Cơ sở của mối tương đồng văn hóa Việt – Hàn

Tình hữu nghị và mối tương đồng văn hóa trong lịch sử quan hệ nhiều mặt giữa hai dân tộc Việt - Hàn, có lẽ bắt đầu từ thế kỷ XIII, khi hậu duệ của Lý Long Cán (tức Lý Cao Tông) là Lý Long Tường trôi dạt vào đất Cao Ly trong thời gian vượt biên tìm đường lánh nạn. Lý Long Tường đã sớm gia nhập vào cộng đồng Cao Ly và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng Tổ quốc thứ hai của mình, nên được triều đình Cao Ly ban tặng tước hiệu...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cơ sở của mối tương đồng văn hóa Việt – Hàn Cơ sở của mối tương đồng văn hóa Việt – Hàn Trường Lưu Tình hữu nghị và mối tương đồng văn hóa trong lịch sử quan hệ nhiều mặt giữa hai dân tộc Việt - Hàn, có lẽ bắt đầu từ thế kỷ XIII, khi hậu duệ của Lý Long Cán (t ức Lý Cao Tông) là Lý Long Tường trôi dạt vào đất Cao Ly trong thời gian vượt biên tìm đường lánh nạn. Lý Long Tường đã sớm gia nhập vào cộng đồng Cao Ly và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng Tổ quốc thứ hai của mình, nên được triều đình Cao Ly ban tặng tước hiệu “Bạch mã tướng quân”. Đài vọng quốc hiện còn trụ lại trên đỉnh núi Hoa Sơn ở Hàn Quốc, mà vua Cao Ly cho xây dựng để dòng họ Lý ở đây vọng tưởng về cội nguồn tổ tiên, mãi mãi là một biểu tượng cao cả về sự cảm thông, chia sẻ nỗi niềm cố quốc của những người ly hương vì loạn lạc. Qua đó, còn thể hiện một kiểu dáng tương đồng văn hóa của những dân tộc sống chung nhau trong khu vực Đông á vốn chịu ảnh hưởng một nền văn hóa khổng lồ có xuất xứ từ Trung Hoa cổ đại. Cũng từ mối tương đồng ấy, văn hóa trong thời cận đại Việt Nam cũng xuất hiện một hiện tượng tương tự. Đó là trường hợp Mạc Cửu, một chính khách Trung Hoa, không cắt tóc phục nhà Thanh, đã vượt biển tìm đường đến miền Tây Nam Bộ của đất nước ta, được chúa Nguyễn tin dùng và giao cho trọng trách Tổng trấn vùng đất Hà Tiên vừa khai phá. Tao đàn Chiên Anh Các ra đời từ đây, tập họp sĩ phu và danh sĩ trong vùng xướng họa thi ca, là do Mạc Thiên Tích - con trai ông - sáng lập. Mối tương đồng văn hóa là một yếu tố thúc đẩy tạo nên sự gần gũi và hiểu biết, cùng hợp tác và phát triển giữa các dân tộc vốn có quan hệ trong thời đoạn lịch sử nhất định, nhưng lại ảnh hưởng lâu dài khi điều kiện thuận lợi. Cả Hàn Quốc và Việt Nam xưa kia đều bị đế chế Hán chia cắt đất nước thành các quận huyện để cai trị, cùng chịu cảnh áp bức và cưỡng chế văn hóa… tuy mức độ, tính chất và thời gian có khác nhau. Và cũng như Việt Nam, Hàn Quốc chẳng những không bị đồng hóa bởi sức mạnh văn hóa ngoại bang, trái lại giương cao tinh thần tự chủ và bản địa hóa những gì thu nhận được từ cái ưu việt của văn hóa bên ngoài. Sự gặp gỡ và kính phục lẫn nhau giữa sứ thần triều Lê là Phùng Khắc Khoan và sứ thần Cao Ly là nhà chiêm tinh học Lý Toái Quang, khi cả hai cùng triều cống nhà Minh (1579), là một minh chứng cho ý thức văn hóa dân tộc của mỗi nước. Tính chất “đồng văn” giữa Trung Hoa, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam, tuy cách hiểu giữa các nhà nghiên cứu còn nhiều điểm khác nhau, song cốt lõi đồng văn đó đọng lại trong tư tưởng nhân nghĩa mang tính xuyên thời gian từ truyền thống đến hiện đại, với sự nhấn mạnh ở những khía cạnh phù hợp với hoàn cảnh và địa điểm của mỗi nước. Tư tưởng nhân nghĩa đó đã bị chao đảo dữ dội theo diễn biến của hệ ý thức quốc gia từ hơn nửa thế kỷ qua, nhưng chân lý vốn vòng vèo, rốt cuộc cái gì phù hợp với quy luật tiến hóa thì vẫn tồn tại trong sắc thái mới. Nhân nghĩa ở đây là một sức mạnh của đạo lý phương Đông trên một vùng thường gắn kết Nho, Phật, Lão. Một trong những mặt nổi trong văn hóa Hàn Quốc hiện nay là tinh thần phát huy tư tưởng nhân nghĩa. Đó là một cơ sở của mối tương đồng trong quan hệ văn hóa Hàn – Việt thời hiện đại. Mối tương đồng thể hiện qua dáng điệu tâm hồn, tư duy, phong thái sống, mực thước hành động và phương thức ứng xử, phù hợp với đặc trưng cảnh quan và môi trường mang đặc điểm Đông á, đã làm xích lại những con người có chung đặc điểm, dù có những khác biệt về mặt nào đó. 2. Hiểu biết về một đối tượng vốn là đồng văn của nhau để thấm sâu thêm mối tương đồng văn hóa trong giai đoạn hiện nay, là một yêu cầu trước mắt. Khi Hàn Quốc được thế giới biết đến như một con rồng đang trỗi dậy mạnh mẽ trên bầu trời Đông Bắc Á, các nhà nghiên cứu khoa học ở phương Tây càng đua nhau đến với phương Đông ngày một nhiều hơn. Họ đến không ngoài mục đích tìm hiểu các giá trị tinh hoa trong truyền thống văn hóa phương Đông được thích nghi với thế giới hiện đại như thế nào. Hàn Quốc trong mắt họ là một mẫu hình kết hợp giữa hai nền văn minh Đông Tây, giữa tăng trưởng kinh tế và đời sống vật chất nâng cao với các yếu tố văn hóa truyền thống theo đặc điểm của dân tộc. So với các nước cùng điểm xuất phát trước đây thì Hàn Quốc đã đi trước trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trên cơ sở kinh nghiệm khoa học, công nghệ phương Tây mà họ tiếp thu, vận dụng sáng tạo vào thực tiễn hoàn cảnh của một nước vốn có bề dày văn minh nông nghiệp. Đời sống vật chất của Hàn Quốc hiện tại không khác mấy so với nhiều nước phương Tây, song đời sống tinh thần của người Hàn Quốc không bị hẫng hụt trước cái xô bồ của văn minh vật chất như phương Tây. Chúng ta biết rằng, nếu không được điều tiết bởi sức mạnh nào đó thì lẽ tự nhiên kinh tế thị trường sẽ dẫn đến tình trạng “mạnh được yếu thua”, từ thị trư ...