[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 8

Năm 1885, vua Hàm Nghi mưu việc kháng Pháp không thành phải chạy ra Tân Sở (Quảng Trị) lẩn tránh. Phan Đình Phùng đã quên nỗi hiềm khích riêng, để cùng với Tôn Thất Thuyết chống Pháp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 8ra l°m n›ng c‚t Ωà hfii c‚ nhµn h‡ Ho°ng n∆u g¥p c®nh ngÊ ∂y th÷ l°m th∆ n°o ? H÷nh nhıcÚ Phan c‹ ˚ ch∫n ΩıÈng r°o ngfl kh·ng Ωà h‡ Ho°ng vi∆t cho m÷nh tËi bˆc thı thˆ hai n˘a. ThiŒt, lÓc ·ng Phan VØn Mµn Ωem bˆc thı phÓc Ωüp ra H° NÊi, h‡ Ho°ng xem r„i bi∆ns∞c, n∆u lÓc ∂y c‹ bŒnh nhˆc Ω∑u ch‚ng m¥t g÷, t∂t cÒng ti≈u tan nhı h„i T°o M≠nh áˆc Ω‡cb°i hŸch cða Tr∑n Lµm v∫y. H‡ Ho°ng sai dŸch bˆc thı ra ch˘ Phüp, Ωıa tr÷nh To°n quyÀn De Lanessan, lu·n vËitÈ büo cüo cða m÷nh, trong Ω‹ c‹ cµu Ω≠i ˚ : “B®n chˆc Ω¨ l∂y h∆t s˙ th∆ lÏi h≠i Ωà tfi b°ykhuy≈n nhð Phan á÷nh PhÔng ra h°ng, nhıng y vπn tfi ˚ ëh·n m≈ b∂t ngÊí (m≈ m∏n t‚i tØmkh·ng t◊nh), giÈ xin Chœnh phð B®o hÊ v÷ dµn m° dÔng binh l˙c tiÕu tr˜ cho h∆t vØn thµnlo≠n ph◊...” ∂y l° l¡ c‚ nhi≈n. á°o m® kh·ng nÓng ; khuy≈n h°ng kh·ng nghe ; vØn chıÁng kh·ngc®m ; th·i th÷ ch◊ c›n vfl l˙c. GiÈ, quan vØn trÍ v· bu„ng Ωà cho tıËng vfl l≠i ra sµn kh∂u Phan á÷nh PhÔng ñ trang 78/78 16) NguyÕn Thµn Lui vÀ nÓi á≠i H°m Ti∆c giÔm ·ng Ho°ng Cao kh®i phœ m∂t bao nhi≈u tµm huy∆t Ωà vi∆t bˆc thı kh·ngph®i kh·ng t°i hoa th‚ng thi∆t, c‚t Ωà c®m ΩÊng khuy≈n d h‡ Phan, nhıng r‚t cuÊc ch◊ l°mÊt tÈ gi∂y bfi, Phan kh·ng chŸu ra h°ng. Chð n¨o trong bˆc thı cða ·ng, trıÁng b®n trong ˚ tˆ cða ·ng, l° cˆu l∂y sinh dµn, qu≈quün, nhıng ngıÈi thi≈n c‰ Ω‡c bˆc thı ∂y, ai cÒng bi∆t Ω¨ ch∞c g÷ tüc gi® thiŒt v÷ sinh dµn,qu≈ quün, hay l° ch◊ v÷ hai ΩiÀu lÏi. TrıËc h∆t, cÚ Phan l° ngıÈi l°ng, m° lÓc b∂y giÈ ·ng c‹quyÀn th∆ to, v∫y ·ng khuy≈n cÚ ra h°ng, nhı l° l°m Án cho cÚ, Ωà l∂y cüi ti∆ng cˆu vËtΩıÏc mÊt ngıÈi l°ng ; sau n˘a ·ng Ω¨ Ωünh Ω·ng gi¬p b∞c, ΩıÏc c·ng lao vËi ngıÈi PhüpnhiÀu, v∫y c‹ l˚ n°o mÊt ngıÈi l°ng ·ng m° ·ng kh·ng chi≈u dÚ ΩıÏc, cho n≈n ·ng mu‚nkhuy≈n cÚ Phan ra h°ng, Ωà b°y tfi th≈m ch t°i nØng oai quyÀn cða m÷nh, c›n s˙ c·ngdanh th÷ khfii n‹i. çi ! SÓng b∞n chÿa m¨i v°o, cÚ Phan Ω¨ ch≤ng sÏ; Ω°o m„ m® l≈n Ωà d‡a, cÚ cÒng ch≤ngnao; hu‚ng chi mÊt m®nh gi∂y, mÊt lÈi vØn cða ·ng Ho°ng Cao Kh®i l°m sao chuyÃn ΩÊngcüi can tr°ng nhı s∞t Ω‹ cho n‰i. Song, lÓc n°y kh·ng chŸu b¨i binh Ω∑u h°ng m¥c l›ng, t÷nh th∆ b∞t buÊc cÚ ph®i lui,kh·ng Í nÓi VÚ Quang ΩıÏc n˘a. Ph®i lui l° bÍi