Giáo trình hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngưng hô hấp tuần hoàn

Ngưng tuần hoàn - hô hấp hay còn gọi là ngưng tim là một cấp cứu hết sức khẩn cấp, có thể xảy ra bất kì nơi nào trên đường phố, trong bệnh viện, công trường, bãi biển, gia đình...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngưng hô hấp tuần hoàn HÖÔÙNG DAÃN CHAÅN ÑOAÙN VAØ XÖÛ TRÍ NGÖNG TUAÀN HOAØN HOÂ HAÁP ---- 1. Ñaïi cöôngNgöng tuaàn hoaøn - hoâ haáp (NTH-HH) hay coøn goïi laø ngöng tim laø moät caáp cöùu heát söùckhaån caáp, coù theå xaûy ra baát kì nôi naøo treân ñöôøng phoá, trong beänh vieän, coâng tröôøng,baõi bieån, gia ñình…Xöû trí caáp cöùu NTH-HH thöôøng ñöôïc goïi laø Hoài sinh Tim - Phoåi (HSTP). Tuøy theophöông tieän caáp cöùu ñöôïc söû duïng vaø trình ñoä cuûa ngöôøi caáp cöùu maø chia thaønh HSTPcô baûn (Basic Life Support – BLS) vaø HSTP cao caáp (Advanced Cardiac Life Support –ACLS). HSTP cô baûn khi nhöõng phöông tieän caáp cöùu chæ coù raát haïn cheá hoaëc chæ ñöôïctieán haønh bôûi caùc nhaân vieân khoâng chuyeân vaø thöôøng aùp duïng ngay taïi nôi xaûy ra ngöngtuaàn hoaøn hoâ haáp, trong khi HSTP cao caáp laø moät coâng vieäc phöùc taïp ñoøi hoûi coù ñaày ñuûphöông tieän caáp cöùu vaø thaày thuoác chuyeân khoa, thöôøng chæ coù theå tieán haønh taïi khoaHoài Söùc Caáp Cöùu.Muïc ñích cuûa HSTP laø cung caáp taïm thôøi tuaàn hoaøn vaø hoâ haáp nhaân taïo, qua ñoù taïoñieàu kieän phuïc hoài tuaàn hoaøn vaø hoâ haáp töï nhieân coù hieäu quûa.HSTP coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng caùc thuû thuaät hoài söùc tuaàn hoaøn nhö eùp tim ngoaøiloàng ngöïc, soác ñieän (phaù rung tim baèng ñieän), duøng thuoác… hay hoài söùc hoâ haáp nhöthoâng khí cô hoïc (TKCH) nhaân taïo (mieäng - mieäng; boùng - mask; boùng - NKQ) .Coù ba yeáu toá quyeát ñònh thaønh coâng hay thaát baïi trong HSTP laø: (1) HSTP ñöôïc tieánhaønh bôûi nhaân vieân ñöôïc trang bò ñaày ñuû duïng cuï caàn thieát vaø thaønh thaïo veà kyõ thuaät;(2) ñoäi nguõ HSTP ñöôïc toå chöùc toát (phaân coâng hôïp lyù töøng vò trí cuï theå); (3) Ñöôïc canthieäp kòp thôøi (moãi phuùt qua ñi thì cô may cöùu soáng BN giaûm ñi töø 7 -10%). 2. Nguyeân nhaân ngöøng tuaàn hoaøn hoâ haápTröôùc kia NTH-HH thöôøng ñöôïc chia ra nhoùm coù nguyeân nhaân noäi khoa nhö beänh tim;phaûn xaï; quaù lieàu thuoác; tai bieán tuaàn hoaøn naõo; tai naïn (ñieän giaät, ngoä ñoäc…); suy hoâhaáp caáp vaø nhoùm coù nguyeân nhaân ngoaïi khoa nhö maát maùu (moå,veát thöông); chaán 1thöông. Hieän nay thöôøng ñöôïc chia thaønh hai nhoùm: (1) NTH-HH coù theå phuïc hoài ñöôïcnhö giaûm theå tích tuaàn hoaøn; ngoä ñoäc; giaûm oxy maùu; cheøn eùp tim caáp; traøn khí maøngphoåi aùp löïc; roái loaïn chuyeån hoùa; nhoài maùu cô tim; giaûm thaân nhieät; thuyeân taéc phoåi...vaø (2) NTH-HH