Diễn biến mặn dọc sông Cửu Long và đánh giá chiều dài xâm nhập mặn - PGS.TS. Lê Sâm

Bài viết "Diễn biến mặn dọc sông Cửu Long và đánh giá chiều dài xâm nhập mặn" trình bày về khái niệm, đặc điểm xâm nhập mặn trên dòng chính sông Cửu Long, diễn biến mặn dọc sông và đánh giá chiều dài xâm nhập mặn. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Diễn biến mặn dọc sông Cửu Long và đánh giá chiều dài xâm nhập mặn - PGS.TS. Lê SâmDIÔN BIÕN mÆn däc s«ng cöu long vµ ®¸nh gi¸ chiÒu dµi x©m nhËp mÆn Pgs.Ts. Lª S©m - ViÖn Khoa häc Thuû lîi Nam Bé Tãm t¾t: MÆn lµ thuéc tÝnh vïng cöa s«ng.Trong sù t¬ng t¸c gi÷a s«ng vµ biÓn, hai dßng níc ngät vµ mÆn giao héi víi nhau. Trong thêi kú triÒu lªn, x¸o trén vµ níc mÆn rót ®i trong thêi kú triÒu xuèng t¹o thµnh sù mÆn ho¸ ®Òu ®Æn trong kh«ng gian, theo thêi gian díi t¸c ®éng cña hai yÕu tè c¬ b¶n: Lu lîng níc ngät tõ nguån xuèng vµ thuû triÒu thÓ hiÖn qua biªn ®é vµ cêng suÊt, mét yÕu tè ¶nh hëng quan träng n÷a lµ giã chíng. Bµi viÕt nªu lªn ®Æc ®iÓm x©m nhËp mÆn trªn dßng chÝnh, diÔn biÕn mÆn däc s«ng vµ ®¸nh gi¸ chiÒu dµi x©m nhËp mÆn c¸c cöa s«ng Cöu Long.I. Kh¸i niÖm ®Æc ®iÓm x©m nhËp mÆn trªn dßng chÝnh s«ng Cöu long MÆn lµ thuéc tÝnh cña vïng cöa s«ng, g¾n víi hai mÆt : mÆt h¹n chÕ ®èi víi canh t¸c n«ngnghiÖp vµ mét m¨t m¹nh lµ sù h×nh thµnh mét vïng níc lî giµu cã, n¨ng suÊt sinh häc cao.Trong sù t¬ng t¸c gi÷a s«ng vµ biÓn hai dßng níc ngät vµ mÆn giao héi víi nhau, trong thêi kúdßng triÒu lªn, x¸o trén vµ níc mÆn rót ®i trong thêi kú triÒu xuèng t¹o thµnh sù mÆn ho¸ ®Òu®Æn trong kh«ng gian, theo thêi gian, díi t¸c ®éng cña hai yÕu tè c¬ b¶n: lu lîng níc ngättõ nguån xuèng vµ lu lîng dßng triÒu, thÓ hiÖn qua biªn ®é vµ cêng suÊt triÒu, mét yÕu tè ¶nhhëng quan träng cÇn nãi n÷a lµ giã chíng. Nh thÕ trong vïng cöa s«ng ®é mÆn thay ®æi tõ Smin = 0 (níc s«ng) ®Õn Smax (®é mÆn nícbiÓn). Cã thÓ dïng bËc thang mÆn tæng qu¸t sau ®©y: Níc rÊt mÆn : S  30%0 Níc mÆn: S = 18 -30%0 Níc lî : S = 4 - 18%0 Níc h¬i lî : S = 0,4 - 4%0 Níc ngät : S  0,4%0 Trong thêi kú nguån yÕu ( mïa c¹n ) nøc mÆn bÞ triÒu ®Èy m¹nh vµo trong s«ng. §êng ®¼ngmÆn 0,4 - 1%0 vµo s©u trªn s«ng TiÒn 95-100 Km (®Õn VÜnh Long) vµ trªn 90 Km (®Õn CÇn Th¬)trªn s«ng HËu. 1 ChiÒu dµi truyÒn mÆn (Ls) cã thÓ íc tÝnh: Ls = Lmax + Lk + Ld Trong ®ã: Lmax ; ChiÒu dµi chuyÓn ®éng cña dÞch thÓ lín nhÊt trong pha triÒu lªn (12-18 km)(truyÒn trùc tiÕp). Lk: TruyÒn mÆn do khuyÕch t¸n thêng kh«ng ®¸ng kÓ, trong ®iÒu kiÖn thuû triÒu. Ld: ChiÒu dµi tÝch mÆn trong thêi kú triÒu cêng, lµ ®¹i lîng ®¸ng chó ý. Nh÷ng biÕn ®æi cña thîng lu ¶nh hëng chñ yÕu th«ng qua ®¹i lîng (Ld). ChiÒu dµi khu níc lî xª dÞch lªn xuèng theo mïa. Vïng trao ®æi mÆn ngät trong hai mïaréng kho¶ng 100 Km. §ã lµ mét vïng thiªn nhiªn réng víi nh÷ng ®iÒu ®Æc thï ®¸ng chó ý .Níc mÆn truyÒn vµo cöa s«ng, kªnh r¹ch g©y nhiÔm mÆn ®Êt ®ai. Trong ®ã: Vïng ¶nh hëng mÆn cao nhÊt ( t¬ng øng S= 1%0 trong s«ng) réng tíi 2,127 triÖu Ha tùnhiªn, nÕu tÝnh ®Õn S =4%0 th× diÖn tÝch vïng nhiÔm mÆn kho¶ng 1,7 triÖu Ha . 780.000 Ha ëvïng cöa s«ng TiÒn, s«ng HËu cã liªn quan thuû lùc víi s«ng chÝnh. Vïng b¸n ®¶o Cµ Mau cã1.250.000 Ha hiÖn kh«ng cã liªn quan víi nguån vµ 100.000 Ha vïng ven biÓn T©y cã liªn quanvíi nguån th«ng qua kªnh r¹ch. Theo thêi gian chÕ ®é mÆn sÏ cã nh÷ng thay ®æi. ChÕ ®é mÆn vïng ven biÓn T©y, cöa s«ngVµm Cá, vïng b¸n ®¶o Cµ Mau sÏ tèt lªn do viÖc khai th¸c. Trong lóc ë vïng cöu s«ng chÝnhviÖc lÊy níc tíi cã thÓ kÐo theo xu thÕ lµm gia t¨ng sù x©m nhËp mÆn.. Sù x©m nhËp mÆn còng chÞu giíi h¹n cña mét “ngìng vËt lý” nhÊt ®Þnh t¹o nªn bëi t¬ngquan gi÷a c¸c dßng ngîc chiÒu vµ ®Æc ®iÓm thñy lùc lßng dÉn. Giíi h¹n cña viÖc lÊy níc trªndßng chÝnh vµ x©m nhËp mÆn vïng cöa s«ng trë thµnh vÊn ®Ò ®îc lu ý nhÊt trong nghiªn cøuchÊt lîng níc. VÒ c¬ chÕ truyÒn mÆn ®©y lµ vïng ®Æc biÖt quan träng nã bao gåm : C¸c dßng chÝnh s«ngMeK«ng, vµ c¸c vïng ®Êt lÊy níc trùc tiÕp tõ ®o¹n cuèi cña dßng chÝnh gåm c¸c tØnh: TiÒnGiang, BÕn Tre, Trµ Vinh, Sãc Tr¨ng. Sù dao ®éng chËm theo mïa, t¨ng dÇn tõ th¸ng II ®Õn cuèi th¸ng IV, ®Çu th¸ng V ®îc ®¸nhgi¸ b»ng ®é mÆn trung b×nh dµi ngµy (15 ngµy, 1 th¸ng), nã phô thuéc chñ yÕu vµo lu lîngníc ngät b×nh qu©n 15 ngµy, b×nh qu©n 1 th¸ng, sau khi ®îc dïng cho ®ång b»ng cßn l¹i th¸ora cöa s«ng. VÒ mÆt thñy ®éng lùc, nã biÓu thÞ sù c©n b»ng gi÷a 2 thÕ ngîc chiÒu, mét bªn lµsøc níc ngät ®Èy mÆn röa tr«i ra cöa s«ng víi mét bªn lµ søc khuyÕch t¸n cña níc mÆn tõ n¬icã nång ®é cao tíi n¬i cã nång ®é thÊp, t¹o thµnh mét ®êng quan hÖ ®é mÆn däc s«ng S (L) cãd¹ng hµm sè mò, t¾t dÇn vµo phÝa trong. Sù dao ®éng lªn xuèng ngµy hai lÇn lµ do sù ®Èy tr«i lªn xuèng cña ®êng S(L) æn ®Þnh theosãng lu läng triÒu vµo vµ ra. Hµng ngµy hai ®Ønh mÆn xuÊt hiÖn vµo lóc cuèi cña pha dßng 2triÒu ch¶y vµo vµ hai ch©n mÆn xuÊt hiÖn vµo lóc cuèi cña pha dßng triÒu ch¶y ra. Do d¹ng triÒuvµ biªn ®é triÒu liªn tôc ...