c‹ hai cË. MÊt l° khi Ω∑u cÚ mËi khÍi nghÿa, th÷ chœnh l° lÓc nghÿa sÿ b‚nphıÁng ΩÀu n‰i l≈n. Í Qu®ng Nam th÷ c‹ ·ng Tr∑n VØn D˙ l∫p ra Nghÿa HÊi, r„i m∂y t◊nhPhÓ Y≈n, B÷nh áŸnh, B÷nh Thu∫n k∆ theo ; Í Qu®ng TrŸ th÷ c‹ cüc ·ng TrıÁng á÷nh HÊi, ·ngNguyÕn T˙ Nhı ; Í Qu®ng B÷nh th÷ Ω®ng ·ng NguyÕn Ph≠m Tuµn, ·ng L≈ Tr˙c ; Í ThanhH‹a th÷ c‹ b‡n ·ng H° VØn Mao ; Í B∞c th÷ c‹ b‡n ·ng Ta HiŒn, ·ng NguyÕn ThiŒn Thu∫t,th°nh ra Phüp ph®i chia binh Ωi ˆng ph‹ v° Ωünh gi¬p nhiÀu nÁi, kh·ng thà chÓ to°n l˙cv°o mÊt nÁi n°o ΩıÏc. á∆n sau m∂y ·ng tr≈n n°y ho¥c ch∆t ho¥c tr‚n, ho¥c h°ng, ho¥c l∑nlıÏt tan nüt h∆t, ch◊ duy c›n l≠i mÊt m÷nh cÚ Phan, l° vπn c›n Ωˆng nguy≈n, vπn ph®n Ω‚ivËi cuÊc B®o hÊ, b∂y giÈ Phüp mËi Ωem to°n l˙c m° nh∞m v°o m÷nh cÚ. Binh lœnh Phüp l∑nh„i vµy b‡c c® nÓi VÚ Quang, khi∆n cho cÚ kh·ng lui kh·ng ΩıÏc. Hai l° trong cüc tıËng, chıa c‹ ·ng n°o c‹ t°i xu∂t k¸ ch∆ th∞ng, c‹ thao lıÏc Ωð ch‚nggi˘ vËi quµn lœnh Phüp Ωà cho cÚ ˝ tr‡ng nhı Cao Th∞ng, cho n≈n sau khi Cao Th∞ng m∂t,cÚ l≠i mu‚n gi˘ th∆ thð, Ωà dıÎng tinh sÓc nhuŒ œt lµu r„i ra Ω‚i chi∆n mËi ΩıÏc, chˆ kh·ngmu‚n b≠o ΩÊng h∂p t∂p quü, sÏ t‰n h≠i Ω∆n thanh th∆ v° nguy≈n khœ cða nghÿa binh, v° l≠il°m kh‰ sinh dµn mÊt cüch v· œch. T‹m l≠i, cÚ mu‚n kæo d°i cuÊc khüng chi∆n ra cho bÀn,cho lµu. BÍi v∫y ph®i t≠m lui Ωà gi˘ th∆ thð trıËc, s¡ liŒu th∆ Ωünh sau. C‹ hai cË ∂y, khi∆n cho cÚ ph®i lui quµn sang Ω‹ng Ω„n Í nÓi á≠i H°m. NÓi á≠i H°m, cÒng thuÊc vÀ h≠t HıÁng Kh≈, l° mÊt ch c‹ sÁn th∆ hiÃm trÍ th∆ n°o,Ωo≠n tr≈n kia Ω¨ c‹ ch n‹i r„i. GiÈ, cÚ lui quµn vÀ Ω‹ng Í Ω‹. T˜ lÓc vÀ Ω‹ng t≠i Ω„n mËin°y, trong Ω≠i tr≠i ch◊ Ωà c‹ 400 lœnh v° 200 kh∏u sÓng kiÃu Phüp, mÂi t≈n quµn n°o cÒngΩıÏc gi˘ lu·n trong m÷nh sÓng Ω≠n v° 100 Ω„ng b≠c, Ωà ph›ng khi ho¥c Ωünh, ho¥c lui th÷nhl÷nh. C›n bao nhi≈u quµn lœnh khœ giËi, ΩÀu phµn phüt cho cüc quµn thˆ h∆t. H„i Ω‹ l° cu‚inØm giüp ng‡ (1894). MÊt th∑y Ω„ g°n t˙ xıng l° vua H„i b∂y giÈ trong nÓi á≠i H°m, c‹ mÊt nhµn v∫t r∂t l° k¸ quüi, tuy kh·ng c‹ quan hŒv°o trong chœnh truyŒn n°y cho l∞m, song ti∆c v÷ l° mÊt ngıÈi c‹ gan, c‹ t°i, h‡c r∂t hay ch˘,n≈n chi lu·n dŸp t·i mu‚n ghi chæp ra Ωµy. Phan á÷nh PhÔng ñ trang 79/79 Nhµn v∫t k¸ quüi ∂y l° B≠ch X◊. B≠ch X◊, t≈n thiŒt l° áo°n áˆc M∫u, tıÁng truyÀn l° ngıÈi t◊nh Qu®ng B÷nh, qua Í H°Tÿnh t˜ bao giÈ kh·ng bi∆t. çng ta t˙ hiŒu l° B≠ch X◊, cÒng c‹ ngÚ ˚. C‹ ngıÈi n‹i h„i Ω‹cha m¬ sinh ra Í chÔa B≠ch X◊, cho n≈n l∂y t≈n chÔa m° Ω¥t t≈n con. Nhıng c ...