Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 5

Bố trí hệ thống thủy lợi8.1. Cấu tạo hệ thống thủy lợi Để dẫn nước từ nguồn nước về đến mặt ruộng cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và các yêu cầu dùng nước khác đến các vị trí theo yêu cầu, cần phải có hệ thống công trình thủy lợi. Nguồn nước của hệ thống thủy lợi có thể là sông, suối, hồ chứa hoặc nguồn nước ngầm. Hệ thống thủy lợi nói chung và hệ thống tưới tiêu nói riêng là tập hợp một hệ thống công trình từ đầu mối đến mặt ruộng, bảo đảm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 5254 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng thñy lîi Ch−¬ng 8 Bè trÝ hÖ thèng thñy lîi8.1. CÊu t¹o hÖ thèng thñy lîi §Ó dÉn n−íc tõ nguån n−íc vÒ ®Õn mÆt ruéng cung cÊp n−íc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖpvµ c¸c yªu cÇu dïng n−íc kh¸c ®Õn c¸c vÞ trÝ theo yªu cÇu, cÇn ph¶i cã hÖ thèng c«ng tr×nhthñy lîi. Nguån n−íc cña hÖ thèng thñy lîi cã thÓ lµ s«ng, suèi, hå chøa hoÆc nguånn−íc ngÇm. HÖ thèng thñy lîi nãi chung vµ hÖ thèng t−íi tiªu nãi riªng lµ tËp hîp mét hÖ thèngc«ng tr×nh tõ ®Çu mèi ®Õn mÆt ruéng, b¶o ®¶m cung cÊp n−íc cho c©y trång khi thiÕu n−ícvµ tiªu tho¸t n−íc kÞp thêi cho c©y trång khi thõa n−íc nh»m tháa m·n yªu cÇu n−íc choc©y trång ph¸t triÓn tèt vµ cã n¨ng suÊt cao. Thùc tÕ hÖ thèng thñy lîi th−êng lµ hÖ thèngph¶i ®¸p øng yªu cÇu tæng hîp lîi dông cho nhiÒu ngµnh kh¸c nhau, kh«ng chØ gi¶i quyÕtcÊp tho¸t n−íc cho n«ng nghiÖp mµ cßn ph¶i gi¶i quyÕt cÊp tho¸t cho nhiÒu ngµnh kinh tÕquèc d©n kh¸c nh− cÊp tho¸t cho sinh ho¹t, c«ng nghiÖp, ph¸t ®iÖn, ch¨n nu«i, ph¸t triÓnthuû s¶n, giao th«ng thuû, du lÞch, c¶i t¹o m«i tr−êng... HÖ thèng thñy lîi bao gåm: - Côm c«ng tr×nh ®Çu mèi t−íi vµ côm c«ng tr×nh ®Çu mèi tiªu cã thÓ lµ cèng lÊy n−íc,cèng tiªu n−íc tù ch¶y, cèng lÊy n−íc kÕt hîp víi ®Ëp d©ng, hå chøa n−íc, giÕng khai th¸cn−íc ngÇm, tr¹m b¬m t−íi, tr¹m b¬m tiªu, tr¹m b¬m t−íi tiªu kÕt hîp... - HÖ thèng dÉn n−íc gåm hÖ thèng kªnh m−¬ng hoÆc ®−êng èng cÊp tho¸t n−íc tõc«ng tr×nh ®Çu mèi cÊp n−íc tíi mÆt ruéng vµ dÉn n−íc tiªu tõ mÆt ruéng ra c«ng tr×nh ®Çumèi tiªu. - C¸c c«ng tr×nh trªn hÖ thèng gåm c¸c cèng lÊy n−íc ®Çu kªnh vµ c¸c cèng tiªu n−íccuèi kªnh, c¸c c«ng tr×nh v−ît vËt ch−ớng ng¹i nh−: Cèng luån, xi ph«ng, cÇu m¸ng,tuynel, cèng ®iÒu tiÕt, ®Ëp d©ng, cÇu giao th«ng v−ît kªnh... c¸c c«ng tr×nh b¶o ®¶m an toµncho hÖ thèng nh− dèc n−íc, bËc n−íc, ®−êng trµn bªn, cèng th¸o n−íc cuèi kªnh, c«ngtr×nh l¾ng c¸t... vµ hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh ®o n−íc. - HÖ thèng ®iÒu tiÕt n−íc mÆt ruéng nh− bê vïng, bê thöa, r·nh t−íi r·nh tiªu, c¸cc«ng tr×nh t−íi tiªu mÆt ruéng. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c c«ng tr×nh phô trî kh¸c nh− hÖ thèng giao th«ng néi®ång, liªn th«n, liªn x·, hÖ thèng hµng c©y ch¾n giã b¶o ®¶m ®iÒu hoµ m«i tr−êng sinh th¸im«i tr−êng cho khu vùc. 255Ch−¬ng 8 - Bè trÝ hÖ thèng thñy lîi Bè trÝ hÖ thèng c«ng tr×nh thñy lîi ph¶i xÐt ®Õn nhiÒu yÕu tè nh− ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh,®Þa chÊt, quy ho¹ch trång trät, ®iÒu kiÖn qu¶n lý. Nãi chung khi bè trÝ hÖ thèng thñy lîiph¶i xÐt ®Õn tæng hîp c¸c yÕu tè cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong vïng dù ¸n, ®Æc biÖt ®iÒu kiÖn®Þa h×nh, ®Þa chÊt lµ yÕu tè quan träng. Khi bè trÝ lµ lÊy nguyªn t¾c khai th¸c tæng hîp c¸ctµi nguyªn trong vïng ®Ó phôc vô cho yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n. C«ng tr×nh ®Çu mèi t−íi Nguån n−íc C«ng tr×nh trªn kªnh HÖ thèng kªnh m−¬ng C«ng tr×nh ®Çu mèi tiªu Khu nhËn n−íc tiªu H×nh 8.1: S¬ ®å hÖ thèng thuû lîi t−íi tiªu phôc vô n«ng nghiÖp8.2. Bè trÝ c«ng tr×nh ®Çu mèi t−íi cña hÖ thèng thñy lîi C«ng tr×nh ®Çu mèi cña hÖ thèng lµ côm c«ng tr×nh lÊy n−íc ®Çu kªnh, trùc tiÕp lÊyn−íc tõ nguån (s«ng, hå) ®Ó ®−a n−íc vµo khu vùc yªu cÇu. C«ng tr×nh ®Çu mèi ph¶i b¶o ®¶m bÊt cø lóc nµo còng cã thÓ lÊy n−íc theo kÕ ho¹ch ®·®Þnh. N−íc lÊy vµo ph¶i cã chÊt l−îng tèt, kh«ng cã bïn c¸t th« bÊt lîi cho c©y trång vµg©y båi lÊp kªnh. MÆt kh¸c khi x©y dùng c«ng tr×nh lÊy n−íc ë s«ng sÏ lµm cho tr¹ng th¸is«ng thiªn nhiªn thay ®æi nh−ng ph¶i b¶o ®¶m ®Ó sù thay ®æi ®ã kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ®iÒukiÖn lÊy n−íc, ®Õn viÖc lîi dông tæng hîp nguån n−íc. C«ng tr×nh ®Çu mèi ph¶i ®−îc x©ydùng víi gi¸ thµnh rÎ, chi phÝ qu¶n lý thÊp nh−ng thi c«ng ph¶i dÔ dµng, thuËn tiÖn. Theo sù t−¬ng quan gi÷a ®−êng qu¸ tr×nh l−u l−îng vµ mùc n−íc s«ng víi tÇn suÊtthiÕt kÕ (QS ~ t, HS ~ t), l−u l−îng vµ mùc n−íc yªu cÇu ë hÖ thèng (Qyc ~ t, Hyc ~ t) cã thÓph©n chia c¸c h×nh thøc lÊy n−íc nh− sau: 8.2.1. Tr−êng hîp thø nhÊt: Khi QS > Qyc vµ HS > Hyc Trong tr−êng hîp nµy ta chØ x©y dùng cèng lÊy n−íc ®Çu kªnh. Cèng cã nhiÖm vôkhèng chÕ l−u l−îng lÊy vµo cho phï hîp víi yªu cÇu dïng n−íc trong tõng thêi gian cña256 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng thñy lîikhu vùc. MÆt kh¸c cèng cã nhiÖm vô ng¨n chÆn n−íc s«ng trµn vµo ®ång g©y óng ngËp,®Æc biÖt ...