Mô hình hoá mưa - dòng chảy ( Phần cơ sở - Nxb ĐH Quốc Gia Hà Nội ) - Chương 9

Dự báo ảnh hưởng của những biến đổi Ngày nay, xây dựng mô hình đã trở thành một xu hướng ”thể thao trong nhà” hợp thời trang. Ludvvig Von Bertalanffy (1967) Ai kiểm soát tương lai của mô hình quy mô toàn cầu sẽ kiểm soát tương lai thuỷ văn học. Peter Eagleson (1986) Dự báo thuỷ văn có tính đến những ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng và sử dụng đất chắc chắn là môn thể thao trong nhà đúng mốt thời trang. Sự quan tâm về tác động của sự nóng lên của trái đất, chặt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô hình hoá mưa - dòng chảy ( Phần cơ sở - Nxb ĐH Quốc Gia Hà Nội ) - Chương 9 Ch­¬ng 9 Dù b¸o ¶nh h­ëng cña nh÷ng biÕn ®æi Ngµy nay, x©y dùng m« h×nh ®· trë thµnh mét xu h­íng ”thÓ thao trong nhµ” hîp thêi trang. Ludvvig Von Bertalanffy (1967) Ai kiÓm so¸t t­¬ng lai cña m« h×nh quy m« toµn cÇu sÏ kiÓm so¸t t­¬ng lai thuû v¨n häc. Peter Eagleson (1986) Dù b¸o thuû v¨n cã tÝnh ®Õn nh÷ng ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè khÝ t­îng vµ sö dông ®Êt ch¾c ch¾n lµ m«n thÓ thao trong nhµ ®óng mèt thêi trang. Sù quan t©m vÒ t¸c ®éng cña sù nãng lªn cña tr¸i ®Êt, chÆt ph¸ rõng vµ nh÷ng thay ®æi kh¸c ®­îc t¨ng lªn do nh÷ng hiÓu biÕt x· héi vµ chÝnh trÞ vÒ hiÖu øng nhµ kÝnh, lç thñng tÇng ¤z«n ë Nam cùc, hiÖn t­îng El Nino, nh÷ng ¶nh vÖ tinh cña nh÷ng ®¸m ch¸y vµ ch¸y rõng ë Amazonia, vµ nh÷ng ®ßi hái bøc thiÕt vÒ n­íc s¹ch do sù gia t¨ng nhanh chãng cña d©n sè thÕ giíi. M« h×nh dù b¸o thuû v¨n míi chØ ®ãng gãp mét phÇn rÊt nhá trong hÖ thèng KhÝ quyÓn-§¹i d­¬ng-Tr¸i ®Êt ®ang ®­îc sö dông ®Ó dù b¸o nh÷ng thay ®æi trong thÕ kØ míi. Tuy nhiªn nh÷ng m« h×nh dù b¸o thuû v¨n kh«ng ph¶i lµ v« nghÜa. M« h×nh tuÇn hoµn tr¸i ®Êt (GCMs) ®­îc biÕt ®Õn lµ kh¸ nh¹y ®Ó m« t¶ c¸c vÊn ®Ò thuû v¨n cña bÒ mÆt ®Êt. Kh«ng cã nghi ngê g× r»ng sù thay ®æi trªn ph¹m vi toµn cÇu hoÆc ®Þa ph­¬ng sÏ cã ¶nh h­ëng trë l¹i ®Õn c¸c qu¸ tr×nh cña thuû v¨n trong thÕ kØ míi, nh­ng vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó dù b¸o tèt nhÊt liÖu c¸c t¸c ®éng nµy cã ý nghÜa khi mµ hÖ thèng thuû v¨n lµ ®èi t­îng cña nhiÒu biÕn ®æi tù nhiªn. Kh¶ n¨ng cña chóng ta ®Ó dù b¸o cho t­¬ng lai lµ cã giíi h¹n, thËm chÝ nÕu chóng ta cã c¸c m« h×nh thuû v¨n hoµn h¶o (®iÒu mµ nh­ ®· nãi tr­íc ®©y, chóng ta ®· kh«ng lµm). ë quy m« ®Þa ph­¬ng hay l­u vùc lu«n tån t¹i giíi h¹n do chóng ta thiÕu hiÓu biÕt chÝnh x¸c vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn biªn vµ bæ trî sÏ lµ g× trong t­¬ng lai, trong c¶ ®Çu vµo c­ìng bøc vµ bÊt cø thay ®æi nµo cña gi¸ trÞ th«ng sè ¶nh h­ëng. Trªn quy m« toµn cÇu, cã giíi h¹n do ®é ph©n gi¶i l­íi cña m« h×nh quy m« toµn cÇu rót ra tõ nh÷ng h¹n chÕ tÝnh to¸n vµ nh÷ng khã kh¨n cña viÖc h×nh thµnh c¸c m« t¶ thùc tÕ cña qu¸ tr×nh ë quy m« nhá h¬n l­íi. D­íi ®©y, nh­ víi m« h×nh cña ph¶n øng thuû v¨n häc hiÖn ®¹i, nh÷ng dù b¸o cña chóng ta sÏ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nhê ­íc l­îng sù bÊt ®Þnh cña nh÷ng t¸c ®éng cña sù thay ®æi hoÆc ®­a vµo c¸ch kh¸c ®é rñi ro cña viÖc xem xÐt møc ®é ch¾c ch¾n cña t¸c ®éng lªn ®Ønh lò, dßng ch¶y cùc tiÓu hoÆc nguån n­íc cã thÓ dïng ®­îc trong t­¬ng 287 lai. ChuyÓn ®é bÊt ®Þnh vµo ®é rñi ro t­¬ng lai cã thÓ lµ mét ®ãng gãp gi¸ trÞ ®Õn qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh. §é rñi ro lµ mÆt dÔ chÊp nhËn h¬n ®é bÊt ®Þnh. Thay v× dù b¸o bao quanh bëi nh÷ng ®¸m m©y mï bÊt æn ®Þnh ta quyÕt ®Þnh trë vÒ bµi to¸n cã thÓ qu¶n lý ®­îc lµ ®¸nh gi¸ ®é rñi ro cã thÓ chÊp nhËn. C¸c th«ng tin cung cÊp b»ng m« pháng thùc chÊt còng nh­ vËy (xem môc 7.10). Sù kh«ng hiÓu biÕt vÒ b¶n chÊt cña nh÷ng biÕn ®æi tù nhiªn cña thuû v¨n cßn rÊt nhiÒu trong c¸c giai ®o¹n tr­íc ®©y, do chuçi tµi liÖu ng¾n, vµ do ®ã rÊt khã ®Ó t×m ra nh÷ng biÕn ®æi ®­a ®Õn thay ®æi b¶n chÊt cña hÖ thèng thuû v¨n quy m« nhá mµ nã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc trong hÇu hÕt c¸c thÝ nghiÖm sö dông ®Êt l­u vùc b»ng tay. §· cã nhiÒu nh÷ng nghiªn cøu tr×nh bµy c¸c dù b¸o vÒ sù t¸c ®éng cña nh÷ng biÕn ®æi ®Õn dù b¸o thuû v¨n, nh­ng cho ®Õn b©y giê còng kh«ng cã ë ®©u mét dù b¸o quy m« l­u vùc ®­îc lµm tr­íc khi mét biÕn ®æi sau ®ã ®­îc kiÓm chøng. Trªn thùc tÕ, viÖc thÝ nghiÖm víi nh÷ng m« h×nh n­íc ngÇm - n¬i mµ cã rÊt nhiÒu nh÷ng nghiªn cøu sau kiÓm ®Þnh nh­ thÕ, còng kh«ng cã triÓn väng g× vÒ ph­¬ng diÖn nµy. HÇu hÕt nh÷ng dù b¸o ph¶n øng n­íc ngÇm ®· chØ ra lµ sai lÇm (xem Konikov vµ Bredehoeft 1992 ). KÕt qu¶ lµ cã nh÷ng tranh luËn tiÕp tôc vÒ kh¶ n¨ng kiÓm chøng nh÷ng m« h×nh n­íc ngÇm mµ phÇn lín trong ®ã cã liªn quan ®Õn m« h×nh m­a–dßng ch¶y (vÝ dô Oreskes vµ nnk 1994 ). Mét vÊn ®Ò chÝnh trong dù b¸o nh÷ng ¶nh h­ëng cña sù biÕn ®æi lµ Ýt nhÊt mét sè th«ng sè cña m« h×nh cã thÓ thay ®æi. §iÒu nµy lµ tr­êng hîp kh¸ râ rµng nÕu cã thay ®æi sö dông ®Êt, nh­ng sù thay ®æi còng cã thÓ bao gåm c¶ thay ®æi ®Çu vµo, nh­ lµ kÕt qu¶ cña sù thay ®æi khÝ hËu. VÝ dô mét vÊn ®Ò vÉn ®­îc tranh luËn lµ khi nång ®é CO2 trong khÝ quyÓn t¨ng lªn sÏ lµm cho mËt ®é khÝ khæng trªn bÒ mÆt l¸ c©y gi¶m xuèng, bëi v× c©y cã thÓ ®¹t ®­îc sù trao ®æi CO2 cÇn thiÕt cho quang hîp cã hiÖu qu¶ h¬n. KÕt qu¶ lµ sÏ t¨ng søc c¶n líp phñ hiÖu qu¶ ®­a ®Õn qu¸ tr×nh tæn thÊt bèc tho¸t h¬i n­íc nhá h¬n, nh­ lµ hËu qu¶ cña biÕn ®æi khÝ hËu. ViÖc tranh luËn cã vÎ hîp lý, nã cßn ®ù¬c cñng cè bëi nh÷ng phÐp ®o mËt ®é khÝ khæng ë mét sè lo¹i c©y trong bé s­u tËp lÞch sö ë Kew Gardent V­¬ng Quèc Anh, nh­ng sÏ kh«ng râ rµng nÕu ®©y lµ p ...