Giáo trình đo đạc và chỉnh lý số liệu thủy văn - Chương 7

Chỉnh lý số liệu mực nước và nhiệt độ nước Đ7-1. Mục đích, nhiệm vụ của công tác chỉnh lý số liệu thủy văn nói chung I. Tình trạng của tài liệu thủy văn thực đo : • Trong các yếu tố thủy văn có yếu tố đo đạc, quan sát đơn giản có thể đo đạc được liên tục (1) hoặc đo được tại từng thời điểm cách đều nhau (1) theo qui định như mực nước, nhiệt độ nước v.v... Còn có những yếu tố đo đạc phức tạp, tốn thời gian và công sức như lưu lượng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình đo đạc và chỉnh lý số liệu thủy văn - Chương 7 Ch−¬ng VII ChØnh lý sè liÖu mùc n−íc vμ nhiÖt ®é n−íc §7-1. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña c«ng t¸c chØnh lý sè liÖu thñy v¨n nãi chung I. T×nh tr¹ng cña tµi liÖu thñy v¨n thùc ®o : • Trong c¸c yÕu tè thñy v¨n cã yÕu tè ®o ®¹c, quan s¸t ®¬n gi¶n cã thÓ ®o ®¹c ®−îcliªn tôc (1) hoÆc ®o ®−îc t¹i tõng thêi ®iÓm c¸ch ®Òu nhau (1) theo qui ®Þnh nh− mùc n−íc,nhiÖt ®é n−íc v.v... Cßn cã nh÷ng yÕu tè ®o ®¹c phøc t¹p, tèn thêi gian vµ c«ng søc nh− l−ul−îng n−íc, l−u l−îng bïn c¸t, mÆt c¾t ngang ... th× chØ cã thÓ ®o ®−îc t¹i c¸c thêi ®iÓm rêir¹c kh«ng qui luËt (2) chØ cã tÝnh ®¹i biÓu cho qu¸ tr×nh thay ®æi cña yÕu tè ®ã. • Trong ®o ®¹c vµ tÝnh to¸n sè liÖu thùc ®o cßn cã sai sè do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸cnhau g©y ra nh− m¸y mãc, thiÕt bÞ ®o cã sai sè, do chñ quan cña con ng−êi, do ®iÒu kiÖnthiªn nhiªn v.v... V× vËy tµi liÖu thùc ®o ch−a thÓ sö dông ®−îc mµ ph¶i qua c«ng t¸c “chØnh lý tµi liÖu”. II. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña c«ng t¸c chØnh lý sè liÖu thñy v¨n : • ThiÕt lËp c¸c quan hÖ vËt lý gi÷a c¸c yÕu tè (1) vµ c¸c yÕu tè (2), tõ yÕu tè (1) sÏ kÐodµi, bæ sung ®Ó c¸c yÕu tè (2) trë thµnh liªn tôc hoÆc ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®Ò ra. • Trong qu¸ tr×nh chØnh lý cßn ph¸t hiÖn ra c¸c sai sè cña tµi liÖu thùc ®o vµ dïng c¸cph−¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó hiÖu chØnh l¹i nh÷ng sè liÖu sai ®ã. • TÝnh to¸n c¸c tµi liÖu ®Æc tr−ng nh− trÞ sè b×nh qu©n, lín nhÊt, nhá nhÊt thêi ®o¹n,thèng kª chóng d−íi d¹ng biÓu, b¶ng, biÓu ®å ... ®Ó tiÖn l−u tr÷ vµ sö dông. • C«ng t¸c chØnh lý tµi liÖu thñy v¨n ph¶i dùa trªn c¬ së tµi liÖu thùc ®o cã ®é tin cËynhÊt ®Þnh. C¸c ph−¬ng ph¸p chØnh lý ph¶i dùa trªn c¸c mèi quan hÖ gi÷a hai hoÆc nhiÒu yÕutè. C¸c quan hÖ ®ã ph¶i cã c¬ së vËt lý vµ hîp l«gÝc. Tµi liÖu ®−îc bæ sung, kÐo dµi, söach÷a ... vµ tÝnh to¸n ph¶i cã ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt, míi sö dông ®−îc. §7-2. Tãm t¾t néi dung chØnh lý sè liÖu