Dọc mùng (tranh)

Phong cảnh Thiếu nữ trong vườnNguyễn Gia Trí, 1939Sơn mài, 160 cm × 400 cm cmBảo tàng Mỹ thuật Việt NamDọc mùng (tên gọi chính xác là Phong cảnh) là bức tranh sơn mài khổ lớn trình bày theo kiểu bình phong của họa sĩ Nguyễn Gia Trí. Bức tranh thực chất gồm hai mặt, mặt trước là tranh Phong cảnh còn mặt sau là tranh Thiếu nữ trong vườn. Bức tranh được giới chuyên môn cũng như giới sưu tập đánh giá là Bức tranh sơn mài.đẹp nhất Việt Nam. Hiện nay, bức tranh được đặt trang trọng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dọc mùng (tranh) Dọc mùng (tranh) Phong cảnh Thiếu nữ trong vườn Nguyễn Gia Trí, 1939Sơn mài, 160 cm × 400 cm cm Bảo tàng Mỹ thuật Việt NamDọc mùng (tên gọi chính xác là Phong cảnh) là bức tranh sơn mài khổ lớn trìnhbày theo kiểu bình phong của họa sĩ Nguyễn Gia Trí. Bức tranh thực chất gồm haimặt, mặt trước là tranh Phong cảnh còn mặt sau là tranh Thiếu nữ trong vườn. Bứctranh được giới chuyên môn cũng như giới sưu tập đánh giá là Bức tranh sơn màiđẹp nhất Việt Nam. Hiện nay, bức tranh được đặt trang trọng tại Bảo tàng Mỹthuật Việt Nam.Mục lục 1 Lai lịch  2 Miêu tả bức tranh  3 Đánh giá  4 Chú thích Lai lịchSau chiến dịch Đại thắng mùa xuân 1975, cố hoạ sĩ , nhà phê bình mỹ thuậtNguyễn Đỗ Cung, nguyên Viện trưởng đầu tiên của Viện Mỹ thuật Việt Nam đãchỉ thị cho người cộng sự của mình là hoạ sĩ, nhà điêu khắc Nguyễn Thiện vào ĐàLạt tìm và đưa bức sơn mài nổi tiếng của danh họa Nguyễn Gia Trí về Hà Nội antoàn, nguyên vẹn.Họa sĩ Nguyễn Thiện người cộng sự năm xưa giờ đã vào tuổi 80 bồi hồi kể lại:Sau giải phòng miền Nam 1975, tôi khi đó là Trưởng phòng Phục chế, trang trí vàtrưng bày của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam được ông Nguyễn Đỗ Cung, Việntrưởng gọi lên giao nhiệm vụ vào Nam tìm và đem bằng được bức tranh Dọc mùngcủa hoạ sĩ Nguyễn Gia Trí lúc đó đang được đặt tại dinh thự của Ngô Đình Diệm ởĐà Lạt về Hà Nội. Nhận nhiệm vụ, tôi không dám hỏi lại Viện trưởng vì sao chỉcử một mình tôi vào tìm, đem bức tranh về, bởi tôi biết ông là một người rất cẩntrọng. Lặng lẽ gói gém hành trang tôi lên đường với hy vọng hoàn thành nhiệmvụ.Sau vài tuần vất vả đi đường, tôi cũng đến được Đà Lạt, và thật may mắn côngtác bảo vệ, giữ gìn các công trình kiến trúc của chế độ cũ được các cơ quan Trungương cũng như địa phương làm khá tốt sau giải phóng.Hầu như các hiện vật là các bức tranh quý tại các dinh thự của quan lại chế độ cũđược bảo quản khá nguyên vẹn. Bức tranh Dọc mùng được tôi tìm thấy tại dinhthự cổ của một viên chủ đồn điền Pháp tại Đông Dương được Ngô Đình Diệmchọn làm nơi ở mỗi khi lui về nghỉ dưỡng tại Đà Lạt.Khi đó tôi thật sự cảm phục sự tinh tế của ông Nguyễn Đỗ Cung và