Cấu trúc siêu vi của thể nhiễm sắc

Cấu trúc siêu vi của thể nhiễm sắcTrong thể nhiễm sắc, ADN liên kết với protein tạo nên cấu trúc sợi xoắn nhiều cấp được gọi là sợi nhiễm sắc (chromonema). Sợi nhiễm sắc cơ bản có đường kính 11nm là chuỗi hạt cườm được gọi là sợi nucleoxom (nucleosome fiber).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cấu trúc siêu vi của thể nhiễm sắc Cấu trúc siêu vi của thể nhiễm sắcTrong thể nhiễm sắc, ADN liên kết với protein tạo nên cấu trúc sợi xoắnnhiều cấp được gọi là sợi nhiễm sắc (chromonema). Sợi nhiễm sắc cơ bản cóđường kính 11nm là chuỗi hạt cườm được gọi là sợi nucleoxom (nucleosomefiber).Mỗi hạt cườm là một nucleoxom có kích thước 11nm dạng khúc giò gồm lõiđược cấu tạo bởi 8 phân tử histon (2H2A, 2H2B, 2H3 và 2H4); sợixoắn kép ADN cuốn xung quanh lõi histon với một 3/4 vòng (chứakhoảng 146 đôi nucleotit). Các nucleoxom nối với nhau qua sợi xoắn képADN dài khoảng 60 nucleotit. Các sợi nucleoxom 11nm gấp khúc, cuộn lạinhờ các histon H1 để tạo thành các sợi nhiễm sắc lớn hơn có đường kính30nm được gọi là sợi solenoid (solenoid fiber), chắc rằng trong nhân gian kỳcác sợi nhiễm sắc tồn tại ở trạng thái các sợi solenoid.Sợi nhiễm sắc 30nm sẽ gấp khúc tạo nên sợi có cấp độ đường kínhlớn hơn (khoảng 300nm) chứa các vòng bên (looped domains). Mỗi vòngbên chứa khoảng 20.000 - 80.000 cặp nucleotit. Các sợi 300nm sẽ cuộn lạitạo nên các sợi nhiễm sắc ở cấp độ lớn hơn từ 700 - 1400nm tức là các nhiễmsắc tử và thể nhiễm sắc thấy rõ ở trung kỳ của phân bào.Nhiều tác giả cho rằng cấu trúc vòng bên là đơn vị hoạt động của gen và thểhiện rõ nhất ở các cấu trúc vòng bên của thể nhiễm sắc khổng lồ (giantchromosome) hoặc thể nhiễm sắc chổi bóng đèn (lampbush chromosome).Ngoài protein histon, liên kết với thể nhiễm sắc còn có các protein axit,chúng rất đa dạng về thành phần và chức năng nhưng chủ yếu là đóng vai tròtham gia điều hòa hoạt động của gen.Cấu trúc siêu vi và phân tử của thể nhiễm sắcNhư vậy, ở Eucaryota, cấu trúc thể nhiễm sắc không chỉ là giá thể chứa ADNmà là tổ chức trong đó gen và hệ gen hoạt động một cách có hiệu quả caonhất đáp ứng sự tồn tại và phát triển của cơ thể.Trong các tế bào soma và tế bào sinh dục nguyên thủy, thể nhiễm sắc tồn tạithành cặp 2n (ví dụ người 2n = 46) gồm một chiếc từ bố và một chiếc từ mẹ(n=23) do đó dẫn đến các locut gen định vị trên thể nhiễm sắc đều tạo thànhcặp gen – alen, chúng phân ly qua phân bào giảm nhiễm và tái tổ hợp qua thụtinh. Trong tế bào soma, gen - alen phối hợp hoạt động theo quy luật nhấtđịnh để tạo nên các tính trạng của cơ thể (Xem phần sau).Trong mỗi thể nhiễm sắc được phân hóa thành các cấu trúc có vai trò nhấtđịnh như vùng chất nhiễm sắc thực (eurochromatine), vùng chất dị nhiễm sắc(heterochromatine), vùng trung tiết hay tâm động (centromere), vùng tậncùng hay thể mút (telomere).Trong bộ thể nhiễm sắc cũng được phân hóa thành các cặp thểnhiễm sắc thường (autosome) và cặp thể nhiễm sắc giới tính (gonosome),các thể nhiễm sắc có thể kèm và chứa vùng NOR – nơi định khu các genrARN.