virusrubella, virus viêm não ngựa miền đông và VVNN miền tây (Bắc Mỹ). — Flaviviridae: virus sốt vàng, virus dengue, virus viêm não St. Louis, virus viêm gan C và virus VGG.Coronaviridae: coronavirus. Rhabdoviridae: virus bệnh dại, virus viêm miệng mụn nước.Filoviridae: virus Marburg, virus Ebola.Paramyxoviridae: virus phó cúm, RSV (virus hợp bào hô hấp), virus bệnh Newcastle, virus quai bị, virus sởi.Orthomyxoviridae: virus cúm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các họ virus gây bệnh cho người (Kỳ 1) Các họ virus gây bệnh cho người (Kỳ 1) VIRUS RNA — Picornaviridae: bao gồm virus polio (gây bệnh sốt bạiliệt), virus coxsackie, virus echo, enterovirus, rhinovirus, virus viêm gan A. —Caliciviridae: tác nhân Norwalk, virus viêm gan E. — Togaviridae: virusrubella, virus viêm não ngựa miền đông và VVNN miền tây (Bắc Mỹ). —Flaviviridae: virus sốt vàng, virus dengue, virus viêm não St. Louis, virusviêm gan C và virus VGG. Coronaviridae: coronavirus. Rhabdoviridae: virus bệnh dại, virus viêm miệng mụn nước. Filoviridae: virus Marburg, virus Ebola. Paramyxoviridae: virus phó cúm, RSV (virus hợp bào hô hấp), virusbệnh Newcastle, virus quai bị, virus sởi. Orthomyxoviridae: virus cúm (A, B, C). Bunyaviridae: hantavirus, virus viêm não California, virus sốt ruồi cát. Arenaviridae: virus viêm màng mạch màng não lympho-bào (viêm màngnão lymphô-bào cấp lành tính hay bệnh Armstrong), virus sốt Lassa, virus sốt xuấthuyết Nam Mỹ. Retroviridae: HIV, HTLV. Reoviridae: rotavirus, reovirus, virus sốt ve Colorado. VIRUS DNA Hepadnaviridae: virus viêm gan B. Parvoviridae: parvovirus B19. Papovaviridae: HPV (human papillomavirus, bao gồm virus mụn cóc vàmồng gà), polyomavirus (JC, BK). Adenoviridae: adenovirus. Herpesvirudae: virus herpes 1 và 2, VZV (virus zona-thủy đậu), virusEpstein-Barr, cytomegalovirus, virus herpes 6, 7 và 8. Poxviridae: virus đậu mùa, virus Orf, virus u mềm lây (molluscumcontagiosum). CÁC VIRUS MỚI NỔI LÊN Trong các thập niên gần đây, người ta chứng kiến sự xuất hiện nhiều virusmới, như HIV và SARS. Nhưng các nhà khoa học nói rằng các tác nhân này có thểđã hiện hữu từ lâu, từng gây nhiễm cho người hay vật, nhưng ngày nay chúng mớicó cơ hội hoành hành rộng rãi - do con người xâm phạm các khu rừng nhiệt đới,sự gia tăng du hành quốc tế, bùng nổ dân số tập trung ở các quốc gia đang pháttriển, các yếu tố khí hậu, và sự đột biến của virus. Các nhà virus học ức đoán rằngHIV, virus gây bệnh AIDS, cũng có thể rơi vào loại này - nó xâm nhập vào conngười qua tiếp xúc với loài khỉ ở Trung Phi, và có thể nó đã có mặt ở quần thể khỉtừ khoảng 50.000 năm nay. Các virus khác mới nổi lên bao gồm: virus xuất huyếtnhư Ebola, Marburg, Hanta; các virus giống dại Mokola và Duvenhage; virusJunin và Lassa lây truyền từ loài gặm nhấm; virus Nipah lây từ heo; cúm H5N1 từchim và gia cầm; và virus sốt xuất huyết dengue do muỗi truyền. Khoảng 30 cănbệnh như vậy đã làm chết hàng chục triệu người - chưa nói đến sự trỗi dậy nhữngmối họa cũ, như bệnh lao và viêm gan B, C. Ba mươi