Mấy suy nghĩ về dạy học ngữ văn ở trường trung học phổ thông hiện nay

Bài viết đưa ra một số đề xuất trong việc tìm những hướng đi mới – tự do, sáng tạo hơn cho giờ Ngữ văn trong trường cũng như đổi mới cách ra đề văn theo định hướng phát triển năng lực học sinh, góp phần nâng cao chất lượng bộ môn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mấy suy nghĩ về dạy học ngữ văn ở trường trung học phổ thông hiện nayTẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 12 * 2016 55 MẤY SUY NGHĨ VỀ DẠY HỌC NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HIỆN NAY Hồ Tấn Nguyên Minh*Tóm tắt Bài viết đưa ra một số đề xuất trong việc tìm những hướng đi mới – tự do, sáng tạo hơncho giờ Ngữ văn trong trường cũng như đổi mới cách ra đề văn theo định hướng phát triểnnăng lực học sinh, góp phần nâng cao chất lượng bộ môn. Từ khóa: Ngữ văn, trung học phổ thông, tự do sáng tạo, phát triển năng lực. Môn Ngữ văn là một trong những 1. Tổ chức giờ học văn theo hướng mở,môn học quan trọng, chiếm thời lượng lớn phát huy tối đa sự sáng tạo của thầy vànhất trong chương trình trung học phổ tròthông (THPT). Đây cũng là bộ môn bắt Ở ta, dường như đã thành quy định,buộc trong trong kì thi THPT quốc gia. Thế người thầy lên lớp là phải thực hiện đầy đủnhưng, thực tế vị trí của môn học này ngày tất cả các bước từ kiểm tra sĩ số, kiểm tracàng trở nên mờ nhạt trong tâm thức học bài cũ, lời dẫn vào bài, giảng bài cho đếnsinh. Đa số học sinh THPT tỏ ra không có củng cố bài và hướng dẫn bài mới. Thiếuhứng thú với những giờ học văn và xác một bước coi như tiết học không thànhđịnh chỉ cần học để đủ thi tốt nghiệp. Thực công, không thực hiện một khâu coi nhưtrạng đáng buồn này xuất phát từ nhiều bài giảng chưa hoàn thành. Quy trình dạynguyên nhân: nỗi ám ảnh từ con đường quá học này đảm bảo sự kĩ lưỡng, chỉn chu chohẹp cho sự lựa chọn nghề nghiệp trong tiết dạy nhưng vô hình trung làm giảm khảtương lai, sự bất cập của chương trình và năng sáng tạo, hạn chế sự thăng hoa củasách giáo khoa, sự nặng nề và cứng nhắc người thầy. Khi dạy đến chỗ tâm đắc,trong thi cử… Trong đó, còn có một người thầy muốn nói thêm nhưng lại sợnguyên nhân khác là phần lớn những giờ không kịp giờ, không đảm bảo quy trìnhdạy văn cũng như cách kiểm tra, đánh giá nên không dám nói. Lại có những kiến thứctrong nhà trường chưa thực sự tạo được sức học sinh đã biết cả rồi, được ghi rất rõ trongcuốn hút, nếu không muốn nói là quá nhàm sách giáo khoa, nói lại đâm ra thừa, vậy màchán và đơn điệu đối với học sinh. Bài viết vẫn không dám bỏ qua để nói cái khác. Đađưa ra những đề xuất đổi mới phương pháp số thầy cô giáo chúng ta lên lớp thườngdạy học, đổi mới cách ra đề văn nhằm nâng mong một tiết dạy chu đáo, suôn sẻ từ đầucao chất lượng dạy học bộ môn Ngữ văn, đến cuối theo một công thức nhất địnhtìm ra một hướng đi mới – tự do, sáng tạo thành ra tiết nào cũng như tiết nào, đều đềuhơn, đưa giờ ngữ văn từ chỗ tuân thủ theo trôi qua theo một kịch bản định sẵn. Ít khinhững công thức định sẵn trở thành môi nào nhìn thấy sự phá cách trong giờ dạy.trường mở để thầy và trò tự do trao đổi và Người thầy giáo cũng như nghệ sĩ.sáng tạo. Đặc biệt người thầy giáo dạy văn càng phải _____________________________ là một nghệ sĩ, bởi ngoài việc giảng dạy tri* ThS, Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh thức, họ còn mang thiên chức bồi dưỡng56 TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊNtâm hồn, tình cảm và những rung động này rất cần thiết cho các lớp năng khiếu,thẩm mĩ cho học sinh. Tài năng của họ chuyên sâu. Một người thầy dù giỏi đếnkhông thể thăng hoa nếu cứ phải chịu bó đâu trong vòng 45 phút cũng khó có thểbuộc trong những khuôn khổ, những quy truyền đạt hết những kiến thức sâu sắc nhất.định quá chặt chẽ, giáo điều. Những người Chính vì thế, cái quan trọng không phải làcứ chăm chăm vào những điều được ghi dạy cái gì mà là có cung cấp được cho họctrong sách giáo khoa và sách giáo viên, học sinh phương pháp tự học không. Đây làthuộc lòng để rồi lên lớp diễn lại theo một điều mà chúng ta cần hướng đến để có thểquy trình định sẵn, không sai một bước, đáp ứng được yêu cầu giáo dục trong thờikhông trừ một khâu thì bất quá cũng chỉ là đại năng động hiện nay. Nói như Thomasthợ dạy chứ không thể là một thầy giáo – L. Friedman trong The world is flat (Thếnghệ sĩ thực thụ được. Do đó, cần tạo ra giới phẳng): “Kĩ năng đầu tiên và quannhững khả năng mở, những cơ chế thông trọng nhất mà bạn cần có trong một thế giớithoáng để thầy và trò tự do sáng tạo. Đôi phẳng là khả năng học phương pháp học”.khi, trong một tiết dạy, thầy chỉ cần hướng Đã gọi là “Giờ học mở” lẽ dĩ nhiêndẫn học sinh tìm hiểu thật sâu một hay hai không thể đưa ra một mô hình, một hướngvấn đề quan trọng, phần còn lại có thể để đi cụ thể nào dùng để áp dụng chung chocác em tự tìm hiểu. Thậm chí có thể bỏ qua tất cả mọi người. Trái lại, mỗi người thầynhững kiến thức trong sách giáo khoa để tùy theo điều kiện và khả năng thực tế màdành thời gian cho những kiến thức nâng linh hoạt tổ chức sao cho giờ dạy của mìnhcao hơn. Người thầy phải tùy cơ ứng biến trở nên sinh động, tích cực và tạo được sựtrước những đối tượng học sinh khác nhau, hào hứng cho học sinh. Tuy nhiên, bằngphải linh hoạt sáng tạo, bỏ qua những gì là trải nghiệm thực tế và tâm huyết trong quáhình thức không cần thiết thì mới có thể tạo trình nghiên cứu và giảng dạy ở trườngra được sự hấp dẫn, lôi cuốn trong giờ dạy. THPT chuyên, người viết đưa ra một sốNhững giờ học không câu nệ tiểu tiết như phương pháp để cùng bàn luận với các bạnthế được xem là những “giờ học mở”. đồng nghiệp gần xa. Một “giờ học mở” không thể là một 1.1. Tổ chức thuyết trình theo nhómgiờ học mà quan ...