mùc n−íc ChØnh lý sè liÖu mùc n−íc ®−îc thùc hiÖn khi kÕt thóc mét n¨m ®o ®¹c. NÕu ®¬n vÞthêi gian tÝnh theo n¨m thñy v¨n (tõ ®Çu mïa lò n¨m tr−íc tíi cuèi mïa kiÖt n¨m kÕ tiÕp) th×sÏ rÊt thuËn lîi cho viÖc ph©n tÝch, nhËn xÐt kÕt qu¶ ®o ®¹c, tuy nhiªn kh«ng thuËn lîi choc«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh, do ®ã th−êng chän thêi gian tÝnh to¸n theo n¨m d−¬ng lÞch. Sè liÖu sau mçi n¨m ®o mùc n−íc gåm cã : • Mùc n−íc ®o hµng giê trong n¨m (tõ 1-I ®Õn 31-XII) http://www.ebook.edu.vn 143 • Mùc n−íc b×nh qu©n ngµy (tÝnh tõ mùc n−íc ®o hµng giê) •Mùc n−íc ®Æc tr−ng cao nhÊt (Hmax), thÊp nhÊt (Hmin) trong tõng th¸ng, trongn¨m vµ mùc n−íc b×nh qu©n n¨m ( H n¨m). XÐt tæng thÓ víi sè liÖu ®o vµ tÝnh c¸c ®Æc tr−ng nªu trªn cã thÓ ph¶n ¸nh ®−îc qu¸tr×nh diÔn biÕn cña mùc n−íc t¹i tr¹m ®o trong n¨m vµ sè liÖu nµy cã thÓ sö dông cho c¸cyªu cÇu khai th¸c lîi dông nguån n−íc. Tuy nhiªn víi môc ®Ých ®· nªu ë tiÕt (7-1), sè liÖu mùc n−íc thùc ®o vÉn ph¶i th«ngqua chØnh lý míi ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu sö dông. ChØnh lý sè liÖu mùc n−íc gåm c¸c néi dung sau : 1) TÝnh bæ sung mùc n−íc b×nh qu©n ngµy ( H ngµy) nÕu v× lý do nµo ®ã kh«ng ®o®−îc Hgiê ®Ó ®ñ tÝnh to¸n. 2) TÝnh bæ sung mùc n−íc cao nhÊt (Hmax) thÊp nhÊt (Hmin) trong n¨m nÕu v× lý donµo ®ã kh«ng ®o ®−îc hoÆc ®o ®−îc nh−ng kh«ng ph¶n ¶nh ®óng ®iÒu kiÖn tù nhiªn (do x¶yra vì ®ª, ph©n lò, chÆn dßng lµm d©ng n−íc v.v...). 3) KiÓm tra ph¸t hiÖn sai sè trong ®o ®¹c vµ tÝnh mùc n−íc 4) ThuyÕt minh vÒ chÊt l−îng sè liÖu§7-3. TÝnh bæ sung mùc n−íc b×nh qu©n ngμy vμ cùc trÞ I. Bæ sung mùc n−íc b×nh qu©n ngµy Trong tr−êng hîp ngµy nµo ®ã kh«ng ®o ®−îc mùc n−íc giê hoÆc cã ®o nh−ng sè lÇn®o Ýt hoÆc ph©n bè kh«ng hîp lý, kh«ng ®ñ c¬ së ®Ó tÝnh mùc n−íc b×nh qu©n ngµy, cã thÓtÝnh bæ sung theo nh÷ng ph−¬ng ph¸p sau : 1. Ph−¬ng ph¸p néi suy H ngµy(tr−íc) + H ngµy(sau) H ngµy(thiÕu) = 2 H ngµy(thiÕu) lµ mùc n−íc b×nh qu©n ngµy ®o thiÕu Trong ®ã : H ngµy(tr−íc-sau) lµ mùc n−íc b×nh qu©n cña ngµy tr−íc vµ sau liÒn kÒ víi ngµy ®o thiÕu. Kh«ng nªn sö dông ph−¬ng ph¸p néi suy khi thiÕu sè liÖu qu¸ hai ngµy liªn tiÕp. Ph−¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong mïa kiÖt, còng cã thÓ sö dông cho mïa lò nÕu trongngµy ®o thiÕu mùc n−íc chØ thay ®æi mét chiÒu (t¨ng dÇn hoÆc gi¶m dÇn). VÊn ®Ò nµy cãthÓ xem xÐt qua sè liÖu mùc n−íc cña tr¹m phÝa trªn hoÆc d−íi trong cïng hÖ thèng s«ng. http://www.ebook.edu.vn144 2. Ph−¬ng ph¸p t−¬ng quan mùc n−íc b×nh qu©n ngµy Sö dông sè liÖu H ngµy cña tr¹m cÇn bæ sung lËp t−¬ng quan víi mùc n−íc H ngµyt−¬ng øng cña tr¹m phÝa trªn (th−îng l− ...