Lê Thánh Tông

Tên tuổi và sự nghiệp Lê Thánh Tông gắn chặt với một giai đoạn cường thịnh của Việt Nam ở nửa sau thế kỷ 15. Lê Thánh Tông tên là Tư Thành, hiệu Thiên Nam động chủ, con thứ tư Lê Thái Tông, mẹ là Ngô Thị Ngọc Dao. Ông sinh ngày 20 tháng 7 năm Nhâm Tuất (1442) tại nhà ông ngoại ở khu đất chùa Huy Văn Hà Nội ngày nay, mất ngày 30 tháng giêng năm Đinh Tỵ (1497). Lê Thánh Tông lên làm vua năm 1460, hai lần đổi niên hiệu: Quang Thuận (1460-1469) và Hồng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lê Thánh Tông Lê Thánh Tông T ên tuổi và sự nghiệp Lê Thánh Tông gắn chặt với một giai đoạncường thịnh của Việt Nam ở nửa sau thế kỷ 15. Lê Thánh Tông tên là Tư Thành, hiệu Thiên Nam động chủ, con thứtư Lê Thái Tông, mẹ là Ngô Thị Ngọc Dao. Ông sinh ngày 20 tháng 7 nămNhâm Tuất (1442) tại nhà ông ngoại ở khu đất chùa Huy Văn Hà Nội ngàynay, mất ngày 30 tháng giêng năm Đinh Tỵ (1497). Lê Thánh Tông lên làm vua năm 1460, hai lần đổi niên hiệu: QuangThuận (1460-1469) và Hồng Đức (1470-1497). Trong gần 40 năm làm vua,ông đã đưa triều Lê phát triển tới đỉnh cao về mọi mặt: chính trị, xã hội, kinhtế, quốc phòng, văn hóa. Sử gia Ngô Sĩ Liên khen Lê Thánh Tông là vuasáng lập chế độ, mở mang đất đai, bờ cõi khá rộng, văn vật tốt đẹp, thật làvua anh hùng, tài lược. Về phương diện văn học, Lê Thánh Tông là một nhà thơ lớn, tácphẩm ông để lại rất phong phú, vừa thơ, vừa văn xuôi, vừa Hán, vừa Nôm,hiện còn được sao chép trong các tập: Thiên Nam dư hạ (trong đó có bài phúnổi tiếng Lam Sơn Lương Thủy phú), Châu Cơ thắng thưởng Chinh Tây kỷhành, Minh lương cẩm tú, Văn minh cổ xúy, Quỳnh uyển cửu ca, Cổ tâmbách vịnh, Thập giới cô hồn quốc ngữ văn... Nhà cải tổ và xây dựng đầy nhiệt huyết Nhờ sự ủng hộ sáng suốt, quyết liệt của nhóm đại thần Nguyễn Xí,Đinh Liệt..., Lê Thánh Tông đã bước lên ngai vàng giữa lúc triều chính nhàLê đang lục đục mâu thuẫn. Lên nắm chính quyền, Lê Thánh Tông nhanhchóng chấm dứt tình trạng phe phái trong cung đình, khẩn trương tổ chứcxây dựng đất nước với một tinh thần cải cách mạnh mẽ, táo bạo. Về cơ cấuchính quyền các cấp, ông đã tiến hành xóa bỏ hệ thống tổ chức hành chínhcũ thời Lê Lợi từ 5 đạo đổi thành 12 đạo (tức 12 thừa tuyên). Bên cạnh cải tổcơ chế Nhà nước, Lê Thánh Tông đặc biệt chú ý các biện pháp phát triểnkinh tế, sửa đổi chế độ thuế khóa, điền địa, khuyến khích nông nghiệp, trồngtrọt, chăn nuôi, mở đồn điền, khai khẩn đất hoang. Những nỗ lực nhằm xâydựng phát triển đất nước của Lê Thánh Tông đã được phản ánh khá rõ quacác bài chiếu, chỉ dụ do ông ban bố, như Chiếu khuyến nông, Chiếu lập đồnđiền, Chiếu định quan chế... Dưới thời Lê Thánh Tông, lực lượng quốcphòng bảo vệ đất nước được tăng cường hùng hậu. Trước kia, quân đội chialàm 5 đạo vệ quân, nay đổi làm 5 phủ đô đốc. Mỗi phủ có vệ, sở. Bên cạnhcòn có 2 đạo nội, ngoại, gồm nhiều ti, vệ. Ngoài tổ chức quân thường trực,Lê Thánh Tông còn chú ý lực lượng quân dự bị ở các địa phương. 