Khảo sát trihalomethanes trong nước cấp và nước hồ bơi ở thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu cho thấy nồng độTHMs trong nước cấp và nước hồ bơi tại các vị trí khảo sát không vươṭ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống (QCVN 01: 2009/BYT), tuy nhiên có một vài vị trí dư lượng chloroform khảo sát cao hơn tiêu chuẩn của cơ quan bảo vệ môi trường của Mỹ (EPA).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khảo sát trihalomethanes trong nước cấp và nước hồ bơi ở thành phố Hồ Chí MinhScience & Technology Development, Vol 19, No.T5-2016Khảo sát trihalomethanes trong nước cấpvà nước hồ bơi ở thành phố Hồ Chí MinhNguyễn Lý Sỹ PhúLê Hoàng Thủy TiênKim Châu LongTô Thị HiềnTrường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG-HCM(Bài nhận ngày 01 tháng 02 năm 2016, nhận đăng ngày 02 tháng 12 năm 2016)TÓM TẮTTrihalomethane (THMs) là sản phẩm phụnhau về nồng độ của các THMs trong mẫu nước .của quá trình khử trùng nước bằng chlorine,Cả 4 hợp chất THMs đều được phát hiện trongtrong đó 4 hợp chất được quan tâm nhiều nhấttất cả các mẫu nước cấp , và chỉ có 2 hợp chấtlà:chloroform,bromodichloromethane,chloroform và bromodichloromethane được phátdibromochloromethane và bromoform . Nhữnghiện trong mẫu nước hồ bơi. Nồng độ trung bìnhsản phẩm phụ này , dù ở nồ ng độ rấ t thấ p cũngcủa THMs trong mẫu nước cấp là 31,40 ± 29,23gây hại cho sức khỏe . Nhữ ng rủi ro sức khỏe từµg.L-1 ( 20 – 110 µg.L-1), trong nước hồ bơi làcác hợp chất này bao gồm ung thư , rố i loạn sinh109,78 ± 15,21 µg.L-1 ( 90 – 140 µg.L-1). Khu vựcsản, dị tật bẩm sinh và sẩy thai. Nghiên cứu đượccó nồng độ THMs trung bình cao nhất là quậnthực hiện nhằm xác định 4 hợp chất THMs trongTân Phú và thấp nhất là quận 1. Nghiên cứu chomẫu nước cấp tại 6 quận thuộc thành phố Hồ Chíthấ y nồ ng độ THMs trong nướ c cấ p và nước hồMinh và mẫu nước hồ bơi tại quận Tân Bình.bơi tại các vi ̣ trí khảo sát không vượt quy chuẩnTHMs trong mẫu nước được chiết bằng phươngkỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uốngpháp chiết lỏng – lỏng và được xác định bằng sắc(QCVN 01: 2009/BYT), tuy nhiên có một vài vị tríký khí đầu dò bắt giữ điện tử GC – ECD, vớidư lượng chloroform khảo sát cao hơn tiêu chuẩndung môi chiết là hỗn hợp n-hexane –của cơ quan bảo vệ môi trường của Mỹ (EPA).diisopropylether. Kết quả cho thấy có sự khácTừ khóa: trihalomethane, nước cấp, nước hồ bơi, Thành phố Hồ Chí Minh, GC-ECDMỞ ĐẦUCông nghệ khử trùng hiện nay tại nhiều nhàmáy cấp nước ở Việt Nam là sử dụng khíchlorine hay các hợp chất có chứa chlorine hoạttính như hypochlorite và chloramine… Ngoài raở những khu vực có quy mô nhỏ hơn hay các hồbơi công cộng, biện pháp khử trùng nước phổbiến nhất là sử dụng dung dịch tự pha chế: trộnbột calcium hypochlorite vào nước theo tỉ lệ nhấtđịnh, sử dụng dung dịch nước javel (sodiumhypochlorite) hoặc sử dụng chlorine dạng rắn chovào nước. Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa KỳTrang 236(EPA) và liên minh Châu Âu đã thiết lập mộtmức nồng độ tối đa cho 4 hợp chất THMs. Tronghướng dẫn về chất lượng nước uống của tổ chứcy tế thế giới (WHO) [1] và quy chuẩn kỹ thuậtquốc gia về chất lượng nước ăn uống của ViệtNam (QCVN 01:2009/BYT) [2] cũng đã thiết lậpgiá trị nồng độ tối đa cho mỗi hợp chất THMstrong nước ăn uống và sinh hoạt.THMs thuộc nhóm hợp chất hữu cơ dễ bayhơi (VOCs) còn được gọi là haloform, được phânloại là sản phẩm phụ của quá trình tẩy uế, khửTAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ T5- 2016trùng. Cấu tạo của các hợp chất này gồm 3 đến 4nguyên tử hydrogen của CH4 bị thay thế bởinguyên tử halogen. Công thức phân tử: CHX3,với X là một nguyên tử halogen (có thể là Cl, Br,F hay I) hoặc là sự kết hợp của các nguyên tửhalogen. Tuy nhiên mối quan tâm về THMs chủyếu tập trung đến các hợp chất chứa chlorine vàbromine, trong đó điển hình là 4 hợp chất:chloroform (CHCl3,CF), bromodichloromethane(CHCl2Br, BDCM), dibromochloromethane(CHClBr2, DBCM) và bromoform (CHBr3, BF)vì những hợp chất này được phát hiện nhiều nhấttrong nước được khử trùng bằng chlorine [3, 4].Việc sử dụng chlorine để khử trùng nguồnnước sử dụng đã được thực hiện từ khá lâu trênthế giới. Bên cạnh những lợi ích mang lại, cáchợp chất THMs phát sinh từ quá trình khử trùngcũng gây tác hại không hề nhỏ đến người sửdụng.Năm 1991, các nhà nghiên cứu thuộc Đạihọc Nhật Bản đã đưa ra phương pháp hấp phụTHMs trên than hoạt tính. Nguồn nước uống củahai vùng Rawalpindi và Islamabad được quantrắc và đánh giá rủi ro. Mẫu THMs được lấy tại20 địa điểm ở 2 thành phố sau đó được phân tíchbằng phương pháp chiết tách trên pha rắn (solidphase micro extraction) và sắc ký khí [5].Năm 2011, Zahida Karim và các cộng sự đãtiến hành nghiên cứu THMs trong nước máy ởthành phố Karachi, Pakistan. Kết quả cho thấytrong tất cả các vị trí khảo sát đều có sự hiện diệnhợp chất THMs [6].Năm 2012, một nghiên cứu về các hợp chấtTHMs có trong không khí và trong nước tại 2khu vực hồ bơi thuộc Barcelona, Catalonia, TâyBan Nha được tạo ra do quá trình khử trùng nướchồ bơi bằng chlorine và bromine được thực hiệnbởi Carolina Lourencetti và các cộng sự thuộckhoa hóa học môi trường và trung tâm nghiêncứu về dịch tễ học môi trường Tây Ban Nha. Kếtquả cho thấy có xự hiện diện của các hợp chấtTHMs ở nồng độ cao cả trong nước và trongkhông khí tại khu vực hồ bơi được khảo sát [2].Năm 2009, các tác giả Ngô Văn Tứ (TrườngĐại học Sư phạm, Đại học Huế), Nguyễn KhoaHiền (Công ty Xây dựng và Cấp nước ThừaThiên Huế) đã nghiên cứu sử dụng kỹ thuậtkhông gian hơi kết hợp GC-ECD (HS/GC/ECD)để xác định THMs trong nước máy tại ThừaThiên Huế [7].VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁPVị trí lấy mẫuMẫu nước cấp được lấy tại 6 quận trên địabàn thành phố Hồ Chí Minh gồm quận 1, 3, 5 ,10,11, Tân Phú và hồ bơi Cộng Hòa thuộc quận TânBình. Thời gian lấy mẫu từ ngày đầu tháng5/5/2014 đến 15/6/2014. Tổng cộng có 180 mẫunước cấp và 27 mẫu nước hồ bơi được lấy theo 2đơ ̣t. Đợt 1 tiế n hành lấ y mẫu đánh giá nồ ng đô ̣THMs trong nước cấ p từng quâ ̣n và nồ ng đô ̣THMs trong nước hồ bơi . Đợt 2 tiế n hành lấ ymẫu so sánh nồ ng đô ̣ THMs giữa các quâ ̣n. Trênmỗi quận tiến hành lấy mẫu khảo sát tại 6 vị trí, ởmỗi vị trí lấy 2 mẫu nước. Tại mỗi địa bàn lấymẫu, đều có lấy mẫu trắng (blank). Mẫu nước lấytrực tiếp từ vòi nước của hộ gia đình và chiết táchngay tại ...