Đặc trưng của văn học thiếu nhi Việt Nam

Văn học thiếu nhi Việt Nam xuất hiện từ thập niên 30-40 của thế kỉ XX và đã có những tác phẩm tiêu biểu nhưng phải đến sau năm 1945 mới thực sự phát triển với đội ngũ tác giả ngày càng đông đảo, nội dung phản ánh ngày càng phong phú với những nét đặc trưng riêng. Bài viết sẽ chỉ ra một số đặc trưng cơ bản của văn học thiếu nhi Việt Nam để phần nào giúp độc giả có cái nhìn bao quát, toàn cảnh về nội dung này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc trưng của văn học thiếu nhi Việt Nam12 TrườngĐạihọcThủđôHàNội ĐẶCTRƯNGCỦAVĂNHỌCTHIẾUNHIVIỆTNAM Nguyễn Thị Tâm Viện Thông tin Khoa học xã hội Tóm tắt: Văn học thiếu nhi Việt Nam xuất hiện từ thập niên 30-40 của thế kỉ XX và đã có những tác phẩm tiêu biểu nhưng phải đến sau năm 1945 mới thực sự phát triển với đội ngũ tác giả ngày càng đông đảo, nội dung phản ánh ngày càng phong phú với những nét đặc trưng riêng. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, văn học thiếu nhi Việt Nam vừa mang những đặc trưng cơ bản của văn học Việt Nam lại vừa có tính đặc thù do đối tượng phục vụ chủ yếu là thiếu nhi. Kế thừa kết quả nghiên cứu của các học giả đi trước và trên cơ sở tổng hợp các nguồn tư liệu nhận định về văn học thiếu nhi Việt Nam, bài viết sẽ chỉ ra một số đặc trưng cơ bản của văn học thiếu nhi Việt Nam để phần nào giúp độc giả có cái nhìn bao quát, toàn cảnh về nội dung này. Từ khóa: Văn học thiếu nhi, Văn học Việt Nam. Nhận bài ngày 24.5.2023; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày 22.6.2023 Liên hệ tác giả: Nguyễn Thị Tâm; Email: tamspvan@gmail.com1. MỞ ĐẦU Tính đến nay, văn học thiếu nhi Việt Nam đã có lịch sử phát triển hơn 80 năm gồm rấtnhiều thế hệ nhà văn, nhà thơ. Xét trong tương quan chung với nền văn học dân tộc, văn họcthiếu nhi luôn có những đặc trưng riêng để phản ánh và khắc họa hình ảnh cuộc sống, con ngườiin đậm dấu ấn trẻ thơ. Văn học thiếu nhi đem lại cho các em những bức tranh, những bài họcnhận thức về đời sống xã hội và góp phần mở rộng trí tưởng tượng của các em. Truyện cổ tích,truyện đồng thoại, truyện ngụ ngôn, truyện khoa học,… đã mở ra trước mắt các em biết baođiều mới mẻ, bao câu chuyện kỳ thú, có ý nghĩa kích thích ở các em khát vọng hiểu biết, thâmnhập vào thế giới xung quanh để làm chủ nó, ý thức phấn đấu vươn lên, phát triển và hoàn thiệnnhững khả năng tiềm tàng ở bản thân mình. Thông qua đề tài, thể loại, phương thức và biệnpháp mô tả, văn học thiếu nhi Việt Nam trang bị cho các em những phẩm chất cần thiết cho sựnghiệp xây dựng xã hội mới, cho tư thế làm chủ tương lai. Những năm qua, văn học thiếu nhiđã đi những bước vững vàng đóng góp những thành tựu quan trọng vào nền văn học Việt Namhiện đại nói chung.2. NỘI DUNG2.1 Khái lược về văn học thiếu nhi Việt Nam2.1.1 Khái niệm “Văn học thiếu nhi” Khi nhận diện về văn học thiếu nhi, dựa trên các góc độ tiếp cận khác nhau, giới nghiêncứu trong và ngoài nước đưa ra rất nhiều định nghĩa về văn học thiếu nhi.TạpchíKhoahọc–Số73/Tháng6(2023) 13 Xét từ góc độ đối tượng tiếp nhận, các nhà nghiên cứu định nghĩa văn học thiếu nhi thôngqua độ tuổi người đọc. M.R.Margaret viết: “Tôi định nghĩa văn học cho tuổi từ sơ sinh đến 13tuổi là văn học thiếu nhi”1. Cùng chung ý kiến với M.R.Margaret; Temple, Martinez, Yokotavà Naylor cho rằng: “Văn học thiếu nhi là tập hợp những cuốn sách đọc cho trẻ em và được đọcbởi trẻ em từ sơ sinh tới 15 tuổi”2. Từ điển thuật ngữ văn học của Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (chủ biên,Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, 1998, tr.342) định nghĩa: “Văn học thiếu nhi gồm những tácphẩm văn học hoặc phổ cập khoa học dành riêng cho thiếu nhi... Khái niệm văn học thiếu nhicũng thường bao gồm một phạm vi rộng rãi những tác phẩm văn học thông thường (cho ngườilớn) đã đi vào phạm vi đọc của thiếu nhi”. Vân Thanh, Nguyên An trong Bách khoa thư văn học thiếu nhi Việt Nam (Nxb. Từ điểnbách khoa, Hà Nội, 2002, tr.6) quan niệm văn học thiếu nhi là “những tác phẩm văn học đượcsáng tạo ra với mục đích giáo dục, bồi dưỡng tâm hồn, tính cách cho thiếu nhi. Nhân vật trungtâm của nó là thiếu nhi và nhiều khi cũng là người lớn hoặc là một cơn gió, một loài vật, haymột đồ vật, một cái cây,... Tác giả của văn học thiếu nhi không chỉ là chính các em mà cũng làcác nhà văn thuộc mọi lứa tuổi”. Có thể thấy, không có định nghĩa văn học thiếu nhi duy nhất hoặc được sử dụng rộng rãi.Khái niệm hay định nghĩa về văn học thiếu nhi do nhận định chủ quan của các nhà nghiên cứuđưa ra. Nếu như thuật ngữ “văn học thiếu nhi” trong cuốn Từ điển thuật ngữ văn học vẫn chưađưa ra một khái niệm hay định nghĩa cụ thể về văn học thiếu nhi mà chỉ giới hạn những loại tácphẩm được gọi là văn học thiếu nhi, bao gồm cả những tác phẩm không thuộc về văn học màthuộc về khoa học phổ cập thì Bách khoa thư Văn học thiếu nhi Việt Nam lại quan niệm về vănhọc thiếu nhi tương đối rộng. Khái niệm văn học thiếu nhi được nhận diện ở nhiều góc độ: chủthể sáng tác, nhân vật trung tâm, mục đích sáng tác, đối tượng tiếp nhận. Trong nhiều cách diễngiải về văn học thiếu nhi ở trên như vậy, chúng tôi rút ra cách hiểu chung nh ...