Định danh thời gian trong phương ngữ Nam Bộ

Ngoài việc sử dụng từ ngữ để định danh về thời gian trong ngôn ngữ toàn dân, người Nam Bộ còn có thêm một số từ ngữ khác. Có thể chia từ ngữ chỉ thời gian ở Nam Bộ làm hai loại: thời gian chính xác và thời gian không chính xác. Để tìm hiểu rõ hơn về định danh thời gian này mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Định danh thời gian trong phương ngữ Nam BộTạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(3) - 2012 ÑÒNH DANH THÔØI GIAN TRONG PHÖÔNG NGÖÕ NAM BOÄ Hoà Xuaân Tuyeân Tröôøng Ñaïi hoïc Thuû Daàu Moät Ngoaøi vieäc söû duïng töø ngöõ ñeå ñònh danh veà thôøi gian trong ngoân ngöõ toaøn daân nhö:luùc, khi, ñeâm qua, hoâm nay, hoâm qua, ngaøy mai…, ngöôøi Nam Boä coøn coù theâm moät soá töøngöõ khaùc. Coù theå chia töø ngöõ chæ thôøi gian ôû Nam Boä laøm hai loaïi: thôøi gian chính xaùcvaø thôøi gian khoâng chính xaùc (quaõng thôøi gian, thôøi gian coù ñoä xeâ xích).1. Thôøi gian chính xaùc Ñònh danh thôøi gian chính xaùc trong ngoân ngöõ toaøn daân laø caùc töø ngöõ goïi theochieàu thôøi gian töø quaù khöù, hieän taïi ñeán töông lai. Taát caû coù coù 5 ñôn vò. Chuùng ta coùtheå thaáy treân truïc sau: I I I I I hoâm kia hoâm qua hoâm nay ngaøy mai ngaøy kia (moát) Nhöõng ñôn vò naøy ñöôïc phaân bieät raát roõ: neáu hieän taïi vaø quaù khöù duøng thaønh toá‚hoâm‛, töông lai laïi duøng thaønh toá ‚ngaøy‛. Trong khi ñoù, ôû Nam Boä coù ‚böõa‛/ ‚hoâm‛ vaø‚ngaøy‛: böõa (hoâm) kòa, böõa kía, böõa (hoâm) kìa, böõa (hoâm) kia, böõa (hoâm) qua, böõa (hoâm)nay, mai (ngaøy mai), moát (ngaøy moát), böõa kia, böõa kìa nhöng phaân bieät khoâng roõ raønglaém: quaù khöù vaø hieän taïi thì duøng ‚hoâm‛ hoaëc ‚böõa‛, töông lai duøng ‚böõa‛ hoaëc ‚ngaøy‛.Trong 10 ñôn vò thôøi gian naøy thì ngöôøi Nam Boä chæ laáy trong ngoân ngöõ toaøn daân 2 ñônvò: hoâm nay, hoâm qua; cuõng coù theå keå theâm 2 ñôn vò nöõa laø: mai, moát (ñöôïc ruùt goïn cuûangaøy mai, ngaøy moát/ kia): böõa (hoâm) nay I I I I I I I I I Iböõa kòa böõa kía böõa kìa böõa kia böõa qua mai moát böõa kia böõa kìa (böõa hoaëc hoâm) Ngoaøi ra, trong phöông ngöõ Nam Boä coøn coù: hoài naõy, hoài hoâm, loái, giaùc, toái ñeâm nay… - Hoài naõy coù nghóa nhö luùc naõy trong phöông ngöõ Baéc Boä. Ví duï: ‚Hoài naõy coù ngöôøitôùi tìm gaëp anh ñaáy!‛ - Hoài hoâm nghóa laø: ñeâm hoâm qua, toái hoâm qua. Ví duï: ‚Noù khoâng veà nhaø töø hoàihoâm kìa!‛ - Loái nghóa laø vaøo thôøi, vaøo naêm. Ví duï: ‚ÔÛ thò xaõ Baïc Lieâu, loái 1988, ngöôøi ta ñaõbaéc caây caàu Quay naøy roài‛. - Giaùc coù nghóa laø giaác, daïo, luùc, giôø, buoåi. Ví duï: ‚Nhaø em ñi töø giaùc saùng laän!‛. - Toái ñeâm nay gioáng vôùi toái hoâm nay cuûa Baéc Boä. Ví duï: ‚Toái ñeâm nay taïi raïp CaoVaên Laàu, Ñoaøn Caûi löông Traàn Höõu Trang seõ trình dieãn vôû Ñôøi coâ Löïu”. ÔÛ ñaây chuùngta thaáy, neáu Nam Boä thöôøng ñònh danh khoaûng thôøi gian töø 18 giôø ñeán 22 giôø laø toái 107Journal of Thu Dau Mot university, No1(3) – 2012ñeâm nay thì Baéc Boä goïi laø toái hoâm nay, coøn töø 23 giôø ñeán 1, 2 giôø saùng hoâm sau NamBoä goïi laø khuya thì Baéc Boä cuõng goïi laø khuya hoaëc ñeâm, ñeâm khuya. Coù theå toùm taét trong baûng so saùnh sau ñaây: Thôøi gian Nam Boä Baéc Boä hoài naõy (chæ quaù khöù gaàn) luùc naõy Quaù khöù hoài hoâm (chæ quaù khöù xa) toái/ ñeâm qua loái (thôøi ñieåm quaù khöù) vaøo thôøi/ naêm giaùc (chæ thôøi ñieåm) giaác/ luùc/ giôø/ buoåi Hieän taïi toái ñeâm nay (toái cuûa ñeâm) toái hoâm nay (toái cuûa ngaøy) khuya (töø 23 giôø ñeán 1, 2 hoâm sau) ñeâm/ ñeâm khuya2. Thôøi gian khoâng chính xaùc Thôøi gian khoâng chính xaùc laïi coù theå chia laøm hai loaïi nhoû: thôøi ñieåm khoâng xaùcñònh vaø khoaûng thôøi gian khoâng xaùc ñònh. 2.1. Thôøi ñieåm khoâng xaùc ñònh Töùc laø thôøi gian aáy naèm taïi moät ñieåm naøo ñoù treân truïc thôøi gian nhöng ngöôøi noùikhoâng nhôù ñích xaùc laø vaøo thôøi ñieåm naøo. Ñoù laø caùc ñôn vò: böõa kia, böõa hoåm, hoài naúm,böõa kæa böõa kòa, böõa kìa böõa kæa, mai moát, mai kia moát noï, hoåm . - Böõa kia coù khi laø thôøi gian chính xaùc, nhöng coù khi laïi ñöôïc duøng vôùi nghóa khoângxaùc ñònh. Ví duï: ‚Con coøn nhôù mang maùng böõa kia haén ñeán thaêm dì maø, tieác laø conkhoâng nhôù ñích xaùc böõa naøo thoâi‛. - Böõa hoåm laø thôøi gian quaù khöù khoâng xaùc ñònh, töông töï nhö böõa kia. Ví duï: ‚Böõahoåm tuïi tao coøn ñi chôi vöôøn chim nöõa kìa! – Böõa naøo maø tao hoång bieát? – Hình nhöcaùch ñaây ba boán böõa gì ñoù thoâi haø!‛. böõa (hoâm) nay I I I I I I böõa kòa böõa kía böõa kia böõa ki ...