Hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính

Thực tiễn công tác xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC) những năm gần đây cho thấy, việc XPVPHC sai thẩm quyền hoặc VPHC không được người có thẩm quyền phát hiện và xử phạt là hiện tượng tương đối phổ biến ở nhiều địa phương và trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Xảy ra tình trạng này có nhiều nguyên nhân, một trong các nguyên nhân là do chế định pháp luật về thẩm quyền XPVPHC trong Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính năm 2002 đã được sửa đổi, bổ sung một số...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính Hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính Thực tiễn công tác xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC) nh ững năm gần đâycho thấy, việc XPVPHC sai thẩm quyền hoặc VPHC không đ ược người có thẩmquyền phát hiện và xử phạt là hiện tượng tương đối phổ biến ở nhiều địa ph ươngvà trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Xảy ra tình trạng này có nhiều nguyênnhân, một trong các nguyên nhân là do chế định pháp luật về thẩm quyềnXPVPHC trong Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính năm 2002 đã được sửa đổi,bổ sung một số điều năm 2007, 2008 (Pháp lệnh) c òn nhiều hạn chế,…([1]). Để gópý cho Dự thảo Luật XLVPHC[2], bài viết đề cập đến thẩm quyền XPVPHC theoquy định của Pháp lệnh ở hai phương diện sau:1. Những người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính Pháp lệnh đã sử dụng phương pháp liệt kê để quy định những người có thẩmquyền XPVPHC từ Điều 28 đến Điều 40d. Theo đó, phần lớn người có thẩmquyền XPVPHC là những người giữ chức danh lãnh đạo, quản lý trong cơ quannhà nước, như: Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) các cấp, Trưởng Công an cấpxã, Trưởng Công an cấp huyện, Giám đốc Công an cấp tỉnh, Trưởng Đồn biênphòng, Chi cục trưởng Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục thuế, Chánh Thanh trachuyên ngành cấp sở, Chánh án Toà án nhân dân các cấp… Một số người khônggiữ chức danh lãnh đạo, quản lý trong cơ quan nhà nước cũng có thẩm quyềnXPVPHC trong khi thi hành công vụ như: Chiến sĩ Công an nhân dân, Chiến sĩ Bộđội biên phòng, Nhân viên H ải quan, Nhân viên thuế, Thanh tra viên chuyênngành, Thẩm phán chủ tọa phiên toà… Bên cạnh đó, Điều 41 của Pháp lệnh cònquy định những người là cấp trưởng trong một số cơ quan nhà nước có thể uỷquyền bằng văn bản cho cấp phó thực hiện thẩm quyền XPVPHC. Từ những quyđịnh này, chúng ta có thể đưa ra một số nhận xét sau đây: Thứ nhất, việc Pháp lệnh liệt kê một cách cố định những người có thẩm quyềnXPVPHC đã làm giảm tính ổn định của chế định pháp luật về thẩm quyềnXPVPHC. Thực tiễn xây dựng và hoàn thiện chế định này trong những năm quacho thấy, chế định này đã nhiều lần được sửa đổi, bổ sung ph ù hợp với những thayđổi về tổ chức, hoạt động của các cơ quan nhà nước và tình hình gia tăng cácVPHC. Gần đây, Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh XLVPHCnăm 2008 đã bổ sung khá nhiều người có thẩm quyền XPVPHC, như: Chánh ánToà án nhân dân các cấp; Trưởng cơ quan Thi hành án dân s ự cấp huyện, cấp tỉnh;Người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao; Cục trưởng Cục quản lý lao độngngoài nước; Chủ tịch Hội đồng cạnh tranh; Thủ trưởng cơ quan quản lý