Canxi - thiếu, thừa đều hại

Canxi có 99% ở xương và răng giúp cho sự hình thành phát triển duy trì hoạt động hai cơ quan này. Nó chỉ hiện diện 1% trong máu, mô mềm nhưng lại có ý nghĩa quan trọng khác…Sữa là nguồn cung cấp canxi dồi dào. Ảnh: minh họa Internet Nhu cầu và tác hại do thiếu canxi Với thai nhi, trẻ sơ sinh: Mỗi ngày thai cần ở thời kỳ đầu 350mg, giữa 150mg, cuối 150 - 450mg canxi. Mỗi ngày người lớn cần 800mg (theo WHO). Song nhiều nghiên cứu cho biết, hầu hết đều đạt thấp...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Canxi - thiếu, thừa đều hại Canxi - thiếu, thừa đều hạiCanxi có 99% ở xương và răng giúp cho sự hình thànhphát triển duy trì hoạt động hai cơ quan này. Nó chỉhiện diện 1% trong máu, mô mềm nhưng lại có ýnghĩa quan trọng khác…Sữa là nguồn cung cấp canxi dồi dào. Ảnh: minh họa -InternetNhu cầu và tác hại do thiếu canxiVới thai nhi, trẻ sơ sinh:Mỗi ngày thai cần ở thời kỳ đầu 350mg, giữa 150mg, cuối150 - 450mg canxi. Mỗi ngày người lớn cần 800mg (theoWHO). Song nhiều nghiên cứu cho biết, hầu hết đều đạtthấp hơn: ở Mỹ, nữ da trắng 640 mg, nữ da đen 452mg; ởTrung Quốc chung cho nam nữ thành phố lớn 600mg,nông thôn 378mg; ở Việt Nam khoảng 400mg canxi.Mỗi ngày bà mẹ mang thai cần 1.000 - 1.200mg. Khicanxi - máu thấp, theo “phản xạ tự nhiên”, tuyến cận giáptăng tiết parathyroid để phân giải canxi dạng không tancủa xương thành dạng tan, phóng thích vào máu, cung cấpcho thai song sự đáp ứng này chỉ nằm trong giới hạn. Kếtcục, khi bà mẹ thiếu canxi, thai sẽ thiếu canxi, dẫn đến:chứng còi xương, dị dạng xương bẩm sinh; chứng hạcanxi - máu ngay khi sinh ra với biểu hiện co rút, co giậtcác cơ, thậm chí nín thở, ngừng hô hấp; chứng khò khèbẩm sinh (do các cơ liên quan hô hấp không làm tốt chứcnăng).Ở trẻ còn rất nhỏ:Bà mẹ cung cấp hoàn toàn (trước khi ăn dặm) hay mộtphần lớn (trước lúc bỏ bú) cho trẻ. Nếu bà mẹ thiếu, trẻcũng sẽ thiếu canxi, dẫn đến chứng hạ canxi - máu nhẹ(dễ bị giật mình, ngủ không yên, quấy khóc) hay hạ canximáu nặng (co giật). Các biểu hiện này xuất hiện vài bangày, vài ba tuần hay một tháng sau sinh, ngày càng rõ.Ở trẻ tuổi nhỏ, tuổi trưởng thành:Lúc này canxi cho trẻ do chế độ ăn quyết định.Thiếu canxi sẽ khó hình thành, phát triển, duy trì hoạtđộng xương răng, nhất là chiều dài xương, dẫn đến cóchiều cao khiêm tốn (so với trẻ cùng trang lứa trong cùngdân tộc, hệ di truyền). Thiếu canxi còn làm giảm sự sựlắng đọng cục bộ, khô chất gian bào ở đầu xương, gây racơn đau tăng trưởng ở bắp chuối hay một bên hoặc cả haibên khớp gối nhưng không phải là viêm khớp.Canxi tham gia vào các hoạt động của các enzym chuyểnhóa protid, lipid, glucid; nếu thiếu, các quá trình này bịtrở ngại, ảnh hưởng đến dinh dưỡng, làm