Hệ điều hành DOScapital 6.0 Phần hai: kết nối vào hệ thống

Hệ điều hành DOScapital 6.0 Phần hai: kết nối vào hệ thống "Anh mang bao nhiêu tiền trong người?”. Một nhân viên hải quan Albania tại sân bay Tirana, quát hỏi tôi bằng giọng của một cảnh sát, khi tôi đang trên đường ra máy bay rời nước này. Vừa nghe thấy như vậy tôi có cảm giác rợn người – nhiều khả năng tôi sẽ bị tịch thu mất hết tiền. “Tôi có 3.500 đô-la”, tôi đáp, đập nhẹ tay vào ví đeo trước bụng. “3.500 đô-la?”, cô ngày thốt lên, mắt sáng rực. “Anh này có 3.500 đô-la”,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hệ điều hành DOScapital 6.0 Phần hai: kết nối vào hệ thống Hệ điều hành DOScapital 6.0Phần hai: kết nối vào hệ thốngAnh mang bao nhiêu tiền trongngười?”. Một nhân viên hải quanAlbania tại sân bay Tirana, quát hỏitôi bằng giọng của một cảnh sát, khitôi đang trên đường ra máy bay rờinước này. Vừa nghe thấy như vậy tôicó cảm giác rợn người – nhiều khả năng tôi sẽ bịtịch thu mất hết tiền.“Tôi có 3.500 đô-la”, tôi đáp, đập nhẹ tay vào víđeo trước bụng.“3.500 đô-la?”, cô ngày thốt lên, mắt sáng rực.“Anh này có 3.500 đô-la”, cô nói với một namđồng nghiệp đứng bên cạnh đang theo dõi máy X-quang chiếu hành lý.“Anh từ đâu đến?” anh này hỏi, dường như tínhtoán xem tôi có dễ bị bắt nạt không và xác định rõtôi không phải là một nhà ngoại giao. Tôi nói vớianh ta tôi là một ký giả của báo The New YorkTimes. “New York Times?” nam nhân viên nàylặp lại, rồi vẫy tay, “để cho anh ta đi”.Ai có thể ngờ rằng tờ The New York Times lại cóảnh hưởng như vậy ở Tirana! Tôi chạy vội tớimáy bay. Tôi có lý do để lo lắng. Tôi đã trải quanhững chuyện tương tự như thế này ở Iran – ởmột quốc gia trong đó pháp quyền không hẳn làkim chỉ nam. Chỉ có điều ở đó mọi việc đã khôngkết thúc tốt đẹp như ở đây. Vụ đó bắt đầu cũngtương tự, tại sân bay quốc tế Teheran, khi tôi điqua hàng rào kiểm soát của hải quan lúc bốn giờsáng. Một nhân viên hải quan ra lệnh cho tôi mởva-li và trình tờ khai hải quan. Trên đó có mộtdòng hỏi số tiền mang theo người là bao nhiêu vàtôi đã khai chính xác là 3.300 đô-la. Do thẻ tíndụng chưa được chấp nhận ở Iran, nên tôi phảimang theo nhiều tiền mặt. Nhân viên hải quanIran gầy gò có ria mép này kiểm tra tờ khai và nóivới tôi với vẻ mặt rất tham lam, “Thưa ông, ôngchỉ được phép mang 500 đô-la theo người khi xuấtcảnh thôi”.“Ôi, làm sao bây giờ”, tôi nói.Nhân viên này vươn người tới và nói thầm vào taitôi, “Trả cho tôi 300 đô-la, tôi sẽ giúp”. Có mộthàng người xếp hàng sau lưng tôi đang quan sát –chắc chắn là họ biết rõ những gì đang xảy ra. Tôimở ví, rút ra ba tờ 100 đô-la và vo tròn chúng lạitrong tay.