43 điềuquân chính Lê Thánh Tông ban hành cho thấy kỷ luật quân đội của ông rấtnghiêm ngặt, có sức chiến đấu cao. Người khởi xướng bộ luật Hồng Đức Bộ luật Hồng Đức là một trong những thành tựu đáng tự hào nhất củasự nghiệp Lê Thánh Tông và của cả thời đại ông. Sự ra đời của bộ luật HồngĐức được xem là sự kiện đánh dấu trình độ văn minh cao của xã hội ViệtNam hồi thế kỷ 15. Lê Thánh Tông, người khởi xướng luật Hồng Đức, làngười thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật đã ban hành. Ông đã thu lại quyềnchỉ huy của tổng quân đô đốc Lê Thiệt vì con Lê Thiệt giữa ban ngày phóngngựa trên đường phố và dung túng gia nô đánh người. Lê Thánh Tôngthường bảo với các quan rằng: Pháp luật là phép tắc chung của Nhà nước,ta và các người phải cùng tuân theo. Người phát triển những giá trị văn hóa dân tộc Về phương diện văn hóa Lê Thánh Tông đã có công tạo lập cho thờiđại một nền văn hóa với một diện mạo riêng, khẳng định một giai đoạn pháttriển mới của lịch sử văn hóa dân tộc. Cùng với việc xây dựng thiết chế mới,Lê Thánh Tông đẩy mạnh phát triển giáo dục, đào tạo nhân tài. ở Việt Namthời phong kiến, chưa bao giờ nền giáo dục, thi cử lại thịnh đạt cũng như vaitrò của trí thức lại được đề cao như đời Lê Thánh Tông. Ngoài Hàn lâmviện, Quốc sử viện, Nhà Thái học, Quốc Tử Giám là những cơ quan văn hóa,giáo dục lớn. Lê Thánh Tông còn cho xây kho bí thư chứa sách, đặc biệt đãsáng lập Hội Tao Đàn bao gồm những nhà văn hóa có tiếng đương thời màLê Thánh Tông là Tao Đàn chủ soái. Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên, Hồng Đức quốc âm thi tập,Hồng Đức thiên hạ bản đồ, Thiên Nam dư hạ... là những giá trị văn hóa tiêubiểu của triều đại Lê Thánh Tông. Nói tới công lao của ông đối với nền văn hóa dân tộc, không thểkhông kể đến một việc có ý nghĩa lịch sử mà ông đã làm. Đó là việc ông hủyán minh oan cho Nguyễn Trãi, cho sưu tầm lại thơ văn Nguyễn Trãi đã bịtiêu hủy sau vụ án Lệ Chi viên. Chính Lê Thánh Tông đã cho tạc bia vềNguyễn Trãi: ức Trai tâm thượng quang khuê tảo (Tấm lòng ức Trai sángtựa sao Khuê). Một nhà thơ hào tráng . Đứng đầu hội văn học Tao Đàn, Lê Thánh Tông cũng dẫn đầu phongtrào sáng tác. Thơ Lê Thánh Tông để lại khá nhiều và có giá trị cao về nộidung tư tưởng. Qua thơ ông, chúng ta không chỉ hiểu sâu hơn nhân cách,tâm hồn ông, một tâm hồn gắn bó mật thiết với non sông, đất nước, với nhândân, ...