trẻ chậm pháttriển về thể chất. Canxi tham gia vào tế bào phóng thíchacetylcholine, norephenephrin, tham gia vào hoạt độngvùng dưới đồi, tuyến yên; thúc đẩy việc phòng thíchhormon cortical, nhằm đảm bảo sự dẫn truyền thông tingiữa các tế bào thần kinh với nhau và giữa tế thần kinhvới các tế bào khác; nếu thiếu thì quá trình học nhớ, tưduy bị sút kém, trẻ chậm phát triển tinh thần, trí tuệ.Một số bệnh khi thiếu canxi tuổi trưởng thành sẽ khôngbộc lộ, nhưng tạo tiền đề cho sự bộc lộ ấy vào tuổi trungniên, tuổi già: như bệnh loãng xương, chứng lẩn thẩn tuổigià, bệnh cao huyết áp.Bổ sung canxi như thế nào?Sự hấp thu canxi:Cơ thể trẻ chỉ hấp thu khoảng 50% lượng canxi từ thứcăn. Canxi dạng hòa tan hấp thu dễ, dạng không hào tankhông hấp thu được. Khi sự phân tiết acid dạ dày kém (trẻquá nhỏ tuổi) thì việc chuyển sang dạng canxi hòa tangiảm, sự hấp thu canxi giảm theo; song nếu thức ăn cóthêm acid (dấm, vitamin C) hay có thêm chất lysine,tryptophan, arginn, histidin, sự chuyển thành dạng canxitan tăng lên, sự hấp thu canxi tăng theo. Khi có các bệnhđường ruột (trẻ tiêu chảy dai dẳng, táo bón…), sự hấp thucanxi cũng kém đi.Khi canxi nhiều hơn phosphor, canxi dễ hấp thu, nhưngkhi phospho nhiều hơn thì canxi khó hấp thu. Tỷ lệcanxi/phosphor(Ca/P) bằng 1/1 thuận lợi cho hấp thucanxi từ 1 tuổi đến cuối đời, nhưng tỷ lệ bằng 2/1 sẽ thíchhợp cho trẻ sơ sinh đến 2 tháng và bằng 1,5/1 thích hợpcho trẻ từ 2 tuổi đến dưới 1 tuổi. Sữa người có tỷ lệ Ca/Pkhoảng1,31/1 nên việc hấp thu canxi chưa phải tối ưunhưng tốt hơn sự hấp thu canxi ở các thức ăn và sữa khácrất nhiều.Bổ sung canxi bằng thực phẩm:Giá trị canxi của thực phẩm không chỉ ở hàm lượng màcòn ở các yếu tố hấp thu trên. Canxi ở thực vật (vì có mộtsố ở dạng không hòa tan như oxalat) nên không tốt bằng ởđộng vật; động vật trên cạn có hàm lượng canxi thấp nênkhông tốt bằng động vật ở dưới nước (cá tôm, cua, ếch),nhất là loại tôm cá biển. Cần ăn cân đối giữa thức ăn thựcvật - động vật trên cạn, dưới nước. Nếu chỉ ăn thực vật, cókhi canxi tính lượng thô vẫn đủ, nhưng lượng hấp thu vàocơ thể vẫn thiếu.Bổ sung canxi bằng thuốc:Khi bị bệnh do thiếu canxi nặng (có biểu hiện lâm sàng vàxét nghiệm rõ) mới cần dùng thuốc. Nếu bệnh nặng nhưcòi xương, cần dùng thuốc canxi kèm với vitamin D liềucao, nhưng nếu bệnh khỏi (hết biểu hiện trên lâm sàng,xét nghiệm), cần ngừng cả hai thuốc vì thừa cả hai thứđều làm tăng canxi - máu, có hại. Khi bệnh cấp cứu nhưhạ canxi - máu nặng cần dùng dạng canxi tiêm và chỉ thựchiện tại bệnh viện.Khi thiếu canxi mức vừa, có thể bổ sung thuốc chứacanxi, vitamin D loại có hàm lượng thấp (canxi 200mg -500mg, vitamin D 200IU). Sau 3 tháng, kiểm tra lại, nếuđã đủ thì ngừng thuốc, khi nào thiếu ...