Chương 10: Quản lý và giám sát thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động phát hành, giao dịch mua bán một loại hàng hoá đặc biệt đó là các chứng khoán. Thị trường chứng khoán là một loại thị trường đặc biệt, một sản phẩm cao cấp của nền kinh tế thị trường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 10: Quản lý và giám sát thị trường chứng khoán Ch−¬ng 1o: Qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thÞ tr−êng chøng kho¸n Ch−¬ng 10 Qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thÞ tr−êng chøng kho¸n 10.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i cã sù qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thÞ tr−êng chøng kho¸n TTCK lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng ph¸t hµnh, giao dÞch mua b¸n mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt ®ã lµ c¸c chøng kho¸n. TTCK lµ mét lo¹i thÞ tr−êng ®Æc biÖt, mét s¶n phÈm cao cÊp cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. TÝnh phøc t¹p cña TTCK ®−îc thÓ hiÖn ë cÊu tróc vµ c¸c ho¹t ®éng giao dÞch trªn thÞ tr−êng, v× v©y, thÞ tr−êng chøng kho¸n ®ßi hái mét tr×nh ®é tæ chøc cao, cã sù qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ trªn c¬ së mét hÖ thèng ph¸p lý hoµn chØnh vµ ®ång bé. Lý do cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK: - Mét lµ, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c nhµ ®Çu t−. Mét trong nh÷ng chñ thÓ quan träng trªn TTCK lµ c¸c nhµ ®Çu t−. Vai trß cña hä ®èi víi sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña TTCK lµ rÊt lín. C¸c nhµ ®Çu t− mua b¸n chøng kho¸n víi kú väng vÒ mét kho¶n thu nhËp trong t−¬ng lai trªn c¬ së chÊp nhËn mét møc ®é rñi ro dù kiÕn. Thu nhËp kú väng còng nh− rñi ro dù kiÕn hay nãi c¸ch kh¸c quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t− g¾n liÒn víi nh÷ng biÕn ®éng trªn TTCK. Khi quyÕt ®Þnh mua chøng kho¸n, nhµ ®Çu t− ®· giao phã tiÒn cña m×nh cho nhµ ph¸t hµnh, vµ m«i giíi. Nh−ng v× th«ng tin kh«ng c©n xøng, hä kh«ng thÓ biÕt ®−îc ®é chÝnh x¸c cña nh÷ng th«ng tin do ng−êi ph¸t hµnh, ng−êi m«i giíi cung cÊp. MÆt kh¸c, c¸c hµnh vi thao tóng, gian lËn trªn thÞ tr−êng cã thÓ x¶y ra. V× vËy, nhµ ®Çu t− chØ yªn t©m khi cã mét chñ thÓ trung lËp, kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn, ®øng ra b¶o hé, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thÞ tr−êng nh»m h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc. Khi ®ã lßng tin cña nhµ ®Çu t− sÏ t¨ng lªn, thÞ tr−êng sÏ ho¹t ®éng hiÖu qu¶, thóc ®Èy sù l−u chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ. - Hai lµ, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, c«ng b»ng vµ minh b¹ch trong giao dÞch chøng kho¸n. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 265 Gi¸o tr×nh ThÞ tr−êng chøng kho¸n Cã rÊt nhiÒu chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ cña TTCK nh−ng quan träng nhÊt lµ chØ tiªu vÒ ®é nhanh chãng vµ an toµn cña c¸c giao dÞch. Víi tû lÖ l¹m ph¸t mét con sè, sù t¨ng lªn cña gi¸ c¸c lo¹i chøng kho¸n lµ dÊu hiÖu cña t¨ng tr−ëng kinh tÕ, phÇn lín tiÕt kiÖm ®−îc chuyÓn thµnh ®Çu t−, nÒn kinh tÕ huy ®éng ®−îc nhiÒu vèn, c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶. Ng−îc l¹i sù gi¶m gi¸ chøng kho¸n lµ dÊu hiÖu suy tho¸i cña c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã dÉn ®Õn sù suy gi¶m tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Khi gi¸ chøng kho¸n thay ®æi ®ét biÕn, dï t¨ng hay gi¶m ®Òu ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. Cã thÓ nãi, TTCK lµ trung t©m thÇn kinh cña nÒn kinh tÕ nãi riªng vµ toµn x· héi nãi chung. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña TTCK quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn t¨ng tr−ëng vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. Muèn TTCK ho¹t ®éng hiÖu qu¶, Nhµ n−íc ph¶i ®¶m b¶o ®−îc tÝnh c«ng b»ng, c«ng khai vµ minh b¹ch cña thÞ tr−êng. Nh−ng trªn thùc tÕ, giao dÞch trªn TTCK lµ nh÷ng giao dÞch v« h×nh. Nh÷ng yÕu tè ®Çu c¬ sÏ kÐo theo sù gian tr¸, tung tin sai sù thËt, mua b¸n néi gi¸n lµm cho c¸c nhµ ®Çu t− ch©n chÝnh bÞ thiÖt h¹i, tõ ®ã g©y mÊt æn ®Þnh thÞ tr−êng. V× v©y, cÇn thiÕt ph¶i cã sù qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n. - Ba lµ, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK ®Ó dung hoµ lîi Ých cña c¸c chñ thÓ tham gia trªn thÞ tr−êng, ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh t−¬ng ®èi cña thÞ tr−êng. C¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n th−êng cã môc ®Ých, quyÒn lîi hoÆc tr¸i ng−îc nhau hoÆc triÖt tiªu nhau mét phÇn. Khi ph¸t hµnh chøng kho¸n ®Ó huy ®éng vèn, nhµ ®Çu t− th−êng ph¶i th«ng qua b¶o l·nh ph¸t hµnh. Ng−êi b¸n vµ ng−êi mua ph¶i th«ng qua nhµ m«i giíi chøng kho¸n. B¶n th©n c¸c tæ chøc nµy l¹i phô thuéc vµo c¸c c«ng ty kiÓm to¸n, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc. V× vËy, c¸c chñ thÓ trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n th−êng t×m kiÕm lîi nhuËn b»ng nh÷ng ho¹t ®éng ®a d¹ng, phøc t¹p vµ c¹nh tranh víi nhau trªn thÞ tr−êng. Nh×n chung, quyÒn lîi vµ môc tiªu cña c¸c chñ thÓ mÆc dï cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, t−¬ng hç nh−ng l¹i lu«n bÞ chia sÎ. Ng−êi nµy thu ®−îc lîi nhuËn, ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra th× rÊt cã thÓ ng−êi kh¸c sÏ bÞ thua thiÖt. Mçi chñ thÓ ®Òu b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c cè g¾ng tèi ®a ho¸ lîi Ých cña m×nh. ChÝnh v× vËy, hä thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng ®a d¹ng, phøc t¹p vµ c¹nh tranh lÉn nhau vµ tõ ®ã t¹o nªn ®éng lùc cho thÞ tr−êng ph¸t triÓn. Nh−ng 266 Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Ch−¬ng 1o: Qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thÞ tr−êng chøng kho¸n còng chÝnh sù c¹nh tranh phøc t¹p nµy dÔ dÉn ®Õn nh÷ng hµnh vi gian lËn. Khi sù c¹nh tranh qu¸ lín, nã sÏ chuyÓn sang mét th¸i cùc xÊu, thÞ tr−êng do ®ã sÏ ho¹t ®éng hçn lo¹n, mÊt æn ®Þnh. Tãm l¹i, do tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn gi÷a c¸c chiÒu h−íng tr¸i ng−îc nhau trªn TTCK nªn nhiÖm vô cña chñ thÓ trung lËp, tøc c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc trªn TTCK lµ ph¶i dung hoµ ®−îc m©u thuÉn gi÷a c¸c chñ thÓ, ®ång thêi ®Þnh h−íng cho nh÷ng lîi Ých cña hä h−íng vµo lîi Ých chung cña thÞ tr−êng. §iÒu nµy lµ do môc tiªu cña chñ thÓ trung lËp lµ ®¶m b¶o sù æn ®Þnh t−¬ng ®èi vµ sù ph¸t triÓn l©u dµi cña TTCK, tõ ®ã gãp phÇn ®¶m b¶o môc tiªu cña c¸c chñ thÓ kh¸c trªn thÞ tr−êng. §Ó ®¶m b¶o dung hoµ ®−îc lîi Ých cña c¸c chñ thÓ, cÇn cã c¸c yÕu tè kh¸c bªn c¹nh n¨ng lùc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK cña Nhµ n−íc nh− sù ®Çy ®ñ vµ ®ång bé cña hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy, tÝnh tù gi¸c chÊp hµnh ph¸p luËt cña c¸c chñ thÓ. - Bèn lµ, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK nh»m h¹n chÕ nh÷ng gian lËn ph¸t sinh g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn thÞ tr−êng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi. C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ th«ng th−êng ®Òu chøa ®ùng trong nã nh÷ng kh¶ n¨ng ph¸t sinh gian lËn nhÊt ®Þnh. Ho¹t ®éng cµng phøc t¹p th× kh¶ n¨ng ph¸t sinh gian lËn cµng lín. TTCK lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh ho¹t ®éng phøc t¹p vµ tinh vi. Hµng ho¸ trªn TTCK ...