DÒNG DÕI CHÚA NGUYỄN (1600-1802) _4

9. Nguyễn Phúc Thuần (1765- 1777)Nguyễn Phúc Thuần còn có tên húy là Hân, sinh năm Giáp Tuất (1751), con thứ 16 của Phúc Khoát. Mẹ Phúc Thuần người họ Nguyễn, sinh được hai trai, Phúc Thuần là thứ hai.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
DÒNG DÕI CHÚA NGUYỄN (1600-1802) _4 DÒNG DÕI CHÚANGUYỄN (1600-1802) 9. Nguyễn Phúc Thuần (1765- 1777)Nguyễn Phúc Thuần còn có tên húy là Hân, sinh năm Giáp Tuất (1751),con thứ 16 của Phúc Khoát. Mẹ Phúc Thuần người họ Nguyễn, sinh đượchai trai, Phúc Thuần là thứ hai. Năm Giáp Ngọ (1774) bà đi tu ở chùa PhúcThành, sau đó mất (1804) được truy tôn là Tuệ Tĩnh thánh mẫu Nguyên sư,hiệu là Thiệu Long giáo chủ.Chúa Phúc Khoát lúc đầu lập Hoàng tử thứ 9 tên là Hiệu làm Thái Hoàngtử, Hiệu mất sớm, con trai của Hiệu là Hoàng Tôn Dương còn thơ ấu màHoàng tử cả là Chương cũng đã mất. Hoàng tử thứ hai là Nguyễn PhúcLuân cũng rất khôi ngô, theo thứ tự sẽ phải lập Hoàng Tôn Dương hoặcNguyễn Phúc Luân lên ngôi. Phúc Khoát có ý lập Phúc Luân, nên đã traoLuân cho một thầy học nổi tiếng là Trương Văn Hạnh dạy bảo những điềucần thiết cho một người gánh vác ngôi vua. Phúc Khoát mất, tình hình lạithay đồi. Quyền thần Trương Phúc Loan không muốn lập Nguyễn PhúcLuân vì Luân đã lớn tuổi, khó bề lộng hành. Thế là Phúc Loan chọn lậpPhúc Thuần con thứ 16 của Phúc Khoát, mới 12 tuổi lên ngôi.Phúc Luân không được lập mà còn bị bắt giam. Nội hữu Trương Văn Hạnh- thầy dạy Phúc Luân cũng bị bắt giết. Phúc Luân không được nối ngôitrời, lo buồn cho tính mạng mà chết khi tuổi mới 33. Đến năm Minh Mệnhthứ 2 (1802) Luân được truy tôn hiệu là Hưng tổ.Trải 9 đời chúa, đến đây nhà Nguyễn lại bị nạn quyền thần lấn lướt. PhúcThuần nhỏ tuổi, lại không phải là người được sắp sẵn đề lên ngôi, naythật bỡ ngỡ trên ngai vàng. Mọi quyền hành đều do Trương Phúc Loansắp dặt. Loan tự nhận là Quốc phó, giữ bộ Hộ quản cơ Trung tượng kiêmTần vụ. Thực tế Trương Phúc Loan thâu tóm vào tay từ chính sự đến kinhtế. Các nguồn lợi chủ yếu của vương quốc Đàng Trong đều rơi vào tayLoan. Thuế sản vật các mỏ vàng Thu Bồn, Đồng Hương, Trà Sơn, TràVân... hàng năm Trương chỉ nộp vào ngân khố từ 1- 2 phần mười số thuđược. Các thứ lâm sản thủy sản đều chảy vào nhà Trương. Ngày nắngLoan cho đem phơi của cải quý báu làm sáng rực cả một góc trời! Cả nhàhọ Trương chia nhau nắm hết mọi chức vụ chủ chốt. Quyền và tiền họTrương lấn át cả trong triều ngoài trấn. Có tiền có quyền. Loan mặc sứchoành hành ngang ngược - người bấy giờ gọi là Trương Tần Cối.Giữa lúc đó, Lại bộ thượng thư Nguyễn Cư Trinh, người có uy tín tài năng,trụ cột của Nguyễn triều qua đời (tháng 5 năm Đinh Hợi 1767). Thế là họTrương không còn ai ngăn cản nữa, càng ra sức làm nhiều việc càn rỡ,chẳng còn kiêng nể gì: bán quan buôn tước ăn tiền tha tội hình phạt phiềnnhiễu, thuế má nặng nề, thần dân cực khổ và căm giận. Những người cótâm huyết và tài năng như Tôn Thất Dục, tinh thông kinh sử, thuật số, âmnhạc, bị Loan tìm cách hãm hại. Tài chính kiệt quệ đến nỗi dật sĩ ThuậnHóa là Ngô Thế Lân phải kêu lên triều đình. Nhưng mọi cố gắng của họNgô không được