năm trước, không ai nghĩ đến một tình hình phức tạp như hiệnnay. Khoa học y học lúc ấy đang có những bước tiến vượt bậc chưa từng thấy, vàbệnh đậu mùa đã được loại trừ. Nhưng trong khi người ta lạc quan với nhữngthắng lợi trước mầm bệnh, thì các đại đô thị, các nhà máy chăn nuôi, máy bayphản lực và ngân hàng máu đã mở ra những đại lộ mới cho các bệnh nhiễm trùng,đặc biệt là bệnh nhiễm virus. Rất nhiều trong số các mặt cải tiến, tăng cường tiệnnghi cho cuộc sống cũng làm cho nó trở nên nguy hiểm hơn: đó là mặt trái của tiếnbộ kinh tế - kỹ thuật. Trong số các nguyên nhân phát sinh bệnh, các nhà sinh thái nhận thấy tầmquan trọng lớn lao của tác động từ bàn tay con người. Bất kỳ hoạt động nào gâyxáo trộn môi trường thiên nhiên đều có thể làm tăng tính di động của các tác nhângây bệnh. Vào những năm 1980, khi các nông dân ở Venezuela khai hoang hàngtriệu công đất rừng để biến thành đất trồng, thì các nông trại đã thu hút nhiềungười cũng như nhiều chuột, và loài gặm nhấm đã đem đến virus Guanarito, mộttác nhân nguy hiểm gây sốt, xuất huyết và gây sốc khiến một phần ba số bệnhnhân tử vong. Năm 1999, những người Malaysia nuôi heo gặp tình huống tương tự khi họmở rộng đất nông trại tại các khu rừng; các con dơi ăn trái rừng bắt đầu sống bámvào các rui trần nhà, và chúng thả vào nước uống của heo một tác nhân gây bệnhmà các nhà khoa học sau đó đã nhận diện và đặt tên là virus Nipah; các con heonhiễm bệnh ho thật lớn, vang rất xa (“tiếng ho một - dặm”), qua đó truyền virussang cho người, gây nên một bệnh viêm não nặng làm chết 40% số bệnh nhân.Cơn bộc phát viêm não chỉ kết thúc sau khi chính quyền Malaysia cho đóng cửatám nông trại và hạ thủ một triệu heo. Không phải rừng nhiệt đới là nguy hiểm, mà chính sự tác động không cânnhắc làm xáo trộn hệ sinh thái và gây rủi ro cho sức khỏe con người, dù là ở ĐôngNam Á, lòng chảo Amazon hay ở Hoa Kỳ. Khi các nông dân Mỹ khai phá các khuđất rừng ở bang Connecticut, các thú săn mồi như rắn, cáo và linh miêu biến mất,tạo điều kiện cho loài chuột chân trắng cùng các con ve của chúng sinh sôi mạnhbất thường, và khi ve hút máu, chúng truyền vi khuẩn Borrelia burgdorferi chocon người, và bệnh Lyme đã xuất hiện lần đầu tiên ở nơi đây, vào năm 1975. Gầnđây hơn, ở bang New Mexico, người ta bắt đầu ghi nhận những ca chết đột ngột vìmột hội chứng hô hấp, mà các nhà khoa học đã phải bỏ ra hàng tháng làm việcmiệt mài để tìm ra thủ phạm: một thành viên mới của họ hantavirus, vốn là nhữngvirus của chuột đôi khi lây lan cho người qua không khí sau khi được thải ra trongnước tiểu loài gặm nhấm. Các cơn bộc phát hantavirus ở người trước đó chỉ xảy raở châu Á dưới dạng một hội chứng thận, vậy tại sao hantavirus lại gây bệnh phổi ởMỹ? Các nhà khoa học tin rằng chuột đã mang virus từ lâu nhưng chưa bao giờchúng đông đúc đến mức có thể gieo rắc những liều gây bệnh cho con người. Sựmất cân bằng sinh thái - dẫn đến bùng nổ số lượng chuột - còn do sự biến động khíhậu từ hiện tượng El Nino và sự nóng lên của Địa cầu. Điều may mắn là không phải ở đâu con ngườ ...