Giáo trình Vật liệu dệt may: Phần 2 - ĐH Công nghiệp TP.HCM

Tiếp nối nội dung phần 1, phần 2 Giáo trình Vật liệu dệt may gồm nội dung các chương sau: Chương 4: Công nghệ nhuộm – in hoa – xử lý vải - Chương 5: Lựa chọn vải cho trang phục và phương pháp nhận biết, bảo quản hàng may mặc - Chương 6: Phụ liệu may. Đây là một giáo trình có chất lượng và giá trị về mặt kiến thức giúp cho sinh viên nắm vững các đặc điểm, cấu trúc, tính chất các loại nguyên liệu, phụ liệu để có biện pháp xử lý thích hợp trong quá trình thiết kế gia công sản xuất trong may công nghiệp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Vật liệu dệt may: Phần 2 - ĐH Công nghiệp TP.HCM Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Thaønh phoá Hoà Chí Minh Vaät lieäu deät may CHÖÔNG 4 COÂNG NGHEÄ NHUOÄM – IN HOA – XÖÛ LYÙ VAÛI 4.1 COÂNG NGHEÄ NHUOÄM Caùc phöông phaùp nhuoäm: Nhuoäm ngaâm: vaät lieäu ngaâm trong dung dòch hay coøn goïi laø nhuoäm taän trích. Nhuoäm ngaám eùp: ngaám eùp giaùn ñoaïn ( nhuoäm treân maùy Jiger) quay ñi quay laïi treân caùc truïc nhieàu laàn Ngaám eùp: phöông phaùp cuoän uû laïnh ( ôû nhieât ñoä bình thöôøng ) 4.1.1 Nhuoäm vaûi deät thoi Tieân ñeà cô baûn ñeå nhuoäm vaûi deät thoi ñaït chaát löôïng cao vaø coù ñoä beàn maøu toát laø caàn giaët saïch taát caû moïi loaïi taïp chaát daàu, môõ tröôùc khi nhuoäm baèng caùc chaát giaët thích hôïp. Tröôùc khi nhuoäm coøn caàn laøm ngaám vôùi chaát laøm ngaám toát, nhanh, tuyø theo laoi vaûi maø tieán haønh laøm ngaám ôû 40 – 600 C trong 15 – 30 phuùt. Vôùi yeâu caàu haøng ñaàu laø nhuoäm ñeàu maøu thì thích hôïp tröôùc heátlaø caùc thuoác nhuoäm axit maïnh. Coøn ñeå nhuoäm saâu maøu vaûi khoù nhuoäm caàn thuoác nhuoäm treân vôùi axit formic thay cho axit sunfuric. Cuõng duøng thuoác nhuoäc axit yeáu ñeå nhuoäm vì cho ñoä ñeàu maøu khaù vaø ñoä beàn maøu öôùt toát hôn. Thuoác nhuoäm axit nhuoäm trong moâi tröôøng axit ít duøng, neáu söû duïng phaûi coù chaát ñeàu maøu thích hôïp. Nhuoäm vaûi len thích hôïp söû duïng thuoác nhuoäm phöùc kim loaïi 1:1 vì cho maøu raát ñeàu vaø huoäm saâu maøu ngay caû vôùi vaûi daøy maät ñoä cao, coù theå nhuoäm caû ôû nhieät ñoä soâi laãn 800C vôùi chaát trôï thích hôïp. Thuoác nhuoäm phöùc kim loaïi 1:2 vì leõ ñoä ñeàu maøu trung bình neân chæ duøng ñeå nhuoäm vaûi khoâng deät töø sôïi xe quaù saên vaø maät ñoä khoâng quaù cao. Trong moïi tröôøng hôïp hoäm baèng thuoác nhuoäm treân ñeàu caàn duøng chaát ñeàu maøu chæ ñònh. Coøn nhuoäm caùc maøu ñaäm vaø ñen ngaøy nay khoâng theå duøng thuoác nhuoäm söû lyù sai vôùi crom thì neân duøng thuoác nhuoäm hoaït tính môùi chuyeân duøng cho len nhö Lanasol CE (Ciba). Sau khi keát thuùc nhuoäm chuù yù laøm nguoäi dung dòch töø töø bôûi vì caùc loaïi vaûi len tröôùc nhuoäm khoâng xöû lyù oån ñònh (crabbing) raát deã taïo neáp nhaên, gaáp. nhuoäm vaûi deät kim Tröôùc nhuoäm vaûi deät kim thöôøng giaët trong maùy nhuoäm guoàng vôùi chaát giaët coù hieäu quaû trong 20 – 30 phuùt, ôû 400C; ñoä kieàm nheï cuûa dung dòch taïo ra nhôø amoniac. Nhuoäm vaûi deät kim tröôùc heát söû duïng thuoác nhuoäm “axit yeáu” cho maøu ñeàu vaø ñoä beàn maøu öôùt cuõng toát. Nhoùm thuoác nhuoäm tieáp theo hay duøng cho vaûi len deät kim laø thuoác nhuoäm phöùc kim loaïi 1:2 cuøng vôùi chaát ñeàu maøu, trong dung dòch coù chöùa amoni sunfat hay axetat. 