Lên đồng - Tín ngưỡng trên huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi

Bài viết Lên đồng - Tín ngưỡng trên huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi trình bày nội dung về: Thầy pháp; Đồng tử; Thực hành nghi lễ lên đồng; Ấn Quyết; Bài thần chủ,... Mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lên đồng - Tín ngưỡng trên huyện đảo Lý Sơn, Quảng NgãiNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 9 - 201250L£N §åNG - TÝN NG¦ìNG TR£N HUYÖN §¶O Lý S¥N, QU¶NG NG·ILª ViÕt ThuËn(*)Lªn ®ång hay cßn gäi lµ cÇu ®ånghay hÇu ®ång, hÇu bãng, lµ métnghi thøc trong ho¹t ®éng tÝn ngìngd©n gian cña nhiÒu téc ngêi. Trong ®ã,tÝn ngìng d©n gian ViÖt Nam, vÒ b¶nchÊt, ®©y lµ nghi thøc giao tiÕp víi ThÇnlinh th«ng qua c¸c tÝn ®å Saman gi¸o(¤ng ®ång, Bµ ®ång). Ngêi ta tin r»ngc¸c vÞ ThÇn linh cã thÓ nhËp hån vµo c¸c¤ng ®ång, Bµ ®ång nh»m ph¸n truyÒn,diÖt trõ tµ ma, ch÷a bÖnh, ban phóc, banléc cho c¸c con nhang, ®Ö tö.Trong v¨n hãa tÝn ngìng thê MÉu,th× huyÖn ®¶o Lý S¬n cã mét tËp tôc kh¸®Æt biÖt. §ã lµ tÝn ngìng Lªn ®ång. Lªn®ång nh mét mét ®iÒm lµnh. Dï viÖc línhay nhá kh«ng tèt trong gia ®×nh, dßnghä hay th«n lµng th× ngêi d©n thùc hiÖnviÖc Lªn ®ång ®Ó hái th¨m nh÷ng vÞThÇn linh cña thÕ giíi ThÇn linh cho biÕtsù t×nh, gèc céi cña sù viÖc nh thÕ nµo?Nhng h×nh thøc Lªn ®ång ë ®©y rÊt ®¬ngi¶n víi mong muèn tha thiÕt ®Õn c¸c vÞTh¸nh nh©n ban phíc léc phï hé chogia ®×nh, ngêi th©n vµ tÊt c¶ mäi ngêi®îc kháe m¹nh, b×nh an, ®oµn kÕt vµhßa thuËn.Thêng th× mét nghi lÔ Lªn ®ång cÇnchuÈn bÞ ®ñ c¸c yÕu tè: ThÇy Ph¸p (thÇyphï thñy), §ång tö (ngêi cã c¨n ®ång ®·hÇu ®ång l©u n¨m), tÝn chñ vµ nh÷ngngêi thuéc dßng hä ®Õn hÇu ®ång giaotiÕp víi ThÇn linh.ThÇy Ph¸p (thÇy phï thñy)Trong nghi lÔ lªn ®ång ë Lý S¬n th×ThÇy Ph¸p ph¶i n¾m râ mäi chó ph¸pcña ph¸p m«n, ph¶i th«ng th¹o mäi ÊnquyÕt, hiÓu vµ thuéc lßng nh÷ng bµi ®äcthÇn chó khi muèn cÇu mét vÞ ThÇn linhnµo ®ã. Bµi thÇn chó còng gièng nh lêimét bµi h¸t chÇu v¨n mµ tïy vµo viÖccÇu mét vÞ ThÇn, Th¸nh nµo nhËp ®ångth× ®äc mét bµi chó vÒ vÞ ThÇn, Th¸nh Êy.§èi víi nghi lÔ Lªn ®ång ë nh÷ng n¬ikh¸c kh«ng ®äc thÇn chó mµ h¸t chÇuv¨n cßn cã ban nh¹c céng hëng, xíngnh¹c vµ h¸t cho viÖc tr×nh diÔn cña con®ång khi Th¸nh nhËp, nh¹c cô chñ ®¹onh: ®µn nguyÖt, trèng, ph¸ch, s¸o, nh¹cxãc… cã ban cung v¨n lµm chñ xíng ®Óøng t¸c kÞp thêi víi c¸c hµnh ®éng cña¤ng ®ång, Bµ ®ång. §ång thêi, ban cungv¨n cßn gióp ¤ng ®ång vµ Bµ ®ång trongviÖc hÇu Th¸nh nh th¾p h¬ng, d©ngc¸c lo¹i vò khÝ, d©ng thuèc l¸, trÇurîu… ®Æc biÖt gióp hÇu ®ång trong