khoâng theå hoài phuïc ñöôïc nhö ung thö hay beänh giai ñoaïn cuoái, tai naïnquùa naëng, ñaõ tieân löôïng töø tröôùc… 3. Sinh Beänh hoïc vaø chaån ñoaùn ngöøng tuaàn hoaøn hoâ haáp:Khi coù NTH-HH, chi’ sau 8 - 10 giaây ñaõ coù maát yù thöùc do hoaït ñoäng cuûa naõo hoaøn toaønphuï thuoäc vaøo söï töôùi maùu (cung löôïng tim) cung caáp oxy vaø glucose.Sau 3 - 4 phuùt NTH-HH ñaõ baét ñaàu xuaát hieän nhöõng toån thöông naõo khoâng hoài phuïcmaëc duø tim coøn coù theå ñaäp laïi sau 2- 3 giôø ngöng neáu ñöôïc HSTP thoûa ñaùng.Ngöng tuaàn hoaøn coù theå do ngöøng tim thöïc söï (voâ taâm thu), rung thaát (thöôøng gaëp nhaát(75 - 95%), tim khoâng hieäu quaû (maát maùu caáp, roái loaïn nhòp tim naëng, phaân ly ñieän cô).Tuøy theo nguyeân nhaân, ngöng tuaàn hoaøn coù theå xuaát hieän tröôùc hoaëc sau ngöng hoâ haáptöï nhieân.Caàn nghó ngay ñeán NTH-HH khi coù tình traïng: - Maát yù thöùc ñoät ngoät. - Ngöøng thôû ñoät ngoät. - Maát maïch beïn hoaëc maïch caûnh.Hoaëc coù caùc daáu hieäu khaùc gôïi yù: da nhôït nhaït neáu maát maùu caáp, da tím ngaét neáu coùsuy hoâ haáp, ngaït thôû, maùu ngöng chaûy khi ñang moå. 4. Quy trình xöû trí ngöng tuaàn hoaøn hoâ haápA – Airway: Kieåm soaùt ñöôøng thôû - Ñaùnh giaù löu thoâng: quan saùt, thoåi, duøng tay, … - Laøm thoâng neáu coù taéc: naâng caèm, keùo löôõi; moùc huùt boû dò vaät… - Ñaët ñöôøng thôû nhaân taïo: canul, Mask: thanh quaûn? Maët? NKQ: muõi hay mieäng? Kim luoàn maøng giaùp nhaãn...B – Breathing: Thoâng khí cô hoïc - nhaân taïo - Thöïc hieän qua: 2 + Mieäng – mieäng hay mieäng – muõi: tröïc tieáp hay giaùn tieáp... + Boùng - Mask: hieäu quûa khaù toát, kyõ thuaät ñôn giaûn + Boùng - NKQ. + Maùy thôû - NKQ. - Coá gaéng taêng noàng ñoä Oxy trong khí thoåi vaøo BN (toát nhaát FiO2 =100%). - Taàn soá 12 - 15 laàn/phuùt, - Phoái hôïp vôùi eùp tim neáu chöa ñaët ñöôïc NKQ.C – Circulation: Tuaàn hoaøn nhaân taïo - EÙp tim ngoaøi loàng ngöïc: + Bieân ñoä: 3,8 - 5 cm. + Phoái hôïp 15/2 vôùi TKCH (thoåi, boùp boùng: chöa coù NKQ). + Taàn soá: 100 laàn / phuùt neáu ñaõ coù NKQ. + Traùnh thao taùc chöa chuaån: baøn tay, khôùp khuyûu… - Ñöôøng duøng thuoác: + Toát nhaát laø tónh maïch trung taâm (TMTT) neáu coù saün nhöng khoâng neân coá gaéng baèng moïi giaù (thôøi gian, caûn trôû eùp tim, thôû maùy). + Tónh maïch ngoaïi vi (TMNV): caøng lôùn vaø coù sôùm caøng toát. + Qua oáng Noäi khí quaûn: khaù hieäu quûa nhöng caàn taêng lieàu>2laàn. + Tröïc tieáp vaøo tim: neân traùnh vì coù theå toån thöông ÑMV. - Duøng thuoác trong hoài sinh tim phoåi: + Adrenalin 1mg: TM 1mg/laàn, laäp laïi moãi 3 -5 phuùt. Coù theå duøng lieàu cao 3 - 5mg/laàn sau lieàu ñaàu thaát baïi. Bôm NKQ: lieàu >2 laàn IV, pha loaõng vaø boùp boùng 2 laàn. + Atropin 1mg: TM 1mg/laàn, laäp laïi moãi 3 -5 phuùt, toång lieàu < 3mg ...