Hải dương học đại dương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 2

Tài liệu tham khảo bài giảng Hải dương học đại dương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 2 Sóng trong đại dương
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hải dương học đại dương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 2h ëng cña biÕn ®éng kh«ng gian − thêi gian cña c¸c ®íi lùc phôc håi kh¸c trong ®¹i d ¬ng, v v× vËy, trong h¶i d ¬ng häc ng êi ta th êng bá qua kh«ng xem xÐt chóng.front vÜ m« tíi sù h×nh th nh v dao ®éng cña thêi tiÕt vkhÝ hËu Tr¸i §Êt, song ®ång thêi chÝnh sù biÕn ®éng ®ã cã C¸c sãng träng lùc xuÊt hiÖn nhê t¸c ®éng phôc håi cñathÓ dïng l m c¸i chØ thÞ vÒ sù biÕn ®æi khÝ hËu to n cÇu. träng lùc lªn nh÷ng phÇn tö n íc bÞ di dêi khái c¸c mùc c©nCuèi cïng, c¸c ®íi front l nh÷ng vïng s¶n l îng sinh häc b»ng. C¸c mùc c©n b»ng cã thÓ l mÆt tù do hoÆc mét mÆtcao, cùc kú quan träng vÒ ph ¬ng diÖn nghÒ c¸ v cã thÓ l bÊt kú ë bªn trong chÊt láng ph©n tÇng. Lo¹i sãng n y trongnh÷ng ranh giíi tù nhiªn gi÷a c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c nhau. ®¹i d ¬ng sÏ l ®èi t îng nghiªn cøu chÝnh cña chóng ta. Ngo i träng lùc, t¹i mÆt tiÕp xóc bÊt kú cña hai chÊt láng víi mËt ®é kh¸c nhau, ch¼ng h¹n n íc v kh«ng khÝ, Ch ¬ng 2 - Sãng trong ®¹i d ¬ng lùc phôc håi cßn cã thÓ l lùc c¨ng bÒ mÆt sinh ra c¸c sãng mao dÉn ng¾n tÇn sè cao. Nh÷ng sãng n y kh«ng cã vai trß ®¸ng kÓ trong ®¹i d ¬ng, ngo¹i trõ v o thêi ®iÓm b¾t ®Çu2.1. Ph©n lo¹i sãng v nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña sãng ph¸t triÓn sãng giã träng lùc m sau n y chóng ta sÏ nãi tíi. Nh ®· biÕt, sãng l chuyÓn ®éng dao ®éng cña c¸c Liªn quan víi sù xoay cña Tr¸i §Êt l sù hiÖn diÖn cñaphÇn tö n íc. Sãng xuÊt hiÖn d íi t¸c ®éng cña nh÷ng lùc lùc Coriolis, t¸c ®éng vu«ng gãc víi vect¬ vËn tèc. Sù tån t¹ikh¸c nhau. V× vËy, ® ¬ng nhiªn ng êi ta ph©n lo¹i sãng cña nã dÉn tíi c¸c sãng qu¸n tÝnh.trong ®¹i d ¬ng tr íc hÕt theo c¸c lùc g©y nªn sãng. Cuèi cïng, nh÷ng biÕn thiªn cña ®é xo¸y thÕ vÞ c©n Sù tån t¹i cña c¸c sãng ©m ®· ® îc xÐt ë phÇn 1 s¸ch b»ng liªn quan tíi biÕn ®æi ®é s©u hoÆc vÜ ®é ®Þa lý sÏ sinhgi¸o khoa n y liªn quan tíi tÝnh nÐn ® îc cña n íc. §é dÉn ra c¸c dao ®éng vÜ m« chËm, ® îc gäi l c¸c dao ®éng h nh®iÖn cña n íc v sù hiÖn diÖn cña tõ tr êng dÉn tíi kh¶ tinh, hay c¸c sãng Rossby.n¨ng xuÊt hiÖn c¸c sãng Alwen. Tuy nhiªn, do tõ tr êngTr¸i §Êt rÊt yÕu, nªn c¸c lùc phôc håi ®iÖn tõ tr êng liªn N¨m lo¹i sãng ®¹i d ¬ng c¬ b¶n n y (©m, mao dÉn,quan víi nã qu¸ nhá so víi c¸c lùc phôc håi ®Çn håi v c¸c träng lùc, qu¸n tÝnh v h nh tinh) th êng quan s¸t thÊy 129 130 http://www.ebook.edu.vn®ång thêi, bëi v× n¨m lùc phôc håi chÝnh t¸c ®éng ®ång thêi, nh÷ng tham sè quyÕt ®Þnh kh¸c. ThÝ dô, theo vÞ trÝ t ¬ngl nguyªn nh©n cña nh÷ng kiÓu dao ®éng hçn hîp phøc t¹p ®èi so víi mÆt n íc biÓn c¸c sãng cã thÓ l sãng mÆt v sãng d íi s©u, hay sãng néi − xuÊt hiÖn trong chÊt láng ph©nh¬n. PhÇn ®ãng gãp t ¬ng ®èi cña mçi lùc phôc håi trongtr êng hîp cô thÓ n o ®ã tïy thuéc v o c¸c tÝnh chÊt cña tÇng. C¸c sãng néi thÓ hiÖn râ nhÊt t¹i biªn ph©n c¸ch c¸cm«i tr êng, h×nh häc cña thñy vùc, c¸c ®Æc tr ng cña b¶n lo¹i n íc cã mËt ®é kh¸c nhau. Tïy thuéc v o t ¬ng quanth©n c¸c sãng. gi÷a b íc sãng v ®é s©u biÓn, c¸c sãng ® îc ph©n chia th nh sãng ng¾n cã b íc sãng kh«ng ®¸ng kÓ so víi ®é s©u Chóng ta sÏ xÐt chi tiÕt h¬n vÒ c¸c sãng träng lùc. Theo v sãng d i víi b íc sãng lín h¬n ®é s©u rÊt nhiÒu. ë biÓnnguån gèc cã thÓ chia chóng th nh bèn lo¹i chÝnh. kh¬i, chóng ta th êng gÆp sãng ng¾n, cßn c¸c sãng d i thùc Sãng giã xuÊt hiÖn do t¸c ®éng cña giã víi chu kú0,1−30 s. tÕ kh«ng nhËn thÊy. Trong khi ë gÇn bê, nh÷ng vïng n íc n«ng, sãng d i th êng l ¸p ®¶o. Theo ...