Kinh nghiệm quốc tế về quản lý thuế đối với nền kinh tế ngầm và bài học rút ra cho Việt Nam

Mới đây Thủ tướng Chính phủ đã chính thức phê duyệt Đề án Thống kê khu vực kinh tế “chưa được quan sát” - hay còn được gọi là khu vực kinh tế ngầm. Khu vực kinh tế chưa được quan sát là bộ phận cấu thành nền kinh tế của tất cả các nước trên thế giới; quy mô và tính đa dạng phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế, môi trường pháp lý của mỗi quốc gia. Bài viết sẽ đề cập đến kinh nghiệm quản lý kinh tế ngầm ở một số quốc gia và từ đó rút ra bài học cho Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh nghiệm quốc tế về quản lý thuế đối với nền kinh tế ngầm và bài học rút ra cho Việt Nam Soá 09 (194) - 2019 TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ NGẦM VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO VIỆT NAM Ths. Lê Thị Mai Liên* - Ths. Đỗ Ngọc Sơn** - Ths. Hoàng Vân Ngọc*** Mới đây Thủ tướng Chính phủ đã chính thức phê duyệt Đề án Thống kê khu vực kinh tế “chưa được quan sát” - hay còn được gọi là khu vực kinh tế ngầm. Khu vực kinh tế chưa được quan sát là bộ phận cấu thành nền kinh tế của tất cả các nước trên thế giới; quy mô và tính đa dạng phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế, môi trường pháp lý của mỗi quốc gia. Phần lớn các hoạt động kinh tế này tạo ra việc làm và thu nhập, góp phần ổn định xã hội. Theo các chuyên gia, hiện nay khu vực kinh tế chưa được quan sát chiếm tỷ lệ khá lớn trong các thành phần kinh tế tại Việt Nam. Đặc biệt trong thời gian gần đây, các hoạt động kinh tế ngầm luôn luôn thay đổi và thích nghi cùng với sự phát triển của số hóa, toàn cầu hóa và xuất hiện các mô hình kinh doanh mới đã tạo sự thay đổi nhanh chóng trong kinh tế - xã hội. Điều này đòi hỏi các cơ quan quản lý, đặc biệt là cơ quan thuế cần tăng cường và nâng cao chất lượng quản lý thuế, thích nghi với sự thay đổi của các hoạt động kinh tế ngầm. Như vậy, từ phương thức đến xu thế quản lý thuế của mỗi quốc gia cũng cần có sự thay đổi sao cho phụ hợp với loại hình kinh tế này. Bài viết sẽ đề cập đến kinh nghiệm quản lý kinh tế ngầm ở một số quốc gia và từ đó rút ra bài học cho Việt Nam. • Từ khóa: kinh tế ngầm, kinh tế phi chính thức, quản lý thuế, cơ quan quản lý thuế…. Ngày nhận bài: 5/8/2019 Recently, the Prime Minister has officially approved Ngày chuyển phản biện: 7/8/2019 the Project of Statistics on economic areas known Ngày nhận phản biện: 15/8/2019 as the underground economic sector. Un Observed Ngày chấp nhận đăng: 22/8/2019 economic sector is an integral part of the economy of all countries in the world; The size and the diversity depend on each country’s economic 1. Vài nét sơ lược về kinh tế ngầm development and legal environment. Most of Kinh tế ngầm là một thị trường nơi mà tất cả các these economic activities create jobs and income, hoạt động thương mại được tiến hành mà không có contributing to social stability. According to experts, sự thống kê của cơ quan nhà nước (thuế, luật) hoặc at present, the economic sector has not been observed, accounting for a large proportion of all các quy định thương mại. Khái niệm kinh tế ngầm economic sectors in Vietnam. Especially in recent ở đây là để đối sánh với nền kinh tế công khai có times, underground economic activities are always thể thống kê được. Thuật ngữ này cũng thường changing and adapting with the development of được gọi là underdog, nền kinh tế bóng, nền kinh digitization, globalization and new business models tế song song hoặc kinh doanh ma, chợ đen. Kinh that have created rapid changes in Socioeconomic. tế ngầm gồm 5 nhóm: (1) Hoạt động kinh tế bất This requires regulators, especially tax authorities, hợp pháp: như buôn bán hàng cấm (ma tuý, vũ khí, to strengthen and improve the quality of tax hàng giả...), buôn lậu, buôn người, buôn bán nội administration, adapting to the changes of underground economic activities. Thus, from the tạng người, cờ bạc, hối lộ, tham nhũng, mại dâm... method to the tax administration trend of each (2) Hoạt động kinh tế ngầm: là các hoạt động kinh country also needs to change to suit this type of tế hợp pháp nhưng không được các doanh nghiệp economy. The paper will discuss the experience of khai báo với nhà nước (để trốn thuế); (3) Hoạt underground economic management in a number động kinh tế phi chính thức chưa được thống kê: là of countries and draw lessons for Vietnam. những hoạt động kinh tế hợp pháp nhưng quy mô • Keywords: underground economy, informal nhỏ, không thể thống kê đầy đủ (ví dụ: buôn hàng economy, tax administration, tax administration vỉa hè, xe ôm, bán hàng rong...) (4) Hoạt động kinh agencies.... tế tự sản, tự tiêu của hộ gia đình: Là những hoạt động hợp pháp diễn ra trong nội bộ gia đình, ví dụ * Viện Chiến lược và Chính sách tài chính** Cục Thuế tỉnh Ninh Bình *** Trường Cao đẳng công nghệ và Kinh tế công nghiệp Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 57 TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ Soá 09 (194) - 2019 như nông dân tự trồng trọt, chăn nuôi rồi tiêu thụ dễ cho phép người bán không báo cáo các giao nông sản ngay trong gia đình, không bán ra bên dịch thương mại. Tuy nhiên, nếu phương thức ngoài; (5) Hoạt động kinh tế bị bỏ sót trong các thanh toán điện tử được sử dụng thay vì tiền mặt chương trình thu thập dữ liệu thống kê: là những thì các giao dịch khó có thể giấu diếm. Do đó, các hoạt động hợp pháp mà cơ quan thống kê bỏ sót. quốc gia có xu hướng quy định bắt buộc áp dụng Kinh tế ngầm được hiểu theo nhiều giác độ hóa đơn điện tử và thanh toán lương và các khoản nhưng tựu chung lại thì kinh tế ngầm là tất cả thu nhập thông qua ...