hồi âm.Giữa lúc đó, anh em Tây Sơn do Nguyễn Nhạc cầm đầu dấy nghĩa ở QuiNhơn, thanh thế ngày càng lừng lẫy và được dân chúng đồng tình ủng hộ.Thêm vào đó, tháng 5 năm Giáp Ngọ (1774) Trịnh lại đem đại quân vàođánh Nguyễn. Cả Tây Sơn lẫn Trịnh đều nêu khẩu hiệu trừ khử quyền thầnTrương Phúc Loan và tôn phò Hoàng Tôn Dương. Chiến tranh loạn lạc lạinổ ra, đất Thuận Hóa trước trù phú là thế mà nay trăm bề xơ xác la liệt,mỗi lẻ gạo trị giá một tiền, ngoài đường xác đói, người nhà có khi ăn thịtnhau.Trước tình cảnh dó, không còn cách nào khác, tôn thất nhà Nguyễn cùngnhau hợp sức bắt trói Trương Phúc Loan nộp cho quân Trịnh. Tháng 12năm 1774, quân Trịnh chiếm được Phú Xuân và đặt quan cai trị ThuậnHóa. Trong số quan lại nhà Trịnh được cử vào Thuận Hóa có Lê Quí Đôn(1776).Tây Sơn tìm cách tạm hòa với Trịnh để yên mặt Bắc và có điều kiện đánhNguyễn ở phía Nam. Đại quân Tây Sơn cả thủy lẫn bộ đánh vào Sài Gòn.Chúa Nguyễn chạy về Định Tường rồi lại sang Long Xuyên. Tháng 9 nămĐinh Dậu (1777) quân Tây Sơn do Nguyễn Huệ thống lĩnh đánh chiếmLong Xuyên, chúa Nguyễn bị chết trận. Như vậy Nguyễn Phúc Thuần ởngôi chúa 12 năm, khi chết mới 24 tuổi, không có con nối.10. Nguyễn Phúc Ánh (1780-1802)Nguyễn Phúc Ánh còn có tên húy là Chủng và Noãn, sinh năm Nhâm Ngọ(1762), con thứ ba của Nguyễn Phúc Luân. Mẹ Nguyễn Ánh là con gái DiễnQuốc Công Nguyễn Phúc Trung (có lẽ Phúc Trung được ban quốc tính),người làng Minh Linh, phủ Thừa Thiên. Khi Nguyễn Phúc Luân bị quyềnthần Trương Phúc Loan phế truất rồi bắt giam năm Ất Dậu (1765), NguyễnÁnh còn nhỏ (4 tuổi) đang ở nhà riêng. Năm Quí Tỵ (1773), Tây Sơn khởinghĩa, Nguyễn Phúc Ánh 13 tuổi, theo chúa Phúc Thuần vào Quảng Nam.Mùa thu năm Đinh Dậu (1777) Nguyễn Phúc Thuần tử trận, Nguyễn PhúcÁnh một mình chạy thoát ra đảo Thổ Chu. Một tháng sau, Phúc Ánh tậphợp được một đội quân nghĩa dũng, binh sĩ mặc toàn đồ tang, quyết tửđánh chiếm lại Sài Gòn. Giúp Nguyễn Phúc Ánh lúc đó mới 17 tuổi có ĐỗThanh Nhân và một số tướng lĩnh khác. Ánh ra sức xây dựng lực lượng,đắp lũy đất ở phía Tây sông Bến Nghé, đóng cọc gỗ ở các cửa cảng đểphòng ngừa tấn công của Tây Sơn. ánh đã có 50 chiến thuyền.Năm Canh Tý (1780) Phúc ánh chính thức lên ngôi vương tại Sài Gòn,dùng ấn Đại Việt quốc Nguyễn chúa vĩnh trấn chi bảo làm ấn truyềnquốc, niên hiệu thì vẫn theo chính sóc nhà Lê.Tháng 3 năm Nhâm Dần (1782) Nhạc và Huệ kéo quân vào đánh Sài Gòn.Phúc ánh chống lại ở cửa biển nhưng yếu sức đành thua trận. Phía PhúcÁnh lần này có cả sĩ quan Pháp tử trận. ánh phải cưỡi thuyền nhỏ chạy rabiển, đến trú ở đảo Phú Quốc. Đại quân của Tây Sơn rút về Quy Nhơn,tháng 8 năm Nhâm Dần (1782) Ánh lại thu thập tàn quân trở lại Gia Định.Tháng 2 năm Quý M ão (1783) Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ lại kéo vào đánhcửa biển Cần Giờ, quân Nguyễn tan tác. Tôn Thất Mân, Dương CôngTrừng bị bắt hoặc chết, Chu Văn Tiếp bỏ chạy. Nguyễn Ánh (Tức NguyễnPhúc Ánh) cùng với 5, 6 người tùy tùng, 100 lính chạy về Ba Giồng.Tháng 4 năm đó, bị Nguyễn Huệ đuổi gấp: ánh phải cưỡi trâu lội qua sôngthoát thân rồi đem mẹ, vợ con ra Phú Quốc. Thủy qu ...