Chuyện về những con ốc

Triển lãm Đời Ốc là một bước chuyển mình của Phương Quốc Trí, rất khác và rất xa với những gì trước đây tôi từng biết về tác phẩm của anh. Đời Ốc bắt đầu bằng một cái tên đã làm tôi mường tượng đến một cách nói khác, một sự “luẩn quẩn” của cuộc đời, một sự chiêm nghiệm chẳng hạn – hay nó cũng có thể bằng những con ốc “nhỏ” để diễn một ý tưởng nào khác chăng!?.Quả vậy, bước vào phòng triển lãm, ấn tượng đầu tiên của tôi là màu đỏ. Hết màu đỏ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuyện về những con ốc Chuyện về những con ốc.Triển lãm Đời Ốc là một bước chuyển mình của Phương Quốc Trí, rấtkhác và rất xa với những gì trước đây tôi từng biết về tác phẩm củaanh.Đời Ốc bắt đầu bằng một cái tên đã làm tôi mường tượng đến một cáchnói khác, một sự “luẩn quẩn” của cuộc đời, một sự chiêm nghiệmchẳng hạn – hay nó cũng có thể bằng những con ốc “nhỏ” để diễn mộtý tưởng nào khác chăng!?Quả vậy, bước vào phòng triển lãm, ấn tượng đầu tiên của tôi là màuđỏ. Hết màu đỏ với những vết trườn “ngoằn ngèo” lại đến màu trắng –những xác chết của ốc tựa như hóa thạch. Hai không gian tách biệt, đốilập nhau về màu sắc: yên ả, chầm chậm….Câu chuyện về những con ốc trong tác phẩm của Phương Quốc Tríđược vẽ ra và nhân lên. Tập trung vào một sự vật, một hiện tượng,Phương Quốc Trí đã làm nên tác phẩm có tính tự tình, hay tác phẩm làmột cái nhìn vào những giá trị sống.Cũng vậy, ốc luôn mang trên thân mềm một vỏ bọc cứng cáp, bò chậmchạp. Cái vỏ bọc cứng cáp và nặng nhọc đó là thứ bảo vệ duy nhất chosự tồn tại, và đó chính là sinh mệnh của nó.Tác phẩm của Phương Quốc Trí làm tôi nhớ đến một câu chuyện vềnhững con ốc: “Ốc không giống sâu róm và cũng không thể biến thànhbướm để một ngày nào đó bầu trời sẽ bảo vệ, và ốc không thể biếnthành giun để một ngày nào đó lòng đất sẽ bảo vệ. Ốc không dựa vàotrời, không dựa vào đất, ốc dựa vào chính bản thân của nó. Đó cũng làlý do vì sao nó luôn mang theo mình một cái vỏ bọc nặng trĩu.”Tác phẩm với hình tượng “ốc” mang nhiều gợi ý!Ốc là một cách nói ẩn dụNhững con ốc bắt đầu bằng những câu chuyện dường như đơn giản đólại mang lại nhiều ý nghĩa, triết lý nhân sinh con người. Và hình tượngốc trong tác phẩm của Phương Quốc Trí cũng không nằm ngoài nhữnglẽ đó. Mượn câu chuyện của ốc, phỏng hình tượng của ốc, đưa vào thếgiới trực diện với những suy nghĩ của mình.Với hơn hai trăm con ốc nằm trong “rọ”, là một con số chỉ mang tínhtượng trưng – lấy cái hữu hạn đựng cái vô hạn. Hai trăm con ốc, chỉkhác nhau một vài động tác thân mềm, phần vỏ cứng chai lì và rậpkhuôn. Thế giới của những con ốc trong tác phẩm thật chật chội, cốhữu, và chúng như đang tự vươn mình để thoát khỏi những cám cảnhtương tự.Sự rập khuôn của những con ốc, của những đường xoắn ốc, thật khóphân biệt. Ốc giống nhau như một, trong thế giới chồng lấn và ngụytrang hợp lý..Đi theo những con ốc như đang cố vươn mình thoát ra khỏi vỏ bọc,gắng mình trườn dài với những vết nhờn chậm chạp và mệt mỏi, tácphẩm như một cảnh đặc tả, quay chậm những chuyển động chậm rồingưng hẳn – nhưng cũng có sự rộn ràng nháo nhiệt, bởi cái lộn xộn dòdẫm lẫn nhau.Cái “Rọ ốc” là tác nhân chính gây ra cảnh hỗn loạn náo nhiệt và chậmchạp đó. Bắt ốc bỏ rọ, rồi để ốc tự dò dẫm mà ra. Đây cũng là cách diễncảnh, vẽ ra một thế giới của ốc, một thế giới đã có sự can thiệp của conngười. Và, cũng bởi hình tượng nghệ thuật ẩn dụ này, thế giới chật chộivà khắc nghiệt được vẽ ra. Một màu đỏ tràn ngập không gian tác phẩm.Bằng hình tượng của ốc, cái vỏ bọc tự nhiên đó, Phương Quốc Trídường như đã mượn hẳn cái tứ, nghĩa vốn có, cho những ý tưởng ẩnchứa song hành cùng tác phẩm. Những cái gồng mình như đang cốthoát ra trong vỏ bọc của chính mình – trong thế giới ngổn ngang thành“đống”, trong một cái rọ được quy hoạch… dường như đang đặc tả vềnhững chiều ý không gian rộng lớn.Và,Một không gian trắng xóa, những con ốc vỡ vụn, đối diện với một màuđỏ có vẻ hồ hởi và bức bối kia. Một sự ngổn ngang chồng lấn khác, đốilập và tách biệt. Cái vòng tròn “luẩn quẩn” mà tôi mường tượng ngaytừ cái tên của triển lãm Đời Ốc dường như đã dừng lại nơi này – chỉcòn những vết trườn dài, một đống vỏ, vô sự…Đúng là lan man đời ốc!.Thế giới đơn lẻ và cô độcCó thể nói, trong những tác phẩm trước đây của Phương Quốc Trí, taluôn thấy sự cô độc, những nhân vật đơn lẻ trong một thế giới xámmàu. Những hình tượng nghệ thuật đó, cách nhìn đó, đã làm cho thếgiới của Phương Quốc Trí, cũng như quan niệm nghệ thuật của anh cónhiều sắc màu riêng biệt. Và chính sự độc thoại ấy, một lần nữa lạiđược cất lên – bừng náo và mạnh mẽ, trong một không gian sắp đặt cứthế vẽ mình qua các đoạn đường đi đến..Ngoài cái vẻ ồn ào của hai trăm con ốc trong rọ, ta thấy sự cô độc khitheo dõi diễn biến từng con một – thật chậm. Sự chậm rãi kéo dài nàylà yếu tố chính tạo nên tác phẩm, bởi những giá trị hình tượng tự thâncủa nó.Những con ốc nằm rời ra không gian chung này, tự thân là một tácphẩm điêu khắc hiện thực – diễn lại những động tác chân thực. Bừngnáo bởi màu đỏ. Đỏ ở mọi không gian mà ốc trườn đến. Ở đây ta thấynhững yếu tố cá nhân, tính cá thể trong một tương quan “lổm nhổm”,nhưng được sắp đặt gọn gàng..Và,Những bức tranh là một phần gắn kết tác phẩm sắp đặt này, tất thảy đềuvới một màu trắng như tự tách mình, đắm chìm và vùng vẫy – vỡ vụn,trong khoảng sáng của nhiều vết loang úa. Và có chăng, đây cũng làcách m ...