“Hãy cẩn thận”, nhân viên hải quan này nói thầm– cứ làm như là những người xếp hàng đằng sautôi sẽ đi trình báo vậy. Rồi hai chúng tôi làm ra vẻlục lọi trong va-li, và trong chớp mắt, anh nàycướp món 300 đô-la khỏi tay tôi. Mọi việc nhanhnhư chớp – chắc phải tua thật chậm thì mới có thểnhìn thấy được. Rồi nhân viên nọ đưa cho tôi mộtmẫu khai mới, nói tôi khai lại, viết vào đó là tôimang có 500 đô-la theo người. Nhưng thế chưaphải đã xong. Khi lên gần tới cửa ra máy bay, lạimột cuộc khám người nữa. Bước vào một buồngnhỏ, một nhân viên khác nói tôi mở ví ra để khám.Tôi hoảng quá, “Làm thế nào giải thích khoản3.000 đô-la bây giờ? Hay là gào lên, “Này, tôi đãđút lót cho đồng nghiệp của anh ở dưới kia rồi, giờthì biến đi!” May quá, tay này nhìn vào khoản tiềncủa tôi, nói gì đó bằng tiếng Farsi và cho tôi qua.Du khách dày dạn kinh nghiệm trên thế giới sẽhiểu những điều tôi trải qua ở Albania và Iran chỉlà chuyện thường ngày. Ai cũng gặp phải nhữngphiên bản của hiện tượng có thể gọi là “Nạn vòitiền”. Hiện tượng này vượt trên những hình thứcđút lót và tham nhũng mà người ta có lẽ thườnggặp ở các nước đang phát triển, và ở mức độ thấphơn, cả các nước phát triển. “Nạn vòi tiền” xảy rakhi tất cả những chức năng của nhà nước – từ hệthống thuế tới hải quan và luật tư hữu hóa – trởnên tham nhũng tràn lan; và những giao dịch hợppháp không còn là tiêu chuẩn, mà chỉ là ngoại lệ.Một bình thường mà ai cũng phải chịu đựng đó làcác viên chức ở mọi cấp dùng quyền lực của họ đểvòi tiền của dân chúng, các nhà đầu tư và của bảnthân nhà nước. Ngược lại, dân chúng và các nhàđầu tư sẽ tin rằng để đạt được một phê chuẩn hayhưởng một dịch vụ nào đó, họ phải đút lót cho hếtthảy các cửa liên quan.Có nước đã phải chịu đựng “nạn vòi tiền” nghiêmtrọng – nơi nhà nước được dựng lên từ những vụtrộm cắp, như Nigeria chẳng hạn – cho tới loại có“nạn vòi tiền” mới nảy nở, nơi tham nhũng trànlan và ai ai cũng phải chịu, mặc dù cũng có nhữngyếu tố về luật pháp và dân chủ tồn tại song song,như Ấn Độ chẳng hạn. Sự khác biệt giữa hai hìnhthái vòi tiền loại nghiêm trọng và loại chớm nởđược minh họa một cách tốt nhất bằng câu chuyệncười được kể ở Ngân hàng Thế giới, về hai ông Bộtrưởng Bộ Xây dựng hạ tầng cơ sở, người Á châuvà Phi châu, sang thăm đất nước của nhau. Đầutiên Bộ trưởng người châu Phi sang thăm đấtnước của Bộ trưởng Á châu và được ông này mờivề nhà ăn tối. Bộ trưởng Á châu sống ở một biệtthự tuyệt đẹp như một cung điện. Ông Phi châuhỏi ông Á châu, “Làm sao ông mua nổi dinh thựnày với mức lương của ông?” Ông Á châu mờikhách đi đến một khung cửa sổ, chỉ cho kháchthấy một chiếc cầu đằng xa và nói: “Ông thấy câycầu đó không?” “Có, tôi thấy rồi”, ông Phi châuđáp lại. Và Bộ trưởng người Á châu chỉ vào ngựcmình, nói thầm thì: “10 phần trăm”, ý nói 10 phầntrăm chi phí cho cây cầu đã vào túi ông ta. Mộtnăm sau đến lư ...