Khám các dây thần kinh sọ não (Kỳ 3)

Dây thần kinh tam thoa (dây V): + Thao tác khám:- Khám chức năng cảm giác: bệnh nhân nhắm mắt, thầy thuốc dùng nhiệt, kim đầu tù hoặc tăm bông kích thích đều tay lên hai bên mặt bệnh nhân ở các mức khác nhau (trán, má và hàm dưới). Sau đó ấnV1các điểm xuất chiếu của 3 nhánh dây V (trên hốc mắt, dưới gò má và ở hàm dưới) và hỏi bệnh nhân có cảm giác đau chói không.C3C4C24V2C2V1- Khám chức năng vận động: yêu cầu bệnh nhân cắn chặt hai hàm răng, thầy thuốc nắn cơ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khám các dây thần kinh sọ não (Kỳ 3) Khám các dây thần kinh sọ não (Kỳ 3) 2.4. Dây thần kinh tam thoa (dây V): + Thao tác khám: - Khám chức năng cảm giác: bệnh nhân nhắm mắt, thầy thuốc dùngnhiệt, kim đầu tù hoặc tăm bông kích thích đều tay lên hai bên mặt bệnh nhân ởcác mức khác nhau (trán, má và hàm dưới). Sau đó ấn V1 các điểm xuất chiếu của 3 nhánh dây V (trên hốc mắt, dưới gò má và ở hàmdưới) và hỏi bệnh nhân có cảm giác đau chói không. C3 C4 C24 V2 C2 V1 - Khám chức năng vận động: yêu cầu bệnh nhân cắn chặt hai hàm răng,thầy thuốc nắn cơ cắn hai bên xem mật độ có chắc không, có cân đối không. Yêucầu bệnh nhân há miệng xem cằm có lệch về bên nào không. hoặc yêu cầu bệnhnhân vận động hàm dưới về hai bên chống lại sức cản do tay thầy thuốc ấn ngượclại. - Khám phản xạ giác mạc (ví dụ khám phản xạ giác mạc mắt bên phải cuảbệnh nhân): VVV V3 thầy thuốc giơ tay trái của mình làm đích, yêu cầu bệnh nhân ngước nhìntheo lên trên và sang bên phải của mình, tay phải thầy thuốc cầm tăm bông (đãđược vê nhọn đầu) kích thích bằng cách đưa tăm bông từ bên trái bệnh nhân vào(không để bệnh nhân nhìn thấy), chấm đầu bông nhọn vào rìa giác mạc (phần lòngđen của nhãn cầu). Phản xạ đáp ứng bằng cử động nhắm mắt. + Đánh giá kết quả: - Bình thường trương lực cơ nhai, cơ cắn khoẻ đều hai bên, vận động hàmdưới cân đối. - Triệu chứng tổn thương dây V: . Tổn thương từng nhánh thường do lạnh, chấn thương, thường chỉ gây đaumức độ vừa phải, hay gặp nhất là đau nhánh 1, kèm theo cảm giác nhìn chói mắt.Đau bỏng buốt (causalgia) do tổn thương các nhánh dây V (đau thành cơn kịchphát, tính chất bỏng rát như giằng xé, như cưa cắt, chảy nước mắt, nước bọt, nướcmũi, mắt đỏ, đau xuất hiện tự phát hoặc do những kích thích nhẹ). Nếu tổn thươngnhánh 1 còn có thể gây viêm giác mạc do liệt thần kinh (keratitis neuroparalytica).Nguyên nhân thường là nguyên phát, Zona, viêm màng nhện nền sọ sau, các quátrình bệnh lý gây chèn ép dây thần kinh, các bệnh răng miệng, đái tháo đường. . Tổn thương nhánh 3 dây V gây liệt cơ nhai, co cứng cơ nhai (chứngkhít hàm, trismus). . Tổn thương nhân không hoàn toàn gây rối loạn cảm giác kiểu khoanhhành. Tổn thương phần trên nhân gây rối loạn cảm giác ở khoanh hành trong cùngquanh miệng, tổn thương giữa nhân gây rối loạn cảm giác ở khoanh tiếp theo; tổnthương phần dưới nhân gây rối loạn cảm giác ở khoanh ngoài cùng. . Tổn thương hạch Gasser gây đau cả 3 nhánh dây V: giảm hoặc mất cảmgiác giác mạc, viêm giác mạc do liệt thần kinh có thể gây loét giác mạc. Nguyênnhân thường do Zona, giang mai. 2.5. Dây TK mặt (dây VII): + Thao tác khám dây VII: Nhánh đá nông lớn - Khám chức năng vận động: quan sát tĩnh xem các nếp nhăn trán,mép, góc cánh mũi và nhân trung có cân đối không, quan sát khi bệnh nhân cửđộng (nói, cười, chớp mắt...) xem vận động cơ mặt hai bên có cân đối không. Sauđó thầy thuốc yêu cầu bệnh nhân thực hiện các động tác vận động chủ động như;nhăn trán, nhíu mày, nhắm mắt, chun mũi, nhe răng, huýt sáo, thổi lửa và quan sátxem vận động của hai bên mặt có cân đối không. - Khám chức năng cảm giác (vị giác): bệnh nhân nhắm mắt, thầythuốc dùng các chất có vị ngọt, mặn, đắng đặt lần lượt lên từng bên lưỡi cuả bệnhnhân và yêu cấu bệnh nhân viết ra giấy trả lời đó là vị gì. - Khám phản xạ: dây VII là nhánh ly tâm của các phản xạ đáp ứngbằng cử động nhắm mắt (phản xạ giác mạc, mũi-mi, thị- mi…) nên cần phải khámcả các phản xạ trên. - Kiểm tra chức năng thực vật bằng cách hỏi bệnh nhân xem tiếtnước bọt và nước mắt tăng hay giảm. + Triệu chứng tổn thương dây VII: - Liệt dây VII trung ương (đoạn trên nhân): biểu hiện lâm sàng là liệt 1/4dưới của mặt. Nguyên nhân do các quá trình bệnh lý gây tổn thương bán cầu đạinão (đột qụy não, u não, viêm não...). - Liệt dây VII ngoại vi là liệt nửa mặt (phải hoặc trái) trong đó đi điển hìnhlà có dấu hiệu Charles - Bell. Dấu hiệu Charles – Bell dương tính biểu hiện: khiyêu cầu nhắm mắt thì mắt bên bệnh của bệnh nhân nhắm không kín, đồng thờinhãn cầu vận động lên trên và ra ngoài. Nguyên nhân thường do các quá trìnhbệnh lý gây tổn thương dây VII ở đoạn từ cầu não ra tới ngoài (đột qụy cầu não, ugóc cầu tiểu não, viêm tai, lạnh…). ...