viÖcthay lÔ phôc khi chuyÓn tõ gi¸ nµy sanggi¸ kh¸c. Hai ngêi d©ng lÔ ngåi hai bªnngêi hÇu ®ång tríc bµn thê Th¸nh, HämÆc ¸o dµi ®en, quÇn tr¾ng, ®éi kh¨nxÕp (nÕu lµ nam), ¸o dµi mÇu (nÕu lµn÷). Cung v¨n gi÷ vai trß cùc k× quanträng trong hÇu ®ång. Hä xíng nh¹c vµh¸t cho viÖc tr×nh diÔn cña con ®ång khi*. Nhµ nghiªn cøu, tØnh Qu¶ng Ng·i.Lª ViÕt ThuËn. Lªn ®ång - TÝn ngìng…51Th¸nh nhËp. Hä cã thÓ võa ch¬i nh¹c,chñ ph¶i ¨n mÆc chØnh tÒ, ®èt nhang,nhËp gi¸, xuÊt gi¸. NÕu cung v¨n h¸tkhÊn v¸i mét vong linh hay mét vÞvõa h¸t, chØ dõng l¹i nh÷ng lóc Th¸nhhay, ®µn giái, më ®Çu vµ dõng, ng¾t®ónglóc ®Òu®îc ngêi hÇu ®ångthëng tiÒn vµ ban léc. ë Lý S¬n, nghi lÔLªn ®ång kh«ng cã nh¹c còng kh«ng cãcung v¨n, còng kh«ng h¸t chÇu v¨n. MµchØ ®äc thÇn chó, ®äc mét bµi thÇn chó vÒcuéc ®êi hay khen ngîi vÒ sù nghiÖp cñamét vÞ Th¸nh, ThÇn nµo ®ã díi sù chØ®¹o Ên quyÕt cña thÇy phï thñy mµ nhËp®ång. Trang phôc thÇy phï thñy còng rÊt®¬n gi¶n, truyÒn thèng lµ chiÕc ¸o dµi,kh¨n ®ãng (kh¨n xÕp). ThÇy phï thñy lµngêi cao tuæi, cã th©m niªn trong nghÒ,lµm thÇy ph¸p cã tiÕng t¨m trong vïngvµ ®îc mäi ngêi nÓ träng.§ång Tö (ngêi nhËp ®ång)Lµ ngêi ®îc coi lµ cã c¨n ®ång, hÇu®Ìn vµ khÊn v¸i tríc bµn thê téc ®ÓThÇn, Th¸nh nµo ®ã. TÝn chñ v¸i ba l¹yvµ gieo hai ®ång tiÒn xa ®Ó gieo quΩm d¬ng. NÕu quÎ gieo mµ hai mÆt ®ÒuxÊp lµ kh«ng ®îc to¹i nguyÖn tronglÇn gäi ®ång ®ã. NÕu hai mÆt ®ång tiÒn®Òu ngöa lµ vong linh hay vÞ ThÇn,Th¸nh nµo ®ã cêi nhng vÉn cha®îc. NÕu gieo lÇn thø ba lµ mét ®ångxÊp, mét ®ång ngöa coi nh ®· chÞunhËp ®ång. Lóc bÊy giê §ång tö vÒ vÞ trÝchÝnh gi÷a bµn thê vµ ThÇy Ph¸p lµm lÔ,bªn c¹nh ThÇy Ph¸p lµ §ång tö vµ tÝnthñ cïng c¸c gia trëng cã ®Þa vÞ tronggia ®×nh hay dßng téc, hay nh÷ng ngêicã ®Þa vÞ trong th«n lµng.Thùc hµnh nghi lÔ Lªn ®ång§ång tö ngåi vµo vÞ trÝ trung t©m®ång l©u n¨m ®îc mêi ngåi ®ång, cãchÝnh ®iÖn bµn thê vµ ®îc ®éi trªn ®Çudßng hä. §ång tö ®îc chän lµ ngêi ¨ngäi lµ kh¨n phñ diÖn, v× mÇu ®á biÓukhi lµ ngêi trong dßng hä hoÆc ngoµië s¹ch sÏ, kh«ng tiÕp xóc víi nh÷ng g×gäi lµ « uÕ… nh ¨n thÞt chã, mÌo, kh«ngquan hÖ trai g¸i… §ång tö ph¶i lµ ngêië xa víi ®Þa bµn c tró cña ngêi cÇnbiÕt vÒ chuyÖn gi÷a ngêi th©n víingêi ë c¶nh giíi kh¸c ®Ó tr¸nh t×nhtr¹ng gi¶ t¹o.TÝn Chñ (ngêi khai phñ)Ngêi cã nhu cÇu hái th¨m ThÇn linhgäi lµ tÝn chñ, ®èi víi nh÷ng n¬i kh¸cgäi lµ ngêi më phñ, hÇu ®ång.§Ó chuÈn bÞ Lªn ®ång tÝn chñ ph¶ichuÈn bÞ c¸c vËt lÔ nh: ®Ìn, nhang, rîu,vµng m· vµ hai ®ång tiÒn xa ®Ó gieoquÎ ©m d¬ng. Tríc khi Lªn ®ång tÝnmét chiÕc kh¨n ®á hoÆc mét l¸ cê mÇu ®átîng cho sù sè ...