CHƯƠNG XIV - NHỮNG NGUYÊN NHÂN NGĂN TRỞ TÁC DỤNG CỦA QUY LUẬT

Nếu ta chú ý đến sự phát triển hết sức to lớn của năng suất lao động xã hội, dù chỉ là trong 30 năm lại đây thôi so với các thời kỳ trước, đặc biệt nếu ta chú ý đến cái khối lượng to lớn của tư bản cố định - không kể bản thân máy móc - đã gia nhập vào toàn bộ quá trình sản xuất xã hội, thì điều khó khăn từ trước tới nay vẫn làm cho các nhà kinh tế học băn khoăn - cụ thể là làm thế nào để giải thích hiện...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHƯƠNG XIV - NHỮNG NGUYÊN NHÂN NGĂN TRỞ TÁC DỤNG CỦA QUY LUẬT364 phÇn thø ba. - quy luËt tû suÊt lîi nhuËn... Ch¬ng XIV. - nh÷ng nguyªn nh©n... 365 lªn còng lµ nh÷ng nguyªn nh©n cã thÓ lµm gi¶m khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d mµ mét lîng nhÊt ®Þnh cña tæng t b¶n ®Çu t thu ®îc. Nhng l¹i cã nh÷ng yÕu tè kh¸c ®Ó t¨ng thªm cêng ®é lao ®éng, ch¼ng h¹n ch¬ng XIV nh t¨ng thªm tèc ®é cña m¸y mãc: vÉn trong mét thêi gian nh thÕ, cè nh÷ng nguyªn nh©n ng¨n trë nhiªn nh÷ng m¸y mãc nµy sÏ chÕ biÕn nhiÒu nguyªn liÖu h¬n, nh ng t¸c dông cña quy luËt ®øng vÒ phÇn t b¶n cè ®Þnh mµ nãi th× dï thiÕt bÞ m¸y mãc cã hao mßn nhanh h¬n, tû sè gi÷a gi¸ trÞ cña chóng vµ gi¸ c¶ cña lao ®éng NÕu ta chó ý ®Õn sù ph¸t triÓn hÕt søc to lín cña n¨ng suÊt lao vËn dông chóng vÉn tuyÖt nhiªn kh«ng hÒ bÞ ¶nh hëng. Nhng ®Æc®éng x· héi, dï chØ lµ trong 30 n¨m l¹i ®©y th«i so víi c¸c thêi kú tr- biÖt lµ viÖc kÐo dµi ngµy lao ®éng - sù ph¸t minh ®ã cña nÒn c«ngíc, ®Æc biÖt nÕu ta chó ý ®Õn c¸i khèi lîng to lín cña t b¶n cè nghiÖp hiÖn ®¹i - ®· lµm t¨ng thªm khèi lîng lao ®éng thÆng d bÞ®Þnh - kh«ng kÓ b¶n th©n m¸y mãc - ®· gia nhËp vµo toµn bé qu¸ chiÕm ®o¹t; kh«ng thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n c¸i tû sè gi÷a søc laotr×nh s¶n xuÊt x· héi, th× ®iÒu khã kh¨n tõ tríc tíi nay vÉn lµm cho ®éng ®îc sö dông vµ t b¶n bÊt biÕn mµ søc lao ®éng Êy vËn dông,c¸c nhµ kinh tÕ häc b¨n kho¨n - cô thÓ lµ lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i viÖc kÐo dµi ngµy lao ®éng thùc ra l¹i lµm cho t b¶n bÊt biÕn nµythÝch hiÖn tîng tû suÊt lîi nhuËn h¹ thÊp, - ®· nhêng chç cho vÊn gi¶m xuèng mét c¸ch t¬ng ®èi. H¬n n÷a, chóng t«i còng ®· chøng®Ò ngîc l¹i; cô thÓ lµ lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i thÝch ®îc r»ng t¹i sao minh r»ng - vµ chÝnh ®Êy míi lµ ®iÒu bÝ mËt cña xu h íng h¹ thÊpsù h¹ thÊp Êy l¹i kh«ng nhiÒu h¬n n÷a hoÆc kh«ng nhanh h¬n n÷a? tû suÊt lîi nhuËn - nh÷ng ph¬ng ph¸p dïng ®Ó s¸ng t¹o ra gi¸ trÞNhÊt ®Þnh lµ ®· ph¶i cã nh÷ng ¶nh hëng ngîc l¹i ng¨n trë hay thñ tiªu thÆng d t¬ng ®èi tãm l¹i lµ nh»m ®i ®Õn kÕt qu¶ sau ®©y: métt¸c dông cña quy luËt chung vµ lµm cho nã chØ mang tÝnh chÊt mét mÆt, víi mét sè lîng lao ®éng nhÊt ®Þnh, cè søc biÕn mét phÇn thËtxu híng mµ th«i. V× vËy, chóng t«i ®· gäi sù h¹ thÊp cña tû suÊt lîi lín thµnh gi¸ trÞ thÆng d, mÆt kh¸c, t×m mäi c¸ch sö dông Ýt laonhuËn chung lµ xu híng h¹ thÊp. Trong nh÷ng nguyªn nh©n Êy, th× ®éng nhÊt so víi sè t b¶n øng ra, thµnh thö chÝnh nh÷ng nguyªnphæ biÕn nhÊt lµ nh÷ng nguyªn nh©n sau ®©y: nh©n lµm cho møc ®é bãc lét lao ®éng t¨ng lªn còng lµ nh÷ng nguyªn nh©n ng¨n c¶n kh«ng cho phÐp mét t b¶n cã mét lîng nh cò l¹i bãc lét I. T¨ng møc ®é bãc lét lao ®éng lao ®éng nhiÒu nh tríc. §ã lµ nh÷ng xu híng tr¸i ngîc nhau, chóng võa Møc ®é bãc lét lao ®éng, sù chiÕm ®o¹t lao ®éng thÆng d vµ cã t¸c dông lµm cho tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d t¨ng lªn, ®ång thêi l¹i võagi¸ trÞ thÆng d, t¨ng lªn ®Æc biÖt lµ b»ng c¸ch kÐo dµi ngµy lao cã t¸c dông lµm cho khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d do mét t b¶n nhÊt ®Þnh®éng vµ t¨ng cêng ®é lao ®éng. Hai ®iÓm nµy ®· ®îc tr×nh bµy s¶n sinh ra gi¶m xuèng, vµ do ®ã lµm cho tû suÊt lîi nhuËn gi¶mtØ mØ trong quyÓn I cña bé T b¶n khi nghiªn cøu vÒ s¶n xuÊt gi¸ xuèng. ë ®©y còng cÇn ph¶i nªu ra viÖc sö dông rÊt nhiÒu lao ®éngtrÞ thÆng d tuyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi. Cã nhiÒu yÕu tè lµm t¨ng cêng cña phô n÷ vµ nhi ®ång, v× nh thÕ toµn thÓ gia ®×nh ®Òu bÞ b¾t®é lao ®éng, - nh÷ng yÕu tè nµy gi¶ ®Þnh lµ t b¶n bÊt biÕn ph¶i buéc ph¶i cung cÊp cho t b¶n mét sè lîng lao ®éng thÆng d lín h¬n tr-t¨ng lªn so víi t b¶n íc, ngay c¶ khi tæng sè tiÒn c«ng cña gia ®×nh Êy kiÕm ®îc cã t¨ng thªm, tuy r»ng ®ã kh«ng ph¶i lµ th«ng lÖ. TÊt c¶ nh÷ng c¸i g× ®Èykh¶ biÕn, do ®ã tû suÊt lîi nhuËn gi¶m xuèng; vÝ dô nh khi mét ngêi m¹nh viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi b»ng c¸ch chØ ®¬nthî ph¶i ®iÒu khiÓn mét sè m¸y mãc nhiÒu h¬n. Còng nh ®èi víi thuÇn c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p mµ kh«ng t¨ng thªm t b¶n sö dông, vÝ dôphÇn lín nh÷ng ph¬ng ph¸p dïng ®Ó s¸ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng nh trong n«ng nghiÖp, th× còng ®Òu cã cïng mét t¸c dông nh vËy. Cè®èi, chÝnh nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d t¨ng364 phÇn thø ba. - quy luËt tû suÊt lîi nhuËn... Ch¬ng XIV. - nh÷ng nguyªn nh©n... 365nhiªn lµ ë ®©y t b¶n bÊt biÕn ®îc sö dông kh«ng t¨ng lªn so víi t b¶n yÕu ®i, ®Æc biÖt lµ do viÖc t¨ng tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èikh¶ biÕn, v× chóng ta coi t b¶n kh¶ biÕn nµy lµ chØ sè søc lao nhê kÐo dµi ngµy lao ®éng.®éng ®îc sö dông; nhng khèi lîng s¶n phÈm l¹i t¨ng lªn so víi søc lao Khi nghiªn cøu tû suÊt lîi nhuËn, chóng ta ®· thÊy r»ng, nãi chung,®éng ®îc sö dông. HiÖn tîng ®ã còng sÏ x¶y ra, khi søc s¶n xuÊt cña hÔ tû suÊt lîi nhuËn h¹ xuèng, th× do sè lîng cña tæng t b¶n ®îc sölao ®éng (dï s¶n phÈm cña lao ®éng gia nhËp vµo tiªu dïng cña c«ng ...