4.1.2 Nhuoäm vaûi deät kim Tröôùc nhuoäm vaûi deät kim thöôøng giaët trong maùy nhuoäm guoàng vôùi chaát giaët coù hieäu quaû trong 20 – 30 phuùt, ôû 400C; ñoä kieàm nheï cuûa dung dòch taïo ra nhôø amoniac. Nhuoäm vaûi deät kim tröôùc heát söû duïng thuoác nhuoäm “axit yeáu” cho maøu ñeàu vaø ñoä beàn maøu öôùt cuõng toát. Nhoùm thuoác nhuoäm tieáp theo hay duøng cho vaûi len deät kim laø thuoác nhuoäm Trang 42 Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Thaønh phoá Hoà Chí Minh Vaät lieäu deät may phöùc kim loaïi 1:2 cuøng vôùi chaát ñeàu maøu, trong dung dòch coù chöùa amoni sunfat hay axetat. 4.1.3 Nhuoäm polyamit Caùc loaïi thuoác nhuoäm : Caáu taïo hoaù hoïc cuûa poliamit raát gioáng len. Tuy nhieân poliamit coù soá löôïng caùc nhoùm hoaït hoaù ít hôn, nhaát laø nhoùm –NH2 coù khaû naêng gaéng vôùi R-SO3 cuûa thuoác nhuoäm anion. Hôn nöõa soá löôïng caùc nhoùm – NH2 cuoái maïch coù theå thay ñoåi töø loâ sôïi naøy sang loâ khaùc laøm thay ñoåi tính chaát nhuoäm maøu. xöû lyù hoaù hoïc hay xöû lyù nhieät nhö “nhieät ñònh hình” hoaëc “ laøm duùn” tieáp xuùc vôùi khoâng khí coù theå laøm thay ñoåi soá löôïng caùc nhoùm treân vaø nhö theá laøm aûnh höôûng ñeán aùi löïc cuûa xô sôïi ñoái vôùi thuoác nhuoäm. Ñeå nhuoäm poliamit söû duïng caùc loaïi thuoác nhuuoäm sau : ¾ thuoác nhuoäm phaân taùn ¾ thuoác nhuoäm axit ¾ thuoác nhuoäm phöùc kim loaïi. 4.1.4 Nhuoäm vaûi sôïi pha polyeste/ xenlulo Vaûi sôïi pha phoå bieán nhaát laø vaûi sôïi pha polyeste/ xenlulo. Tæ leä pha troän thoâng thöôøng laø 65 – 67% polyeste vaø 33 – 35% boâng, vixco hay lanh. Nhuoäm thaønh phaàn polyeste baèng thuoác nhuoäm phaân taùn, coøn thaønh phaàn xenlulo nhuoäm baèng thuoác nhuoäm tröïc tieáp hay haïot tính haëoc hoaøn nguyeân…. Tuyø theo yeâu caàu veà maøu saéc, ñoä beàn maøu vaø lónh vöïc söû duïng. Coù theå nhuoäm rieâng reõ töøng thaønh phaàn xô sôïi trong hai beå noái tieáp, coøn nhuoäm caû hai thaønh phaàn trong moät beå nhuoäm thì tieát kieäm thôøi gain vaø naêng löôïng hôn. Xöû lyù tröôùc nhuoäm: tröôùc khi nhuoäm vaät lieäu deät caàn ñöôïc laøm saïch taát caû taïp chaát, nhaát laø caùc taïp chaát töø caùc coâng ñoaïn tröôùc baèng vieäc naáu – giaët trong moäi tröôøng kieàm vôùi caùc chaát giaët thoâng thöôøng. Xöû lyù khoaûng 30 phuùt ôû 60 – 800C. sau ñoù giaët saïch vaø “axit hoaù” neáu caàn. Nhuôïm maøu nhaït vaø maøu töôi saùng thì neân taåy traéng thaønh phaàn xelulo, hay naáu taåy keát hôïp trong moät coâng ñoaïn. Laøm boùng sau taåy traéng laøm taêngñoä mao daãn hay khaû naêng haáp thuï, ñoä boùng vaø ñoä oån ñònh kích thöôùc cuûa vaûi pha polyeste/ boâng vaø taêng hieäu saáut leân maøu cuûa thuoác nhuoäm haïot tính vaø hoaøn nguyeân. Ñeå taêng khaû naêng cuûa thaønh phaàn xenlulo khaùc nhö vixco trong vaûi sôïi pha thöôøng tieán haønh ngaám kieàm hay xöû lyù baèng kieàm sau coâng ñoaïn naáu – giaët saïch chöù khoâng laøm boùng. Ñònh hình tröôùc ôû 180 – 2000C, trong 30 – 60 giaây thoâng thöôøng laøm ñoái vôùi haøng nhuoäm ôû caùc maùy nhuoäm cao aùpn ...