Hiện trạng môi trường phóng xạ khu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang

Nghiên cứu trình bày hiện trạng kiểu phóng xạ tự nhiên môi trường trong nhà và môi trường làm việc của người dân khu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang thông qua nồng độ khí radon (222Rn và 220Rn) trong không khí. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiện trạng môi trường phóng xạ khu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà GiangTạp chí Khoa học ĐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139Hiện trạng môi trường phóng xạkhu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà GiangĐặng Thị Phương Thảo1, Nguyễn Thùy Dương1,*,Nguyễn Thị Ánh Nguyệt1, Nguyễn Văn Hướng1, Arndt Schimmelmann21Khoa Địa chất, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội,334 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam2Trường Đại học Indiana, Hoa KỳNhận ngày 09 tháng 8 năm 2016Chỉnh sửa ngày 31 tháng 8 năm 2016; chấp nhận đăng ngày 28 tháng 10 năm 2016Tóm tắt: Nghiên cứu trình bày hiện trạng kiểu phóng xạ tự nhiên môi trường trong nhà và môitrường làm việc của người dân khu vực huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang thông qua nồng độ khíradon (222Rn và 220Rn) trong không khí. Người dân địa phương có tập quán canh tác ngay tại cácthung lũng, hố sụt karst và sống trong các căn nhà trình tường, một kiểu nhà kín, ẩm thấp, ít lưuthông không khí. Kết quả khảo sát cho thấy không khí ở các hố sụt và lòng chảo karst có nồng độ222Rn dao động từ 30 - 98 Bq m-3 và nồng độ 220Rn dao động 37 - 406 Bq m-3, tương ứng với tổngliều chiếu 0,6 - 4 mSv năm-1, cao hơn 1 - 4 lần giới hạn liều chiếu theo khuyến cáo của IAEA (1996).Môi trường không khí trong nhà trình tường truyền thống có nồng độ 222Rn là 0 - 101 Bq m-3 và 220Rnlà 86 - 535 Bq m-3, tương ứng với tổng liều chiếu 9,6 - 45,4 mSv năm-1, cao gấp 9 - 45 lần giới hạnliều do IAEA khuyến cáo. Đối sánh nồng độ khí radon trong nhà trình tường với các nhà xây bằngvật liệu hiện đại (gạch nung, sắt thép, bê tông, tường vôi xi măng) cho thấy nồng độ 222Rn (0 - 115Bq m-3) và 220Rn (0 - 37 Bq m-3) trong các ngôi nhà xây bằng vật liệu hiện đại thuộc ngưỡng antoàn so với quy chuẩn phóng xạ trong nhà 200 Bq m-3 (QCVN 7889:2008) và 150 Bq m-3 (EPA,2003) đối với 222Rn; nồng độ này tương ứng với tổng liều chiếu 0 - 6,2 mSv năm-1, cao có thể tới 6lần giới hạn liều chiếu (IAEA). Nhìn chung, nồng độ và tổng liều chiếu trong do khí radon (222Rnvà 220Rn) với môi trường nhà ở khu vực huyện Đồng Văn tương đối cao, đặc biệt trong các nhàtrình tường truyền thống.Từ khóa: Đồng Văn, phóng xạ, radon, thoron, liều chiếu.1. Mở đầu *radon có mặt ở khắp mọi nơi trong môi trườngsống (không khí, nước và đất…), gồm chủ yếuba đồng vị phóng xạ 222Rn (chu kỳ bán rã 3,83ngày), 220Rn (chu kỳ bán rã 55,6 giây) và 219Rn(chu kỳ bán rã 3,96 giây). Radon tác động trựctiếp đến sức khỏe con người qua đường hô hấp,phụ thuộc vào chu kỳ bán rã: 222Rn có thể dễdàng đi vào cơ thể con người và quay ngược lạimôi trường không khí qua đường hô hấp; 220Rnrất khó có thể quay ngược trở lại môi trườngTheo thống kê của Hiệp hội hạt nhân thếgiới năm 2016 [1], 42% năng lượng bức xạ tựnhiên xuất hiện trên bề mặt Trái đất tác độngtrực tiếp đến con người có nguồn gốc từ khíradon và các sản phẩm phân rã của nó. Khí_______*Tác giả liên hệ. ĐT.: 84-912109555Email: duongnt_minerals@vnu.edu.vn131132Ð.T.P. Thảo và nnk. / Tạp chí Khoa học ÐHQGHN: Các Khoa học Trái đất và Môi trường, Tập 32, Số 2S (2016) 131-139không khí nếu bị hít vào cơ thể; 219Rn khó cóthể tiếp cận được đến con người. Khi vào đếnhệ hô hấp, khí radon và các sản phẩm phân rãcon ở dạng rắn (như poloni (Po), chì (Pb) vàbismuth (Bi) có xu hướng cư trú ở phế quản,phổi và phát ra các hạt alpha mang năng lượnglớn có thể gây tổn hại đến ADN, phá hủy tế bào[1]. Khi nghiên cứu về ảnh hưởng của khí radontrong môi trường không khí, đồng vị 219Rnthường được bỏ qua vì thời gian tồn tại quángắn, ít có cơ hội tác động đến con người, trongkhi đồng vị 222Rn và 220Rn được xem là nguyênnhân chính gây ra các bức xạ phóng xạ tựnhiên. Trên thế giới và ở Việt Nam, nghiên cứuvà đánh giá bức xạ phóng xạ trong môi trườnglàm việc và nhà ở đã và đang được chú ý thựchiện nhằm bảo vệ con người trước những tácđộng phóng xạ không cảm nhận được [2-7].Đồng Văn là một trong bốn huyện thuộc địabàn Cao nguyên đá Đồng Văn, nằm ở vùng caophía bắc tỉnh Hà Giang. Nơi đây là địa điểm cưtrú của nhiều dân tộc thiểu số với sự đa dạng vềphong tục, tập quán như trồng ngô trong hốc đátai mèo, canh tác dưới thung lũng và làm nhàtrình tường [8]. Gần đây, Đồng Văn là địa điểmdu lịch hấp dẫn với cảnh quan địa hình karst kỳvĩ cùng hệ thống các hang động đá vôi. Tuynhiên địa hình karst hiểm trở, chia cắt mạnh,với nhiều hệ thống đứt gãy và sự xuất hiện củacác thung lũng, hố sụt giữa núi thích hợp chocác loại khí dưới sâu, trong đó có khí radon, dichuyển lên bề mặt Trái đất. Đặc biệt, các hangđộng và hố sụt karst thường là những môitrường kín, ít có sự lưu thông không khí, cáckhí từ dưới sâu khi khuếch tán lên mặt đất cóthể được tập trung với nồng độ cao. Sự phổbiến của địa hình karst ở cao nguyên đá ĐồngVăn cộng với kinh tế nông nghiệp chủ đạo vớithói quen tập trung sinh sống và canh tác, trồngtrọt ở các thung lũng karst (Hình 1) khiến cưdân địa phương có khả năng ca ...