Ciprofloxacin - Không nên lạm dụng

Ciprofloxacin - Không nên lạm dụngCiprofloxacin đã được dùng khá rộng rãi. Tuy nhiên sau này, ngày càng có nhiều những nghiên cứu cho biết kháng sinh này có nhiều tác dụng phụ khá nguy hiểm... Nhiều ưu điểm Ciprofloxacin là fluoroquinolon (thuộc quinolon thế hệ 2) có phổ kháng khuẩn rất rộng. Vì thế, thuốc được chỉ định trong nhiều bệnh nhiễm khuẩn: hô hấp, tiết niệu, sinh dục (viêm cổ tử cung do lậu, viêm tuyến tiền liệt mạn), ruột (tiêu chảy, thương hàn)... Thuốc dung nạp đường uống hay tiêm như nhau, nhưng đường uống dùng thuận...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ciprofloxacin - Không nên lạm dụng Ciprofloxacin - Không nên lạm dụngCiprofloxacin đã được dùng khá rộng rãi. Tuy nhiên sau này, ngày càng có nhiềunhững nghiên cứu cho biết kháng sinh này có nhiều tác dụng phụ khá nguy hiểm...Nhiều ưu điểmCiprofloxacin là fluoroquinolon (thuộc quinolon thế hệ 2) có phổ kháng khuẩn rất rộng.Vì thế, thuốc được chỉ định trong nhiều bệnh nhiễm khuẩn: hô hấp, tiết niệu, sinh dục(viêm cổ tử cung do lậu, viêm tuyến tiền liệt mạn), ruột (tiêu chảy, thương hàn)... Thuốcdung nạp đường uống hay tiêm như nhau, nhưng đường uống dùng thuận lợi hơn. Ngoàira, thuốc còn có tác dụng cộng hưởng với các nhóm kháng sinh khác (như betalactam,aminozid) nên khi phối hợp thường cho kết quả cao (điển hình là phối hợp với azocillin).Ciprofloxacin ức chế enzym gryrase gây cản trở thông tin nhiễm sắc thể (một vật liệu ditruyền cần thiết cho chuyển hóa) làm cho vi khuẩn giảm sinh sản một cách nhanh chóng.Trong khi đó, các nhóm kháng sinh khác (như betalactam, aminozid), không ức chếenzym gryrase rất dễ bị vi khuẩn kháng. Vì thế, ciprofloxacin (và các fluoroquinolonkhác) được xem là vũ khí chiến lược dành dùng cho các trường hợp vi khuẩn khôngđáp ứng với các kháng sinh khác. Việc lạm dụng ciprofloxacin sẽ gây nhiều tác dụng phụ không mong muốn.Và không ít nhược điểm…- Làm thương tổn sự phát triển sụn và khớp chịu lực của động vật non nên có thể gây hạicho sự phát triển xương khớp của thai nhi và trẻ em tuổi trưởng thành.- Gây đau cơ, viêm dây thần kinh, đặc biệt là các dây chằng, nghiêm trọng nhất là làmđứt gót chân Achill. Hay gặp ở người già vì dây chằng vốn bị suy yếu.- Ảnh hưởng không tốt đến thần kinh gây nhức đầu, mệt mỏi, mất ngủ, kích động, runrẩy. Hiếm gặp hơn là gây co giật, lo âu, trầm cảm, ác mộng, ảo giác hoặc xuất hiện trạngthái tâm thần. Người có tiền sử bệnh tâm thần dễ gặp các hiện tượng này.- Gây một số phản ứng quá mẫn nghiêm trọng: phù mặt, phù thanh quản, khó thở đe dọatính mạng. Người có cơ địa dị ứng dễ bị tai biến này.Cũng như các kháng sinh phổ rộng khác, việc lạm dùng liều cao làm cho ciprofloxacintiêu diệt hết các vi khuẩn có lợi, gây mất cân bằng sinh thái vi khuẩn trong cơ thể. Trongthực tế, sau khi dùng một liều mạnh ciprofloxacin điều trị khỏi nhiễm khuẩn hô hấp, trẻcó thể bị tiêu chảy do rối loạn vi khuẩn đường ruột.Ciprofloxacin được dùng quá rộng rãi trong 20 năm nay (kể từ 1980). Nếu việc ức chếenzym gyrase làm cho ciprofloxacin có phổ kháng khuẩn rộng thì việc dùng tràn lan cũnglàm xuất hiện các cơ chế kháng thuốc mới. Hiện có nhiều trường hợp vi khuẩn kháng lạiciprofloxacin và buộc lòng phải thay ciplofloxacin bằng các fluoroquinolon mới hơn (nhưgatifloxacin).Trong vài năm gần đây, ngoài việc xác nhận những độc tính này, các nhà y học còn thấyciprofloxacin gây hại cho gan và thận.Điều cần cảnh báoCăn cứ vào các tác dụng phụ, đặc biệt là các tác dụng phụ mới phát hiện, gần đây nhất(2008), FDA dựa trên các tác dụng độc vừa phát hiện (nói trên) đã đưa ciprofloxacin vàodanh sách các thuốc trong hộp đen (back box) ở tất cả các bệnh viện và các trung tâmkhám chữa bệnh. Ở Mỹ, phạm vi hạn chế chỉ định ciprofloxacin nhiều đến mức việc dùngcho trẻ em gần như bị cấm, việc dùng cho người già được cân nhắc một cách tối đa.Theo khuyến cáo của WHO, trường hợp viêm họng do liên cầu khuẩn rất dễ dẫn đến biếnchứng tim, vẫn cho dùng penicillin tiêm bắp; trường hợp viêm phổi - một bệnh rất dễ dẫnđến tử vong cho người già, trẻ em ở thể nặng, vẫn dùng penicillin tiêm bắp, nếu khôngđáp ứng thì dùng cephalosporin.Cũng dựa theo khuyến cáo của WHO, phác đồ điều trị nhiễm khuẩn hô hấp trẻ em (dưới5 tuổi) ở nước ta qui định: nếu nhiễm khuẩn hô hấp cấp có viêm phổi nhưng không nặngcho dùng amoxicilin hay amoxicilin + acidclavulanic, nặng dùng penicilin tiêm bắp, rấtnặng có thể cho dùng đến chloramphenicol, gentamycin tiêm.Tại nước ta, việc dùng ciprofloxacin quá rộng rãi, nguy hiểm nhất là người dùng khôngtuân thủ qui chế kế đơn, tự ý mua dùng cho trẻ em và người già. Đây là điều đáng cảnhbáo. DS. Bùi Văn Uy