hiểu vì saoViện trưởng lại cử mình vào tìm bức tranh.Một vấn đề khó khăn xuất hiện sau khi tìm được bức tranh. Đó là làm sao đưađược bức tranh trở về Hà Nội một cách an toàn và nguyên vẹn, bởi bức tranh làbình phong khổ lớn gồm tám bức ghép có kích thước 160cmx400cm. Tôi đànhđiện ra Hà Nội báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo và Viện trưởng đã cử một đoàn côngtác đặc biệt do hoạ sĩ Nguyễn Văn Y, một bậc thầy về gốm, khi đó là Phó Việntrưởng Viện Mỹ thuật Việt Nam dẫn theo tổ công tác gồm hoạ sĩ Chu Khắc Thuật,Lê Kim, Lê Anh Tuấn, Nguyễn Bích, Hải Yến… là cán bộ của Bảo tàng Mỹ thuậtViệt Nam vào hỗ trợ tìm cách đưa bức tranh trở về.Ông Thiện kể tiếp: Sau giải phóng, giao thông đi lại thật gian khó, nhưng khichúng tôi đề xuất với địa phương về sự quan trọng cần gìn giữ và đưa bức tranh raHà Nội phải được đảm bảo an toàn tuyệt đối, nên đã được tạo điều kiện rất thuậnlợi. Và hành trình của “chuyến xe đặc biệt” vận chuyển bức tranh sơn mài đẹpnhất Việt Nam về Sài Gòn rồi sau đó ngược ra Bắc an toàn.[1]Miêu tả bức tranhBức tranh là một bộ bình phong gồm 8 tấm gỗ ghép lại. Với sơn son, sơn then,vàng, bạc, vỏ trứng và sơn cánh gián họa sĩ đã tạo cho Dọc mùng một vẻ đẹp lộnglẫy, có chiều sâu bí ẩn, đưa kĩ thuật sơn mài lên đỉnh cao, khẳng định tầm quantrọng của chất liệu hội hoạ này trong nền mỹ thuật Việt Nam, đồng thời, đánh dấusự khởi đầu cho khuynh hướng sáng tác đưa sơn mài vào nghệ thuật của NguyễnGia Trí những năm sau này.Mặt trước là hình ảnh cây dọc mùng với nét vẽ khoẻ khoắn, những mảng vỏ trứng,hình cây điển hình được viền bằng những mảng mầu to rộng, nét cứng cáp gợi vềsự gần gũi chân quê của vùng nông thôn Bắc Bộ Việt Nam.Dọc mùng (mặt trước)Mặt sau,bức tranh Thiếu nữ trong vườn là vườn hoa muôn sắc màu, trong đó cáccô gái đang vui đùa, chạy nhảy, giá trị hiện thực toát lên từ hình khối, động tác.Sắc vàng kim được dát trên nền trời, trên những tấm áo điểm xuyết vỏ trứng,những vệt vàng lộng lẫy trên từng đường lượn như tôn vẻ đẹp thanh tân thiếu nữ.Thiếu nữ trong vườn (mặt sau)Mọi thành tựu kỹ thuật đều được phát huy hết mức, đặc biệt là thủ pháp để lộ nềnson trong những hình người khiến các nhân vật nhẹ lâng lâng như tan được. Việcxử lý vỏ trứng ở đây có những sáng tạo mới: vỏ trứng nhoè mờ, ẩn hiện như thủymặc, mềm như lụa, ánh vàng kim chiếu ra từ bên trong, từ những kẽ vỏ trứng nhưmột ánh sáng nội tại huy hoàng, và các nét tinh tế màu đen chạy trên mặt vỏ trứngkhiến ta nhìn thấy được những đường gió cuốn tà áo dài thiếu nữ.Cận cảnh khuôn mặt ba thiếu nữ trong tranhỞ đây sử dụng mô-típ ba cô (Ba cô gái đứng cạnh nhau) của Botticelli nhưng cóthể thấy sự khác biệt ở vẻ mông lung hư ảo nhiều hơn, phần hồn át ...