Lễ hội đền Ba Xã

Đến nay ở Minh Đức, huyện Ứng Hoà, tỉnh Hà Tây người dân vẫn có thói quen gọi con trâu là con nghé cho dù con trâu đó đã làm "cha" làm "mẹ", chân đã bại, răng đã long không thể kéo cày. Theo như lời kể của các bậc cho niên: Xa xưa, vùng này là rốn nước đồng chiêm, nghiệp canh nông cả năm chỉ ở một mùa mà vẫn bấp bênh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lễ hội đền Ba Xã Lễ hội đền Ba XãĐến nay ở Minh Đức, huyện Ứng Hoà, tỉnh Hà Tây người dân vẫn có thói quen gọi contrâu là con nghé cho dù con trâu đó đã làm cha làm mẹ, chân đã bại, răng đã longkhông thể kéo cày. Theo như lời kể của các bậc cho niên: Xa xưa, vùng này là rốn nướcđồng chiêm, nghiệp canh nông cả năm chỉ ở một mùa mà vẫn bấp bênh.Cư dân đói nghèo xơ xác trên đồng trắng, nước trong. Cho tới khi có người họ Mạc, têngọi là Trâu Trắng ra dạy dân khoanh vùng ngăn nước và trồng các giống lúa thích ứngtheo từng mùa vụ. Kết quả là dân được ấm no, quần cư trở nên phồn thịnh và trù phú. Khiông qua đời, nhớ công ơn ấy, nhân dân trong vùng quyên tiền, góp sức lập đền thờ và tônông làm đức thành hoàng và cũng từ đấy người dân địa phương có thói quen kỵ huý têngọi: Trâu.Đền thờ đức thánh Mạc Trâu đặt ở nơi trung tâm của năm thôn: Thịnh Cầu, Thịnh Bằng,Thịnh Thần, Thịnh Thượng và Thịnh Hạ. Mặt đền nhìn về hướng đông, trông ra mặt hồsen bát ngát. Hai bên tả hữu đền, bên là chi lưu của dòng sông Nhuệ, bên là đường cáiquan uốn khúc như con rồng, con rắn lượn quanh. Đền có kết cấu mặt bằng theo kiểunội công ngoại quốc. Từ đường lớn đi vào qua tam quan là con đường vỉa gạch nghiêngđưa ta đến sân chầu. Hai bên đường, dưới bóng cây cổ thu, có bày nhiều trâu đá, ngựa đá,voi đá và chó đá trông vừa uy nghiêm vừa dân dã. Chính điện khang trang chia làm balớp, nên thường được gọi nôm là tam cung. Trên các vì kèo, chắn gió, đặc biệt là cửavõng được chạm trổ tinh vi bằng nhiều họa tiết như: tứ linh, hoa lá, cá vượt Vũ Môn...Nội cung bày bài vị đức thành hoàng và năm bát nhang thờ của năm làng cùng nhiều đồtế khí: tàn lọng, bát bửu, xà mâu và kiệu rước...Hai bên chính điện, cùng trông ra sân chầu là hai dãy nhà năm gian, ứng mới năm thôndùng làm nơi tiếp khách và nhận lễ trong mỗi kỳ lễ hội...Đền Ba Xã tứ mùa bát tiết hương bay. Song nhộn nhịp tưng bừng hơn cả là kỳ lễ hộithường niên 12 tháng 6. Và như đã thành lệ, cứ năm năm một kỳ mở lễ hội to. Để chuẩnbị cho mỗi kỳ lễ hội, người năm thôn ở Minh Đức nuôi năm con nghé. Trước ngày lễ hộicác con nghé được dắt đến thi. Con nào vào giải thì được chọn để hôm sau mở hội giếtthịt tế thần và chia đều để năm thôn thụ lộc. Ngày khai hội 12 tháng 6, từ sáng sớm, làngthôn đã rộn rã, tưng bừng. Người của năm thôn trống giong cờ mở, kiệu rước đưa thầnthánh thờ trong bản hạt thôn mình về đền dự hội. Sau khi cả năm thôn, anh trước em sauđã tề tựu đông đủ, lễ rước nước bắt đầu. Vẫn theo thứ tự anh trước em sau, năm đoànrước ra công Nhuệ làm lễ rước nước. Đi đầu mỗi đoàn rước là đội cờ. tiếp sau là độinhạc, đội kiệu rước bát nhang hương án, và kiệu rước chum nước. Chum nước được quâyquanh bằng vải trắng, miệng phủ vuông vải đỏ. Tời bờ sông năm thôn, mỗi thôn dùngnăm chiếc chải ra giữa lòng sông lấy nước về làm lễ mộc dục.Sau lễ mộc dục là lễ tế thần, lần lượt năm thôn làm lễ tế, tiếp sau là lễ tế của các dòng họ,các gia đình và khách thập phương. Trong khi ở chính đền long trọng diễn ra lễ tế, ởngoài hồ ngoài bãi đền, diễn ra nhiều trò chơi sôi động như múa rồng, múa lân, chọi gà,đấu vật. Sôi nổi và cuốn hút người xem hơn cả là trò đập bị gạo và túm nước. Người tatreo nhiều bị gạo và túm nước lên một giá treo. Ai đập vào bị gạo thì được thưởng Ai đậpvào túm nước, túm nước vỡ ra bắn tung toé vào người và những tiếng cười rộ lên củangười xem.Lễ hội đền Ba Xã đã từ lâu trở thành lệ của năm thôn: Thịnh Cầu, Thịnh Bằng, ThịnhThần, Thịnh Thượng, Thịnh Hạ và dân chúng thập phương kéo về dự hội rất đông. Đểphục vụ cho việc ăn ở của khách thập phương, nhiều người địa phương quần tụ gần đềndựng nhà, lập quán thành một nơi buôn bán sầm uất thời xưa. Chính vì lẽ đó mà ở gầnđền Ba Xã ngày nay có một địa danh được gọi là: Phố Cống Thần. Nguồn tin: Theo Du lịch VN ...