cạnhtranh; Chánh Thanh tra chứng khoán; Chủ tịch Ủy ban chứng khoán nhà nước;v.v.. Mặc dù vậy, pháp luật hiện hành vẫn không liệt kê đủ người cần có thẩmquyền XPVPHC, ví dụ như: người chỉ huy tàu bay, tàu biển, tàu hoả không cóthẩm quyền xử phạt đối với những VPHC được thực hiện trên tàu bay, tàu biển,tàu hoả khi các tàu này đã rời sân bay, bến cảng, ga; Hiệu tr ưởng trường phổ thôngkhông có thẩm quyền XPVPHC đối với các h ành vi: bán rượu, bia, các chất kíchthích khác có nồng độ cồn từ 14 độ trở lên tại các trường phổ thông hay hành viuống rượu, bia trong các trường phổ thông([3]); “Cảng vụ viên, Trưởng đại diệnCảng vụ, Đội trưởng thanh tra giao thông là người trực tiếp thực hiện công tácthanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm nhưng lại không có thẩm quyền xử phạt”([4]).Ngoài ra, việc thay đổi chức danh, tên cơ quan của người có thẩm quyền XPVPHCcũng là nguyên nhân làm giảm tính ổn định của chế định này. Để khắc phục những hạn chế nêu trên, Luật XLVPHC ngoài việc liệt kê nhữngngười có thẩm quyền XPVPHC như hiện nay trong Pháp lệnh, cần phải có quyđịnh: “Những người khác có thẩm quyền XPVPHC theo quy định của Chính phủ”và quy định về vấn đề kế thừa thẩm quyền XPVPHC. Thứ hai, việc Pháp lệnh quy định một số người không giữ chức danh lãnh đạo,quản lý trong cơ quan nhà nước chỉ có thẩm quyền XPVPHC trong khi thi hànhcông vụ là không cần thiết. Bởi lẽ, các hoạt động XPVPHC đều là hoạt động côngvụ. Do đó, khi tiến hành các hoạt động này, những người có thẩm quyền XPVPHCđều phải có những dấu hiệu để cá nhân, tổ chức bị xử phạt nhận biết được họ làngười đang thi hành công vụ (như: mang thẻ chức danh, trang phục, phù hiệu v.v..theo quy định của pháp luật). Nói cách khác, tính chất công vụ của các hoạt độngXPVPHC cần phải được thể hiện thông qua các yêu cầu pháp lý về thủ tụcXPVPHC, chứ không phải là điều kiện để hạn chế thẩm quyền XPVPHC củanhững người không giữ chức danh lãnh đạo, quản lý trong cơ quan nhà nước. Thứ ba, Pháp lệnh quy định những người là cấp trưởng trong một số cơ quannhà nước có thể uỷ quyền bằng văn bản cho cấp phó thực hiện thẩm quyềnXPVPHC là không hợp lý, bởi lẽ: Một là, những người là cấp trưởng nêu trên đều không có thẩm quyền ban hànhvăn bản quy phạm pháp luật. Do đó, họ chỉ có thể uỷ quyền XPVPHC bằng vănbản áp dụng pháp luật cho cấp phó đối với từng vụ VPHC cụ thể. Vì vậy, nếu đãcó thời gian để ra văn bản uỷ quyền thì đương nhiên họ cũng có thời gian để raquyết định XPVPHC (trong thực tế, họ chủ yếu ra quyết định XPVPHC theo đềnghị của cấp dưới, nên họ không mất nhiều thời gian cho công việc này). Như vậy,uỷ quyền XPVPHC có nguy cơ làm kéo dài thời gian ra quyết định XPVPHC. Hai là, do chưa được kiện toàn về tổ chức, nên một số cơ quan nhà nước khôngcó cấp trưởng. Vì vậy, những người là cấp phó trong các cơ quan này đều khôngcó thẩm quyền XPVPHC mặc dù họ có thể phải thực hiện những công việc quảnlý như cấp trưởng. Ba là, bởi phụ thuộc vào ý chí của cấp trưởng trong việc uỷ quyền XPVPHC,nên một số người là cấp phó trong cơ quan nhà nước có thể không có thẩm quyềnXPVPHC hoặc có thẩm quyền xử phạt không tương xứng với nhiệm vụ quản lýmà họ được giao. Điều đó gây nhiều khó khăn trong việc thực hiện nhiệm vụ quảnlý và ra quyết định XPVPHC của những người này. Bốn là, do việc uỷ quyền XPVPHC là công việc n ...